زیر و بم قیمت سفته در سال ۱۴۰۴ / گزینه‌ای امن یا بازی با ریسک؟

در سال‌های اخیر، «سفته» به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در معاملات تجاری و اسناد ضمانتی اقتصادی در ایران، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. با این حال، نوسانات اقتصادی و قیمتی، سوالاتی را برای مردم ایجاد کرده است: هزینه خرید سفته چقدر است؟ آیا می‌توان سفته را نوعی سرمایه‌گذاری بی‌خطر تلقی کرد یا صرفاً وسیله‌ای برای سفته‌بازی است؟ در این مطلب، خبرنگار گسترش نیوز به تحلیل این دغدغه‌ها و شرایط بازار سفته در سال ۱۴۰۴ پرداخته است.

هزینه سفته در سال ۱۴۰۴

بر اساس مصوبات قانونی مجلس شورای اسلامی، نرخ سفته در سال ۱۴۰۴ برای هر یک میلیون تومان مبلغ اسمی سفته، برابر با ۵۰۰ تومان تعیین شده است.

به‌عنوان مثال، اگر سفته‌ای با ارزش اسمی ۱۰ میلیون تومان صادر شود، خریدار باید ۵۰۰۰ تومان برای آن پرداخت کند. این نرخ که با عنوان «حق تمبر» شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر تغییری نکرده و همچنان ثابت باقی مانده است. جدول زیر، نمونه‌ای از مبلغ اسمی برخی سفته‌ها و هزینه مربوطه در سال ۱۴۰۴ را نشان می‌دهد:

مبلغ اسمی سفته قیمت حق تمبر (سال ۱۴۰۴)

علت ثبات قیمت سفته

یکی از پرسش‌های رایج این است که چرا بهای سفته برخلاف بسیاری از ابزارهای مالی دیگر، تغییر چندانی نمی‌کند؟ دلیل اصلی این موضوع به قوانین شفاف قانونی بازمی‌گردد: ارزش حق تمبر سفته بر اساس مصوبات مجلس مشخص شده و نرخ نیم در هزار (۰٫۵ ‰) مبلغ اسمی سفته برای محاسبه آن اعمال می‌شود.

بنابراین، عوامل بیرونی نظیر تغییرات نرخ ارز یا تورم، تأثیر مستقیمی بر نرخ سفته ندارند، هرچند وضعیت کلی اقتصادی ممکن است بر استفاده از سفته اثر بگذارد.

پیامدهای اقتصادی نرخ ثابت سفته

از جنبه‌ای، هزینه پایین تهیه سفته (حدود ۵۰۰ تومان برای هر یک میلیون تومان) امکان استفاده گسترده از این ابزار را حتی در قراردادهای با مبالغ بالا فراهم می‌کند. این مسئله نقش سفته را در قراردادهای کاری، ضمانت‌نامه‌های پیمانکاری و حتی اعطای وام پررنگ‌تر کرده است.

اما در عین حال، چنین هزینه اندکی می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده باشد. برخی افراد ممکن است با صدور سفته‌های سنگین، آشفتگی در بازار ایجاد کرده و سفته را به ابزاری برای سفته‌بازی تبدیل کنند. این موضوع یک نگرانی جدی برای فعالان اقتصادی محسوب می‌شود.

در مجموع، نرخ پایین سفته باعث شده بسیاری از افراد و کسب‌وکارها آن را جایگزین ضمانت‌نامه‌های بانکی یا ابزارهای مالی دیگر کنند که معمولاً پیچیده‌تر و گران‌تر هستند.

سفته؛ ابزار امن یا ریسک‌پذیر؟

برای عده‌ای، سفته به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت تلقی می‌شود؛ به‌ویژه در زمان‌هایی که جریان نقدینگی بالاست و نرخ سود بانکی ناپایدار است. اما باید توجه داشت:

سفته در چارچوب قانون تضمین شده است، اما اگر صادرکننده نتواند مبلغ تعهد شده را پرداخت کند، دارنده آن باید به فرآیند واخواست سفته و اقدامات حقوقی متوسل شود که هزینه و زمان‌بر است.

در برخی موارد، سفته از ماهیت اصلی خود به‌عنوان یک سند تجاری ساده فاصله گرفته و در بازارهای غیرمولد میان سفته‌بازان دست به دست می‌شود.

راهکارهای دولت و سیاست‌گذاری

بسیاری از افراد از دولت می‌پرسند که آیا برنامه‌ای برای کنترل و اصلاح بازار سفته وجود دارد؛ زیرا ثابت بودن نرخ ۵۰۰ تومان ممکن است فرصت را برای سودجویی سفته‌بازان فراهم کند.

تا‌کنون، مجلس تغییری در نرخ حق تمبر سفته اعمال نکرده که نشان‌دهنده احتیاط در تشدید قوانین مربوطه است.

کارشناسان حقوقی معتقدند که بازنگری در قوانین و اعمال نظارت‌های دقیق‌تر می‌تواند از تبدیل سفته به ابزاری برای سفته‌بازی جلوگیری کند.

چرا مردم سفته را انتخاب می‌کنند؟

به دلیل هزینه اندک صدور، سفته برای تضمین مالی و کاری یک گزینه اقتصادی و مطلوب به شمار می‌رود. از سوی دیگر، برخی افراد آن را به‌عنوان جایگزینی برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت در نظر می‌گیرند.

در شرایط اقتصادی ناپایدار، سفته جذابیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ زیرا برخلاف ضمانت‌نامه‌های بانکی که پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر هستند، به‌راحتی و با هزینه بسیار کمتر قابل استفاده است.

بازار سفته در سال ۱۴۰۴ همچنان یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران باقی خواهد ماند. نرخ ثابت و پایین حق تمبر، این ابزار را در دسترس عموم مردم قرار داده است. اما باید دقت شود که همین ویژگی اقتصادی می‌تواند با سوءاستفاده برخی از سفته‌بازان، به مشکلاتی نظیر بی‌ثباتی در بازار منجر شود. برای پیشگیری از چنین پیامدهایی، ترکیبی از قوانین پیشرفته‌تر، نظارت کارآمد و همچنین افزایش آگاهی عمومی ضروری به نظر می‌رسد تا نقش اصلی سفته به‌عنوان ابزاری ضمانتی حفظ شود و کارآمد بماند.