آیا لیتیوم درمانی برای آلزایمر است؟

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که فلز لیتیوم، که سال‌ها به عنوان یک داروی تثبیت‌کننده خلق‌وخو شناخته شده بود، درواقع یک عنصر ضروری و طبیعی برای سلامت مغز به شمار می‌رود. این تحقیقات حاکی از آن است که کاهش سطح این عنصر در بدن، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری آلزایمر باشد.

براساس گزارش CNN، لیتیوم به مدت نیم قرن برای درمان اختلالات دوقطبی و افسردگی مورد استفاده قرار گرفته است. اما اکنون با تحقیقات ۹ ساله دانشکده پزشکی هاروارد، نقش این ماده در عملکرد طبیعی بدن بیش از پیش آشکار شده است. طبق این پژوهش، نیاز سلول‌ها به لیتیوم همانند آهن یا ویتامین C ضروری است. تا پیش از این، اهمیت فیزیولوژیک این عنصر نادیده گرفته شده بود.

آیا لیتیوم می‌تواند کلیدی برای درمان آلزایمر باشد؟

در مطالعات اخیر، محققان سطح ۲۷ عنصر فلزی را در مغز بیماران فوت‌شده اندازه‌گیری کردند. این بررسی‌ها نشان داد که میزان لیتیوم در افراد مبتلا به آلزایمر یا اختلال شناختی خفیف به شکل قابل توجهی پایین‌تر از افراد سالم است. محققان دراین‌باره گفتند: «ابتدا به یافته‌ها شک داشتیم، زیرا بسیار غافلگیرکننده بود.»

آنها برای بررسی ارتباط مستقیم میان کاهش لیتیوم و ایجاد آلزایمر، آزمایش‌هایی را بر روی موش‌ها انجام دادند. رژیم غذایی فاقد لیتیوم منجر به التهاب مغزی و تغییراتی مشابه با پیری زودرس در این حیوانات سالم شد. در موش‌هایی که به صورت ژنتیکی مستعد آلزایمر بودند، کمبود لیتیوم تجمع پروتئین‌های آمیلوئید و تاو را تسریع کرد. اما در صورتی که سطح طبیعی لیتیوم حفظ شود، مغز این موش‌ها از تغییرات بیماری‌زا محافظت می‌شود.

طبق توضیحات محققان، پلاک‌های بتا آمیلوئید در مغز لیتیوم را به خود جذب کرده و مانع رسیدن این ماده به سلول‌های ایمنی مغز (میکروگلیاها) می‌شوند. این سلول‌ها وظیفه پاکسازی پلاک‌های آمیلوئیدی را برعهده دارند و عدم دسترسی به لیتیوم منجر به تجمع پلاک‌ها و تشدید بیماری می‌شود.

تیم تحقیقاتی همچنین یک ترکیب خاص به نام لیتیوم اوروتات کشف کرد که قابلیت جذب شدن به پلاک‌های آمیلوئیدی را ندارد. نتایج آزمایش‌های انجام‌شده روی موش‌های مبتلا به آلزایمر نشان داد که این ترکیب باعث کاهش پلاک‌ها و بهبود حافظه آنها شد.

*خوددرمانی با مکمل لیتیوم خطرناک است*

با وجود نتایج امیدوارکننده، محققان درباره مصرف خودسرانه مکمل‌های لیتیوم هشدار داده‌اند. دوزهای بالای این ماده که برای درمان اختلالات خلقی استفاده می‌شود، می‌تواند سمی باشد و به کلیه‌ها آسیب جدی وارد کند. دوزهای مطالعه‌شده در این تحقیقات تقریباً ۱۰۰۰ برابر کمتر از دوزهای روانپزشکی بوده است. به گفته محققان: «نتایج مطالعات حیوانی کافی نیست و نباید بدون مشورت پزشکی اقدام به مصرف مکمل‌ها کرد.»

او اضافه کرد که گام بعدی انجام کارآزمایی‌های بالینی انسانی برای یافتن دوز ایمن و مؤثر خواهد بود، فرایندی که چند سال طول می‌کشد. نتایج این پژوهش‌ها در نیچر منتشر شده است.