چه‌طور خیابان «لختی‌ها» در تهران تغییر کرد؟ / تصویر این خیابان در سال ۱۳۳۰

خیابان سعدی ، از معابر قدیمی تهران است که روزگاری به خیابان «لختی‌ها» معروف بود؛ معبری که امروزه به بورس قطعات صنعتی، ابزارآلات کشاورزی، توربین‌های صنعتی، پمپ‌ و موتور آب اختصاص دارد.

برای آشنایی با دلایل نامگذاری خیابان سعدی به کتاب «ایران قدیم و تهران قدیم» مراجعه می‌کنیم. «ناصر نجمی» دراین‌باره گفته است: «یکی از خیابان‌هایی که پس از احداث خیابان لاله‌زار به‌وجود آمد، خیابان لختی بود. علت این نامگذاری این بود که در بیشتر ساعات شبانه‌روز شاید به اندازه تعداد انگشتان، آدم از این خیابان عبور و مرور نمی‌کرد و نه‌تنها شب‌ها بلکه هنگام روز هم دزدان و شب‌روها مردم را لخت و جیب‌هایشان را خالی می‌کردند. به همین جهت به آن خیابان لختی می‌گفتند.»

«سعید نفیسی» هم از مورخانی است که نظری مشابه او دارد و گفته است: «در گذشته این خیابان بسیار خلوت بود و رفت‌وآمد در آن کم. در سراسر آن یک دکان هم قرار نداشت. البته با توجه به سایر اسناد باید گفت این راسته در اواخر سلطنت قاجاریه و اوایل پهلوی، خیابانی خلوت و عاری از سکنه بود و رفت‌وآمد در آن محل کم بود تا آنجا که در روز روشن، در خیابان جیب‌برها آدم را لخت می‌کردند و به همین دلیل کسی جرأت نداشت پا به خیابان بگذارد.»

این عکس، سال۱۳۳۰ از خیابان سعدی گرفته شده و «نصرالله حدادی» پژوهشگر و تهران‌شناس درباره اینکه چگونه خیابان سعدی از خلوتی درآمد، می‌گوید: «جعفر شهری در کتاب خود آورده که با تأسیس کمپانی «سینگر» در این خیابان، نخستین ساختمان جدید در این راسته، باعث حرکت و تشویق برای دیگران شد تا بناهای دیگری در این خیابان برپا شود. از دیگر ساختمان‌های شناخته شده خیابان سعدی، ساختمان خودرو سنگین امریکایی «دوج» بود که با ورود این شرکت و ساخت ساختمان‌های خصوصی، این خیابان نام تاریخی «لختی‌ها» را از دست داد و به سعدی، شاعر بلندآوازه شیراز معروف شد؛ شاعر ایرانی قرن هفتم که شعر«بنی‌آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش زیک گوهرند/ چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماد قرار» از او بر سر در ساختمان اصلی سازمان ملل متحد حک شده است.»

منبع:همشهری