چرا سفید شدن موها ممکن است خبر خوبی برای سلامتی باشد؟
رکنا: سفید شدن موها فقط نشانه پیری نیست؛ بلکه میتواند مکانیزم دفاعی بدن در مقابله با سرطان را نشان دهد. پژوهشهای جدید این ارتباط شگفتانگیز را آشکار کردهاند.
به گزارش رکنا، یک پژوهش جدید که روی موشها انجام شده است، فرآیندهای جالبی را روشن کرده که نشان میدهد بدن چگونه در برابر آسیبهای سلولی مقابله میکند. این فرآیندها که نقش مهمی در پیری و همچنین در جلوگیری از بروز سرطان ایفا میکنند، تأثیر شگرفی بر سلامت انسان دارند. با گذشت زمان، آسیبهای واردشده به سلولها میتوانند فعالیت عادی آنها را مختل کنند. اگر این آسیبها ترمیم نشوند، پتانسیل ایجاد سرطان و رشد تومور را دارند.
نتایج این پژوهش رابطهای جالب بین از دست رفتن رنگ مو و مکانیسمهایی که قادر به جلوگیری از سرطانهای خطرناک هستند، نشان داده است.
نقش حیاتی سلولهای بنیادی ملانوسیتی
در مرکز این تحقیقات، «سلولهای بنیادی ملانوسیتی» قرار دارند. این سلولها که در عمق فولیکولهای مو قرار دارند، منبعی مهم برای تولید ملانوسیتها هستند؛ سلولهایی که وظیفه تولید رنگدانههای مو و پوست را بر عهده دارند.
بهطور طبیعی، این سلولها از طریق فرآیندهای بازسازی خود، رنگدانههای مو را تأمین میکنند. این فرآیند شامل مراحل مختلفی از جمله فعالیت، استراحت و نوسازی است که در هماهنگی با چرخه رشد و ریزش مو انجام میشود و باعث میشود موها برای سالهای طولانی رنگ طبیعی خود را حفظ کنند.
هرچند، سلولهای بدن روزانه در معرض آسیبهای مختلفی به دیانای قرار میگیرند که میتوانند ناشی از عواملی نظیر اشعه فرابنفش، مواد شیمیایی یا حتی فرآیندهای متابولیکی بدن باشند. این نوع آسیبها هم میتوانند به پیری منجر شوند و هم خطر ابتلا به سرطانهایی مانند «ملانوم» را افزایش دهند.
«فداکاری سلولی» با پدیده سفید شدن موها
یافتههای این پژوهش نشان میدهند که وقتی دیانای سلولهای بنیادی ملانوسیتی آسیب میبیند، فرآیندی به نام «senodifferentiation» به وقوع میپیوندد. در این فرآیند، این سلولهای بنیادی به سلولهای بالغ رنگدانهای تبدیل میشوند و سپس از بین میروند و به مرور زمان موها سفید میشوند.
محققان دانشگاه توکیو تأکید کردند که این مکانیسم به لطف فعال شدن مسیر «p53-p21» عمل میکند و علاوه بر خاکستری شدن موها، از ابتلا به «ملانوم»، نوعی سرطان پوست نیز جلوگیری میکند.
بنابراین، این فرآیند محافظتی به گونهای طراحی شده است که سلولهای آسیبدیده حذف شوند تا از تجمع جهشهای ژنتیکی که میتوانند سبب ایجاد سرطان شوند، جلوگیری شود. بهبیان ساده، هر تار موی سفید میتواند علامتی از یک «فداکاری سلولی» باشد؛ سلولی که ترجیح داده از چرخه حیات خارج شود تا از بروز سرطان جلوگیری کند.
اگر سفید شدن موها رخ ندهد، چه اتفاقی میافتد؟
همه انواع آسیبهای دیانای این مکانیسم محافظتی را فعال نمیکنند. در آزمایشهای انجامشده، سلولهای بنیادی ملانوسیتی موشها تحت تأثیر عوامل سرطانزا و اشعه فرابنفش قرار گرفتند. اما در این شرایط، سلولها از فرآیند تمایز اجتناب کرده و با دریافت سیگنالهای محیطی به تقسیم و تکثیر ادامه میدهند، حتی اگر دیانای آنها آسیب دیده باشد.
این وضعیت باعث پدید آمدن شرایط مناسب برای شکلگیری ملانوم یا تومورهای پوستی میشود. دانشمندان از این پدیده با عنوان «سرنوشتهای متضاد» یاد میکنند؛ وضعیتی که در آن، سلولها بسته به شرایط، میتوانند دو مسیر متفاوت را بپیمایند.
پیری و سرطان؛ دو سوی یک سکه
این یافتهها نشان میدهند که سفید شدن موها و ملانوم بخشی از فرآیندی مشترک هستند که هدف آن، ایجاد تعادل میان بازسازی بافتها و جلوگیری از سرطان است. پیری بهخودیخود عامل پیشگیری از سرطان نیست، اما نتیجه یک مکانیسم دفاعی است که سلولهای پرریسک را حذف میکند.
در مقابل، وقتی این مکانیسمها مختل شوند یا توسط عوامل سرطانزا از بین بروند، احتمال بروز سرطان افزایش پیدا میکند. این امر توضیح میدهد که چرا خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن بیشتر میشود.
چالشها و مسیرهای آینده
البته باید گفت که بسیاری از این نتایج از پژوهشهای صورتگرفته روی موشها بهدست آمده است. بنابراین، مشخص نیست که آیا همین روند در سلولهای بنیادی ملانوسیتی انسان نیز وجود دارد یا نه. تفاوتهای زیستی و سبک زندگی انسان، این ارتباط را پیچیدهتر میکند.
اما این کشف میتواند گامهای امیدبخشی را در پژوهشهای مرتبط با سرطان و پیری بردارد. درک این سیگنالها که سلولهای بنیادی را به سوی تمایز یا تکثیر خطرناک هدایت میکنند، میتواند مسیری جدید برای توسعه درمانهایی ایجاد کند که ضمن تقویت سیستم دفاعی بدن، احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهند.
ارسال نظر