با اخبار روزنامه ای نمی توان رفتارهای ضد اجتماعی را ریشه یابی کرد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، «از آدم کشتن خسته شده بودم!"بعد از هر قتل ساعت ها به قتل فکر می کردم. من معتاد به شیشه هستم و هر شب مواد می کشم، قرص روانگردان هم مصرف می کردم و به همین دلیل نمی‌توانستم خوب بخوابم... » اینها را علی،  قاتل زنجیره ای می گوید که آخر هفته گذشته معلوم شد با همدست خود در مدت سه ماه ، 6 مرد را در تهران و کردستان کشته اند.

علی و حمید نام آخرین قاتلان سریالی ایران هستند که همین هفته پیش بازداشت شدند. دو متهم سابقه دار که یکی از آنها (علی) چند سال پیش به دلیل همدستی در قتل فجیع یک مرد جوان با همکاری برادرش بازداشت شده بود و بعد از طی سالیان حکم یک همدست به قتل آزاد شد. آزادی او در  حالی بود که برادرش که قاتل اصلی پرونده قتل بود، اعدام شد که خودش می گوید اعدام برادرش او را افسرده و خشن و معتاد کرد.

متهم دوم این پرونده جنایت، حمید نام دارد که او هم سالها به اتهامات مالی در زندان بود و بعد از رهایی این دو مجرم سابقه دار با هم همدست ارتکاب سرقت های سریالی رانندگان و قتل آنها با انگیزه سرقت از منازل بالاشهرنشین ها می شوند.

علی در حالیکه بعد از دستگیری خونسرد وارد آگاهی می شد احتمالا به این سوال بنیادین فکر می کرد که شرایط اجتماعی و خود او چه مقدار در شرایطی که برایش رقم خورده مقصر است. علی در پاسخ به اغلب سوالات در خصوص علت ارتکاب به چنین جرایم وحشتناکی را انگیزه های اقتصادی عنوان می کند اما به باور کارشناسان «جنایت و بزه» مسائلی پیچیده هستند که نیازمند ریشه یابی و بررسی عمیق است.

نیره توکلی، جامعه شناس و استاد دانشگاه معتقد است بزه محصول شرایط پیچیده اجتماعی است و فاکتورهای متعددی از جمله شرایط اقتصادی، ناامیدی و مشاهده الگوهایی از دزدی و سرقت از اموال عمومی در ساختار حاکمیت که امروزه به آن اختلاس گفته می شود و حتی مشکلات روانشناختی می تواند نهایتا منجر به تبدیل شدن افراد به قاتلانی شود که بی پروا دست به چنین جنایت هایی می زنند.

توکلی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا در تشریح ریشه های پدیده های ضد اجتماعی تصریح کرد: هیچ آمار و ارقام درستی در مورد اینگونه پدیده ها در دست نیست و دولت ها نیز متاسفانه به دلایل نامعلوم آمارهای رسمی و متقنی در مورد این گونه مسایل ارایه نمی دهند اما هیچ فرمول ساده ای نیز وجود ندارد که با استناد به گفته های خود افرادی که مرتکب چنین جنایت هایی می شوند بتوان گفت که تنها وضعیت نامناسب اقتصادی می تواند علت اصلی این قبیل رفتارها باشد.

وی افزود: رفتارهای جامعه ستیزانه مانند قتل و آدم کشی و ... نمی تواند تنها ریشه اقتصادی داشته باشد زیرا ما با حجم بسیاری از انسان های کم برخوردار در جامعه روبه رو هستیم که زندگی شرافتمندانه ای دارند و تحت هیچ شرایطی دست به رفتارهای ضد اجتماعی نمی زنند زیرا امیدوار هستند که جامعه سالمی داشته باشیم و خود را بخشی از این فرآیند می دانند.

این جامعه شناس بیان کرد: ما باید ببینیم که چه روندی در جامعه به وجود آمده است که افراد می توانند به راحتی دست به اقداماتی مانند قتل و جنایت بزنند و با وجود آگاهی از تبعات آن این مساله را بارها و بارها تکرار کنند.

با اخبار روزنامه ای نمی توان رفتارهای ضد اجتماعی را ریشه یابی کرد

استاد دانشگاه های کشور ادامه داد: کنترل و نظارت اجتماعی و لزوم سیستماتیک عمل کردن آن یکی از مهمترین مولفه های حکمرانی سالم در فضای اجتماعی است که متاسفانه ما از آن بی بهره هستیم.

توکلی اضافه کرد: متاسفانه ما در جامعه با شرایطی رو به رو هستیم که ناامیدی شدید بر مردم غلبه کرده است و این ناامیدی نیز نشات گرفته از مسایلی است که مردم آن را در اداره امور جامعه مشاهده می کنند و مثال بارز این ضرب المثل است که می گوید " هرکه بگندد نمکش می زنند، وای به روزی که بگندد نمک".

وی تاکید کرد: مردم انتظار ندارند در رده های بالای مدیریتی فساد، اختلاس و تبعیض را ببینند و متاسفانه مردم شاهد این مساله هستند که بسیاری از ساختارهای نظارت اجتماعی به درستی عمل نمی کند و این نیازمند اصلاح در ساختار قوه قضاییه است.

این جامعه شناس بیان داشت: ناامیدی از تحقق عدالت اجتماعی مانند عدم پیگیری سرقت های میلیاردی می تواند انگیزه ای باشد برای افرادی که استعداد رفتارهای ضد اجتماعی دارند و در گسترش این امر می تواند موثر باشد.

این استاد دانشگاه های کشور معتقد است یکی از دلایلی که قاتلان سریالی به آسانی ردگیری و پیدا نمی شوند این است که نظارت های اجتماعی سازوکار درستی را طی نمی کند و عملا کارکرد درستی در جامعه ندارد.

توکلی اشاره دارد: بهزیستی، قوه قضاییه و چند نهاد دیگر به صورت مستقیم متولی این امور در کشور هستند و ما شاهد این هستیم که به وظایف خود در قبال نظارت ای اجتماعی به درستی عمل نمی کنند.

وی گفت: ما برای بررسی اینگونه موارد نیازمند پژوهش های عمیق اجتماعی هستیم و نمی توان از روی اخبار و مصاحبه های روزنامه ای دلایل وقوع این اتفاقات را بررسی کرد و متاسفانه هیچ سازوکاری منظم و سازمان یافته ای برای ریشه یابی روانشناختی و اجتماعی این مسایل در کشور وجود ندارد.