تهران هر سال متهم میشود: «بیش از حد آب مصرف میکند». اما پشت این اتهام ساده، شهری خفهشده از جمعیت، زیرساختهای فرسوده و سیاستهای تمرکزگرایانهای نهفته است که دهها سال است منابع و فرصتها را به پایتخت کشاندهاند. مردمی که از زاهدان و ارومیه آمدهاند، مهاجران افغان که در حاشیهها ساکن شدهاند و جوانانی که برای کار و تحصیل به این شهر فشار آوردهاند، همه قربانیانی هستند که حالا باید در شهری زندگی کنند که هیچگاه برای آنها طراحی نشده بود. بحران آب تهران نه نتیجه مصرف بیرویه شهروندان، بلکه بازتاب شکست سیاستهای توسعه ملی و تمرکززدایی ناکام است.
در جهانی که آزادی همیشه یک شعار بزرگ بوده، نسل زد تعریفی تازه از آن ارائه میدهد: آزادی یعنی «زندگی کردن خود واقعی» در میانه محدودیتهای اقتصادی، اجتماعی و نظارت دیجیتال. این نسل میخواهد هویت خود را آشکار کند، عدالت اجتماعی را تجربه کند و با ابزار دیجیتال صدای بیصدایان شود؛ اما الگوریتمها، فرهنگ لغو و فشارهای روانی راه آزادی را دشوارتر از همیشه کردهاند.
با گذشت بیش از یک ماه از آغاز سال آبی جدید، ایران با یکی از خشکترین پاییزهای خود در سالهای اخیر روبهرو شده است. طبق آمار وزارت نیرو، بارشها در کشور ۷۷ درصد کمتر از میانگین بلندمدت گزارش شده و ۲۰ استان از جمله تهران هنوز هیچ بارشی دریافت نکردهاند؛ وضعیتی که زنگ خطر تازهای برای منابع آبی و سدهای کشور به صدا درآورده است.
خانم انصاری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در بلم از «پایبندی ایران به تعهدات اقلیمی» گفت، اما در داخل، آسمان شهرها گرفتار مازوت سیاه است، تالابها خاک میخورند و جنگلهای زاگرس در آتش میسوزند. ایران در صحنه بینالمللی از انرژی پاک سخن میگوید، اما در خانه، با سوخت فسیلی و سیاستهای نفتمحور، تعهدات اقلیمی را دود میکند.
در خیابان مفتح تهران، بیماران از شمال تا جنوب شهر و حتی شهرستانها، برای درمان مشکلات گوارشی به یک کلینیک تخصصی مراجعه میکنند، اما پشت درهای این مرکز، با واقعیتی تلخ مواجه میشوند. ویزیت سادهای که نزدیک ۸۰۰ هزار تومان خرج برمیدارد و آزمایشی مانند آندوسکوپی که حدود ۸ میلیون تومان هزینه دارد. بیمههای تکمیلی که قرار بود نجاتبخش باشند، در عمل ناکارآمدند و مردم میان رنج بیماری و فشار مالی مجبور به انتخابی سخت میشوند.
علی شریعت دبیر کل فدراسیون صنعت آب کشور در گفت و گو با رکنا گفت: «توصیه صادقانه من به مردم این است که سخنان اخیر رئیسجمهور، را بسیار جدی بگیرند. ایشان واقعیت را با صراحت بیان کردند؛ واقعیتی تلخ اما غیرقابل انکار. وضعیت فعلی کشور، بهویژه در تهران، بحرانی و خطرناک است. ما راهی جز صرفهجویی نداریم. باید خودمان دستبهکار شویم، آستینها را بالا بزنیم و شیوه مصرف خود را تغییر دهیم. تنها در این صورت است که میتوانیم امیدوار باشیم.
علی احمدنیا، مدیر امور اطلاعرسانی دولت، درباره روند تصویب منشور کوروش در یونسکو گفت: «بیش از ده ماه پیش، با همفکری دفتر نمایندگی ایران در یونسکو، وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی، و با حمایت کامل وزیر علوم، پیشنهاد ثبت جهانی مشترک منشور حقوق بشر کوروش در مذاکرات رؤسایجمهور ایران و تاجیکستان مطرح شد. پس از پیگیریهای دیپلماتیک و تدوین قطعنامه مشترک، در نهایت عراق نیز به این درخواست پیوست و در چهلوسومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند، این منشور تاریخی با حمایت کشورهای عضو به تصویب رسید.»
رکنا، با بارندگی «صفر مطلق» در ۳۱ استان و خالی بودن بیش از دو سوم سدهای کشور، بحران آب در ایران از مرحله هشدار عبور کرده و وارد فاز کمآبی مطلق شده است. در حالیکه مسئولان همچنان به امید بارشهای فصلی نشستهاند، کارشناسان میگویند بحران کنونی نه حاصل کمبارشی، بلکه نتیجه سالها سیاستگذاری نادرست، توسعه صنایع آببر و ناهماهنگی در مدیریت منابع است؛ بحرانی که حالا مستقیماً امنیت اقتصادی و اجتماعی کشور را تهدید میکند.
در حالیکه امسال ۴۰۰ هزار نفر دیگر به جمعیت بازنشستگان کشور اضافه شدهاند و بیش از نیمی از آنها پیش از موعد بازنشسته شدهاند، نشانههای پیری جمعیت زودتر از پیشبینیها آشکار شده است. با این حال، هیچ برنامه روشنی برای اصلاح نظام بازنشستگی، مراقبت از سالمندان و حمایت از سالمندان تنها وجود ندارد. ایران دارد پیر میشود، اما هنوز برای پیر شدن آماده نیست.
رکنا، در حالی که دشتهای ایران هر روز بیشتر فرومینشینند و تالابها در سکوت میمیرند، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست کشور بر عرشه کشتی کروز برزیل ایستاده است؛ سفری پرهزینه و پرجمعیت، پس از دو مأموریت بیخروجی به چین و ترکیه. این پرسش حالا جدیتر از همیشه مطرح است که سازمانی که باید از طبیعت ایران محافظت کند، چرا این روزها بیشتر به وزارت گردشگری شباهت دارد؟