خشکی خزنده سدها؛ هفت سد کشور به خشکی کامل نزدیک است/ زنگ خطر اجتماعی و اقتصادی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بر اساس تازه‌ترین آمار  هفت سد مهم کشور اکنون کمتر از ۱۰ درصد از ظرفیت خود آب دارند. این یعنی بخش بزرگی از پیکره‌های حیاتی تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت کشور در آستانه فروپاشی قرار گرفته‌اند.

بحران ساختاری، نه فقط خشکسالی

مسئله فقط کاهش بارندگی یا خشکسالی نیست. کارشناسان منابع آب تأکید می‌کنند که سیاست‌های اشتباه در ساخت بی‌رویه سد، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، توسعه ناپایدار کشاورزی در مناطق خشک، و بی‌توجهی به الگوی مصرف، عامل اصلی این وضعیت است.

 مشکل ما ساختار تصمیم‌گیری است. وقتی بدون مطالعات اکولوژیک کافی، در مناطق خشک و نیمه‌خشک سد می‌سازیم و فکر می‌کنیم با مهندسی می‌توان طبیعت را کنترل کرد، نتیجه‌اش می‌شود همین بحران. امروز هفت سد خشک شده‌اند، فردا هفت شهر بی‌آب می‌شوند.

تکرار فاجعه‌های زیست‌محیطی در راه است

سدهایی که اکنون در وضعیت بحرانی هستند، اغلب در مناطقی قرار دارند که از قبل هم با تنش آبی و فرسایش خاک مواجه بودند. کاهش شدید ذخیره آب این سدها، یعنی رودخانه‌هایی که خشک می‌شوند، دریاچه‌هایی که ناپدید می‌شوند، و تالاب‌هایی که به منبع گرد و غبار سمی تبدیل می‌شوند. تکرار تجربه ارومیه و گاوخونی اکنون برای نیمی از جغرافیای ایران محتمل است.

در حالی که آمار رسمی گویای وضعیت فاجعه‌بار ذخایر آبی است، نه وزارت نیرو برنامه‌ای شفاف برای مقابله ارائه داده و نه مجلس ورود جدی به بحران کرده است. به نظر می‌رسد "عادی‌سازی بحران" به یکی از رویکردهای غیررسمی مدیریت منابع طبیعی در کشور تبدیل شده است.

 زنگ خطر اجتماعی و اقتصادی

با خشکی سدها، هزینه تأمین آب برای صنایع بزرگ و کشاورزان افزایش می‌یابد. مهاجرت روستاییان، افزایش قیمت محصولات کشاورزی، و تعمیق فقر در مناطق خشک‌سالی‌زده، پیامدهایی هستند که مستقیماً امنیت ملی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند که بحران آب، مستعد تبدیل‌شدن به جرقه‌های نارضایتی‌های گسترده است.

در حالی که این گزارش نوشته می‌شود، سطح آب در هفت سد کشور همچنان رو به کاهش است. اگر امروز نهادهای مسئول با صداقت و جسارت وارد عمل نشوند، فردا دیگر نه آماری برای اعلام وجود دارد، نه آبی برای نجات.