زمستان ۱۴۰۴ شاید سردترین زمستان نباشد، اما بی‌ثبات‌ترینش می‌تواند باشد / از بهار ناگهانی تا کولاک قطبی!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،  پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد زمستان امسال، یعنی زمستان ۱۴۰۴، یکی از پرنوسان‌ترین فصل‌های سال‌های اخیر خواهد بود؛ فصلی که نه می‌شود گفت کاملاً سرد است و نه می‌شود انتظار یک زمستان آرام و بی‌حادثه از آن داشت.

بر اساس تحلیل‌های اقلیمی، پدیده‌ای به نام لانینا که معمولاً باعث سردتر شدن آب‌های اقیانوس آرام و تغییر الگوهای آب‌وهوا در سراسر جهان می‌شود، در حال پایان یافتن است. با از بین رفتن این وضعیت و حرکت به سمت حالت خنثی یا حتی ال‌نینیو (که عکس لانینا عمل می‌کند)، ممکن است جریان‌های هوایی در عرض‌های بالا ناپایدار شوند و مسیر بادهای سرد قطبی به سمت کشورهای جنوبی‌تر، از جمله ایران، باز شود.

در کنار این موضوع، شاخصی به نام QBO که جهت چرخش بادها را در ارتفاعات بالا نشان می‌دهد، در فاز شرقی قرار گرفته است. این وضعیت معمولاً باعث تضعیف سیستم هوای سرد قطب شمال می‌شود و در نتیجه، احتمال وقوع پدیده‌ای به نام گرمایش ناگهانی استراتوسفر را بالا می‌برد. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، تعادل لایه‌های بالایی جو به هم می‌خورد و هوای سرد قطبی به سرعت به مناطق پایین‌تر سرازیر می‌شود؛ همان چیزی که ما روی زمین به شکل سرمای ناگهانی و برف سنگین حسش می‌کنیم.

از سوی دیگر، امسال سطح یخ‌های قطب شمال هم کمتر از همیشه است. این مسئله باعث می‌شود مسیر بادهای قطبی بیشتر «موج‌دار» شوند و راحت‌تر تا عرض‌های پایین‌تر پیش‌روی کنند. نتیجه‌اش می‌تواند این باشد که حتی اگر زمستان با هوای معمولی شروع شود، ممکن است ناگهان در میانه دی یا بهمن، موجی از سرمای شدید و برف وارد کشور شود.

اما مهم‌ترین نشانه خطر زمانی ظاهر می‌شود که دو شاخص دیگر، یعنی AO و NAO، هم‌زمان در وضعیت منفی قرار بگیرند. در چنین حالتی معمولاً هوای سرد قطب شمال راحت‌تر از مسیرهای شمالی و شمال‌غربی به ایران نفوذ می‌کند. اگر این اتفاق بیفتد — حتی برای یکی دو هفته — می‌توان انتظار سرمای سنگین، بارش برف و اختلال در زندگی روزمره را داشت.

کارشناسان می‌گویند زمستان امسال ممکن است مثل سال‌های ۱۳۸۶ یا ۱۳۹۸، پر از نوسان باشد؛ یعنی در یک بازه کوتاه، از هوای ملایم به سرمای شدید برسیم. چنین تغییرات ناگهانی‌ای نه‌تنها برای مردم بلکه برای کشاورزی، حمل‌ونقل و مصرف انرژی هم چالش‌برانگیز خواهد بود.

زمستان ۱۴۰۴ شاید سردترین زمستان نباشد، اما بی‌ثبات‌ترینش می‌تواند باشد، زمستانی که در آن، فاصله بین آفتاب و برف فقط چند روز است.