چرا دست خانم ها اکثرا سرد است؟ / از علت تا علائم

به گزارش رکنا، دمای دست های زنان حدود 2 درجه سانتیگراد پایین تر از مردان است. به گمان دانشمندان علت این مسئله آن است که زن ها درمجموع

دست های سرد نشانه چیست؟

بدن هنگامی که در سرما قرار می گیرد برای محافظت از خود در برابر سرما، اولویت آن ابتدا گرم نگه داشتن اندام های داخلی بدن است. در هوای سرد، بدن ما به طور غریزی خون گرم را از اندام ها می گیرد و به سمت ارگان های حیاتی مانند قلب، ریه ها و سایر اندام های داخلی بدن می فرستد. گرچه دست های سرد در هوای سرد یک پدیده ی طبیعی است، اما با این وجود برخی افراد خطر بیشتری در برابر یخ زدگی نسبت به سایر افراد دارند.

اگر انگشتان شما در دمای طبیعی سرد است، ممکن است سردی انگشتان شما یک علت زمینه ای داشته باشد. به صورت کلی سرد شدن انگشتان می تواند علامتی از بیماری های زمینه ای مانند سندرم رینود، کم کاری تیروئید، کمبود ویتامین ها، کم خونی، بیماری های شریانی و حتی بیماری های خود ایمنی باشد. با این وجود سرد شدن دست ها حتی وقتی در محیطی سرد نیستید، نیز می تواند عادی باشد. اغلب دست های سرد، یک نوع پاسخ طبیعی بدن برای تنظیم دمای خود است و جای نگرانی ندارد. اگر دست های سرد دائمی و مخصوصا همراه با تغییر رنگ باشد، می تواند نشان دهنده ی یک مشکل جدی باشد. مثلا سرد شدن دست ها می تواند ناشی از مشکلات عصبی یا گردش خون یا بر اثر تخریب بافت در دست ها یا انگشتان باشد.

علائم دست های سرد:

ممکن است دست های سرد با هرکدام از علائم زیر همراه باشد:

سردی پاها و انگشتان پا

تغییر رنگ پوست دست مانند سفید شدن یا آبی شدن پوست

بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن

ایجاد تاول یا زخم های باز

سفت یا خشن شدن پوست

علت دست های سرد چیست؟

همان طور که علت دست های سرد می تواند خیلی ساده باشد و به دنبال تماس با محیط سرد یا واکنش طبیعی بدن برای حفظ دمای ارگان های داخلی بدن باشد، گاهی نیز ممکن است علت آن جدی بوده و به دنبال بیماری زمینه ای ایجاد شود. برای مثال دست های سرد می تواند به دلیل مشکلات گردش خون یا مشکلات مربوط به ساختار عروق خونی دست باشد.

در ادامه به شایع ترین علل دست های سرد اشاره می کنیم:

سندرم رینود:

رینود فنومن نیز نامیده می شود. پدیده ی رینود هنگامی رخ می دهد که عروق خونی کوچک عهده دار خون رسانی پوست در برابر سرما و استرس دچار گرفتگی و اسپاسم می شوند. در واقع هنگامی که فرد در معرض سرما و استرس بالا قرار می گیرد در انگشتان دست و پا احساس سرما یا بی حسی شدید می کند. اگر دچار سندرم رینود هستید ممکن است حملاتی از سرمای شدید و بی حسی انگشتان(معمولا انگشتان دست) را تجربه کرده باشید. در پدیده ی رینود شریان ها تنگ شده و مانع از خون رسانی صحیح به اندام ها می شوند، همچنین انگشتان در طی پدیده ی رینود تغییر رنگ داده و سفید شده، سپس آبی و در نهایت قرمز می شوند. هنگامی که حمله پایان می یابد و جریان خون دست به حالت عادی باز می گردد، ممکن است دچار سوزش، لرزش و تورم در انگشتان خود شوید.

کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی):

هنگامی که غده تیروئید شما هورمون های کافی تولید نکند، هیپوتیروئیدی ایجاد می شود. با اینکه کم کاری تیروئید غالبا در خانم های بالای ۶۰ سال دیده می شود، اما در سنین دیگر نیز ممکن است دیده شود. کم کاری تیروئید به تدریج علائم خود را نشان می دهد و با گذشت زمان، می تواند عوارضی مانند بیماری های قلبی، درد مفاصل، چاقی و ناباروری را ایجاد کند. اگر دستان شما به صورت غیر عادی سرد می شود، ممکن است دچار کم کاری تیروئید باشید. در واقع کم کاری تیروئید موجب دست های سردی شما نمی شود بلکه باعث افزایش حساسیت شما به سرما می شود بدین معنی که شما بیشتر از دمای واقعی هوا احساس سرما می کنید. علائم دیگری که به دنبال کم کاری تیروئید ممکن است ایجاد شوند عبارتند از:

    خستگی

    افزایش وزن

    صورت پف کرده

    خشکی پوست

    سفتی، درد و تورم مفاصل

    خشونت صدا

    درد، حساسیت، سفتی و ضعف عضلانی

    سطح بالا یا افزایش یافته کلسترول

    ریزش مو و نازک شدن آن

    افسردگی

هوای سرد:

هوای سرد به طور طبیعی می تواند باعث سردی انگشتان شما شود. هنگامی که بدن عریان شما در برابر سرمای شدید قرار می گیرد، ممکن است در عرض چند دقیقه دچار یخ زدگی و انجماد شود. یخ زدگی یعنی انجماد پوست و بافت های زیرین آن، که یک اورژانس پزشکی بوده و ممکن است عوارض جدی به همراه داشته و می تواند موجب آسیب جدی به پوست، بافت، ماهیچه و استخوان ها شود. اگر جریان خون دست های شما به دلایلی مانند پدیده ی رینود یا سایر بیماری ها ضعیف باشد، بیشتر از دیگران در معرض خطر یخ زدگی و انجماد هستید.

کمبود ویتامین B۱۲: ویتامین B۱۲ یکی از ویتامین های مورد نیاز بدن است که به صورت طبیعی در بسیاری از غذاها از جمله تخم مرغ، ماهی، گوشت، مرغ و محصولات لبنی یافت می شود. ویتامین B۱۲ برای ساخت گلبول های قرمز خون و عملکرد طبیعی اعصاب بدن ضروری است. بسیاری از افراد از جمله گیاه خواران دچار کمبود ویتامین B۱۲ هستند. کمبود ویتامین B۱۲ می تواند موجب علائم عصبی مانند سردی، بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها شود. سایر علائم کمبود ویتامین B۱۲ عبارتند از:

    کم خونی

    خستگی

    ضعف

    اختلال در حفظ تعادل

    افسردگی

    زخم های دردناک دهان

کم خونی (آنمی):

آنمی یا کم خونی زمانی ایجاد می شود که تعداد سلول های قرمز خون کمتر از مقدار طبیعی بوده یا سلول های قرمز خون دارای هموگلوبین کافی(پروتئین غنی از آهن) نباشند. در واقع هموگلوبین به گلبول های قرمز شما کمک می کند تا اکسیژن را از ریه ها به قسمت های دیگر بدن منتقل کند. اگر بدن شما هموگلوبین کافی برای حمل اکسیژن نداشته باشد و اکسیژن کافی به سلول های دست شما نرسد، ممکن است سردی دست را تجربه کنید. همچنین به دنبال کم خونی ممکن است دچار احساس خستگی و ضعف شوید. جالب است بدانید در اکثر موارد کم خونی ناشی از کمبود آهن است.

لوپوس:

بیماری مزمن و خود ایمنی است و درست مانند سایر بیماری های خود ایمنی است، در لوپوس نیز بدن به اشتباه به بافت ها و اندام های خودی حمله کرده و باعث ایجاد التهاب در قسمت های مختلف بدن از جمله، مفاصل، پوست، کلیه ها و سلول های خونی می شود. علائم لوپوس بسته به این که کدام قسمت بدن دچار التهاب است متفاوت بوده و ممکن است طیف گسترده ای از علائم را ایجاد کند. لوپوس نیز می تواند موجب سندرم رینود شود و همان طور که گفته شد هنگام مواجهه با سرما و استرس، انگشتان دست دچار سرما زدگی، تغییر رنگ و بی حسی می شوند. لوپوس همچنین می تواند موجب هر کدام از علائم زیر شود:

    راش(دانه های پوستی) در صورت

    خستگی

    تب

    درد مفاصل

    ضایعات پوستی

اسکلرودرما:

گروهی از بیماری هاست که موجب ضخیم شدن پوست می شود. اسکلرودرما روی بافت های همبند بدن تاثیر می گذارد و آن را ضخیم و سفت می کند. اسکلرودرما همچنین موجب تورم و درد در مفاصل و ماهیچه های بدن می شود. اکثر مبتلایان به اسکلرودرما دچار سندرم رینود شده و به تبع آن دچار سردی دست می شوند.

بیماری های شریان:

بیماری های متعددی وجود دارند که روی شریان ها تاثیر می گذارند و می توانند جریان خونی که به دست ها می روند را کاهش داده و موجب دست های سرد شوند. این بیماری ها می توانند به دنبال ایجاد پلاک یا التهاب در رگ های خونی ایجاد شود. هر گونه انسداد در جریان خون نیز می تواند مانع خونرسانی طبیعی به بافت ها شده و دست های سرد را به دنبال داشته باشد.

یکی دیگر از مشکلات شریانی، پرفشاری اولیه ی ریوی است که روی شریان های ریه اثر می گذارد و منجر به سندرم رینود، به ویژه در افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی می شود.

سندرم کارپال تونل(CTS):

عصب مدین از ساعد و کف دست عبور می کند و حس کف دست و انگشتان شست، اشاره، انگشت وسط و نیمی از انگشت حلقه را تامین می کند. هنگامی که این عصب در مچ دست تحت فشار باشد موجب سندرم کارپال تونل می شود. علائم اولیه ی بیماری شامل، بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها و انگشتان است که به تدریج نیز بدتر می شود. اغلب افراد مبتلا به CTS، سندرم رینود را نیز تجربه می کنند و در این افراد حساسیت به سرما افزایش می یابد.

سیگار کشیدن:

مصرف سیگار بر تمام ارگان ها و بافت های بدن از جمله جریان خون شما تاثیر گذاشته و موجب آسیب به آن ها می شود. سیگار کشیدن می تواند باعث تنگ شدن عروق و در نتیجه کاهش خونرسانی و سردی دستان شما شود. کشیدن سیگار همچنین می تواند منجر به التهاب رگ های خونی شده و بیماری نادری به نام برگر را ایجاد کند.

درمان دست های سرد

درمان دست های سرد با توجه به علت زمینه ای آن متفاوت است، اما توجه داشته باشید که فقط تحت نظر پزشک و با صلاحدید وی درمان های دست های سرد انجام می شود.

کم کاری تیروئید:

در صورتی که علت دست های سرد کم کاری تیروئید باشد پزشک با کمک آزمایش ساده می تواند کم کاری تیروئید شما را تشخیص دهد درمان آن نیز مصرف روزانه قرص لووتیروکسین است.

علت کمبود ویتامین B۱۲:

کم خونی باشد نیز پزشک با کمک یک آزمایش خون می تواند علت را تشخیص دهد. برای درمان کمبود ویتامین B۱۲، شایع ترین روش درمان تزریق ویتامین B۱۲ است زیرا بسیاری از افراد با جذب این ویتامین از دستگاه گوارش مشکل دارند. اما دوز بالای یک مکمل B۱۲ خوراکی نیز می تواند موثر باشد.

کم خونی:

همچنین اگر کم خونی شما از نوع ضعیف باشد می توان با تغییر رژیم غذایی آن را اصلاح کرد. در این مواقع خوردن غذاهای غنی از آهن و مصرف مکمل های آهن اغلب برای برطرف کردن علائم کافی است.

لوپوس:

گاهی علت دست های سرد بیماری لوپوس بوده که غالبا تشخیص آن مشکل است زیرا علائمی که ایجاد می کند شبیه به بسیاری از بیماری هاست. با این وجود هیچ درمان قطعی و مطمئنی برای لوپوس وجود ندارد، اما علائم بیماری را می توان با دارو های ضد التهاب(NSAID)، کورتیکواستروئیدها، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و… کنترل کرد.

اسکلرودرما:

همچنین دست های سرد ممکن است به دنبال اسکلرودرما ایجاد شود که برای تشخیص، از پوست شما نمونه برداری می کنند. اسکلرودرما نیز درمان قطعی نداشته اما با کمک داروها برخی علائم و همچنین پیشرفت بیماری را می توان کنترل کرد.

سندرم کارپال تونل:

در مواردی هم که علت سندرم کارپال تونل باشد می توان اسپلینت(مچ بند) یا داروهای ضد التهاب را تجویز کرد، در برخی موارد نیز درمان جراحی ضرورت دارد.

چه موقع برای درمان سردی دست به پزشک مراجعه کنیم؟

دست های سرد، مخصوصا برای کسانی که در محیط های کاملا سرد زندگی می کنند می تواند کاملا طبیعی باشد. با این وجود اگر در مورد دست های سردی خود نگران هستید یا دستان شما به طور مداوم سرد است بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که دست های سرد همراه با علائم دیگری همراه است بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. بسته به شرایط نیز گاهی پزشک تغییرات شیوه ی زندگی را برای کمک به بهبود علائم توصیه می کند.