چربی لبنیات؛ آیا واقعا برای سلامتی خطرناک است؟

رابطه پیچیده میان لبنیات و سلامت قلب

نتایج تحقیقات گذشته درباره ارتباط مصرف لبنیات با احتمال بروز بیماری‌های قلبی-عروقی همواره یکسان و قطعی نبوده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف لبنیات کم‌چرب می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش دهد، در حالی که برخی تحقیقات دیگر چنین پیوندی را رد کرده‌اند. به‌علاوه، شواهدی حاکی از آن است که لبنیات تخمیرشده مثل ماست و برخی پنیرها، ممکن است نسبت به شیر یا کره، اثر محافظتی بیشتری برای قلب و عروق داشته باشند. همین نتایج متفاوت، لزوم پژوهش‌های عمیق‌تر برای بررسی این مسئله و به‌روزرسانی سیاست‌های تغذیه‌ای بر اساس شواهد علمی را برجسته کرده‌اند.

بررسی لبنیات در مطالعه قند و لیپید تهران

پروین میرمیران، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، همراه با گروهی از همکاران خود، تحقیقی را در قالب مطالعه قند و لیپید تهران انجام داده‌اند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر مصرف انواع لبنیات بر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی در یک جامعه بزرگسال ایرانی انجام شد.

برای این تحقیق، داده‌های مرحله سوم مطالعه قند و لیپید تهران بررسی شدند. پس از غربالگری، ۲۶۳۵ فرد بزرگسال که در ابتدا سابقه بیماری‌های قلبی-عروقی نداشتند، انتخاب شدند و در طول ۱۰ سال پیگیری شدند. اطلاعات غذایی این گروه با استفاده از پرسشنامه معتبر «بسامد خوراک» جمع‌آوری شد که شامل ثبت بیش از ۱۶۰ نوع ماده غذایی است. سپس این داده‌ها با روش‌های آماری ارزیابی شدند تا ارتباط میان مصرف لبنیات و خطر بیماری‌های قلبی مشخص گردد.

نتایج مطالعه؛ لبنیات لزوما خطر آفرین نیست

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در دوره حدودا ۱۰ ساله، تنها ۶.۵ درصد از شرکت‌کنندگان دچار بیماری‌های قلبی-عروقی شده‌اند. اما نکته جالب اینجاست که هیچ ارتباط معناداری میان مصرف لبنیات (پُرچرب، کم‌چرب، تخمیرشده یا غیرتخمیری) و احتمال ابتلا به این بیماری‌ها یافت نشد.

تغییر نگرش نسبت به مصرف لبنیات

این نتایج حاکی از آن است که برخلاف توصیه‌های سنتی مبنی بر پرهیز از مصرف لبنیات پُرچرب به دلیل وجود چربی اشباع، این محصولات ممکن است لزوماً خطر بیشتری برای سیستم قلبی و عروقی به همراه نداشته باشند. یافته‌ها همسو با پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که مصرف لبنیات، جدا از میزان چربی آن، ارتباط مستقیمی با بروز بیماری‌های قلبی ندارد.

با توجه به این نتایج، مصرف روزانه حدود ۲۰۰ گرم لبنیات نه تنها با افزایش خطر بیماری‌های قلبی مرتبط نیست، بلکه در برخی موارد، مانند ماست یا پنیر حتی فوایدی نیز به همراه دارد. البته تفاوت نتایج شواهد علمی ممکن است متاثر از عواملی چون ژنتیک جمعیت‌ها، شیوه تولید و فرآوری لبنیات، و حتی تفاوت تعاریف «پُرچرب» و «کم‌چرب» در کشورهای مختلف باشد.

نقش مواد مغذی موجود در لبنیات

برخی ترکیبات موجود در لبنیات، مثل پروتئین وی، ممکن است اثرات مثبت مستقیمی بر سلامت قلب داشته باشند. چنین نتایجی متخصصان را به پیشنهاد تغییر تمرکز توصیه‌های تغذیه‌ای به سمت کیفیت کلی رژیم غذایی و تنوع مصرف مواد غذایی سوق داده است، به‌جای تاکید بر کاهش چربی لبنیات.

این پژوهش مهم در «مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران» که از معتبرترین نشریات علمی کشور است، به چاپ رسیده است. این نشریه وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران و انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران بوده و مقالات علمی حوزه سلامت عمومی و بیماری‌های شایع را منتشر می‌کند.