چطور فستینگ متناوب زندگی شما را متحول می‌ کند؟

به گزارش رکنا، بسیاری از افراد تصور می‌کنند که گرسنگی باعث افت تمرکز و کاهش عملکرد ذهنی می‌شود. اما تحقیقات نوینی نشان می‌دهند که روزه داری می‌تواند بدون ایجاد تأثیر منفی بر توانایی‌های ذهنی، به بهبود سلامت جسمی و متابولیکی کمک کند.

شاید تا به حال نگران این بوده‌اید که حذف صبحانه موجب کاهش تمرکز شما در محیط کار شود، یا اینکه روزه‌داری متناوب ممکن است شما را عصبی و بی‌حوصله کند. تبلیغات خوراکی‌ها اغلب این پیام را القا می‌کنند که «وقتی گرسنه‌ای، خودت نیستی». چنین باورهایی فرهنگ عمومی را به این سمت سوق داده که «سوخت‌رسانی مداوم» برای حفظ هوشیاری ضروری است. با این حال، در سال‌های اخیر، روزه‌داری متناوب یا فستینگ به یکی از محبوب‌ترین متدهای حفظ سلامتی تبدیل شده است. میلیون‌ها نفر برای کنترل وزن، بهبود سوخت‌وساز بدن و پیشگیری از بیماری‌های مزمن به این روش روی آورده‌اند.

چرا فستینگ مهم است؟

روزه‌داری تنها یک روش تغذیه‌ای مد نیست، بلکه پاسخی از بدن به سازوکار زیستی است که طی هزاران سال در انسان تکامل یافته است. در حالت عادی، مغز انرژی مورد نیاز خود را از گلوکز می‌گیرد. ولی حدود ۱۲ ساعت بعد از آخرین وعده‌ی غذایی، ذخایر گلیکوژن بدن تحلیل می‌رود.

در چنین شرایطی، بدن به‌طور هوشمندانه‌ای به سراغ چربی‌های ذخیره شده می‌رود و آنها را به اجسام کتونی تبدیل می‌کند تا هم برای مغز و هم برای اندام‌ها انرژی تولید شود. این فرایند که به آن «انعطاف‌پذیری متابولیک» می‌گویند، فواید بسیاری برای سلامت انسان دارد.

مزایای زیستی روزه‌داری

تحقیقات نشان می‌دهند که فستینگ می‌تواند تغییراتی مثبت در سلول‌ها ایجاد کند. فرآیندی به نام خودخواری (Autophagy) در روزه‌داری فعال می‌شود که به عنوان یک نظافت‌چی سلولی شناخته می‌شود و اجزای آسیب‌دیده را بازسازی و پاکسازی می‌کند. این فرآیند به جوان‌تر و سالم‌تر ماندن سلول‌ها کمک کرده و می‌تواند طول عمر را افزایش دهد.

علاوه بر این، فستینگ حساسیت به انسولین را تقویت می‌کند؛ به این معنی که بدن بهتر می‌تواند قند خون را کنترل کند و خطر ابتلا به دیابت نوع دو کاهش یابد. همچنین، تغییرات متابولیکی ناشی از روزه، بدن را در برابر بیماری‌های مزمن ناشی از پرخوری مثل چاقی و التهابات مزمن مقاوم‌تر می‌سازد.

یافته‌های تحقیقات جدید

بسیاری از مردم بر این باور هستند که روزه گرفتن باعث کاهش تمرکز یا ضعیف شدن حافظه می‌شود. اما بررسی جامع داده‌های ۷۱ پژوهش علمی که شامل ۳۴۸۴ شرکت‌کننده بود، نشان داد میان عملکرد ذهنی در حالت روزه و سیر تفاوت معناداری وجود ندارد. افراد بزرگسال، چه غذایی خورده باشند و چه نه، در آزمون‌های تمرکز، حافظه و عملکرد اجرایی به سطح مشابهی از عملکرد دست یافتند.

چه زمانی فستینگ اهمیت پیدا می‌کند؟

تحلیل داده‌ها نشان داد که عوامل مختلفی نظیر سن، مدت زمان فستینگ و نوع فعالیت ذهنی، تأثیر مستقیمی بر عملکرد ذهنی فرد دارند.

۱. نقش سن

نتایج حاکی از آن است که فستینگ برای بزرگسالان سالم تأثیر منفی قابل توجهی ندارد، اما برای کودکان و نوجوانان ممکن است باعث کاهش تمرکز و عملکرد شود. مغز افراد جوان که در حال رشد است، نسبت به نوسانات انرژی حساس‌تر است. از این رو، صرف صبحانه برای این گروه ضروری است.

۲. زمان فستینگ

مدت زمان روزه‌داری نیز اهمیت دارد. تحقیقات نشان داده است که طولانی‌تر شدن دوره روزه‌داری، تأثیر منفی آن بر عملکرد ذهنی را کاهش می‌دهد. همچنین، اگر آزمون‌ها در ساعات پایانی روز انجام شوند، عملکرد ممکن است کمی کاهش یابد.

۳. نوع فعالیت ذهنی

در آزمایش‌هایی که از نمادهای خنثی مثل شکل‌ها استفاده شده است، افراد روزه‌دار عملکردی برابر یا حتی کمی بهتر از افراد سیر داشته‌اند. اما در آزمون‌هایی که تصاویر یا نشانه‌های غذایی وجود داشته‌اند، تمرکز آنان مختل شده است.

نکته‌ مهم برای شما

برای افراد بزرگسال سالم، یافته‌ها نشان می‌دهند که فستینگ می‌تواند بدون ترس از کاهش تمرکز یا هوشیاری انجام شود. اما باید توجه داشت که این روش برای همه مناسب نیست. کودکان و نوجوانان به دلیل نیاز به انرژی در دوران رشد نباید وعده‌های غذایی را حذف کنند.

اگر نیازمند تمرکز بالا در ساعات پایانی روز هستید یا محیط شغلی شما پر از غذاهای وسوسه‌انگیز است، انجام فستینگ ممکن است برای شما دشوار باشد. همچنین، افرادی که بیماری خاصی دارند باید قبل از اقدام به فستینگ با پزشک مشورت کنند.

در پایان، می‌توان این نتیجه را گرفت که فستینگ می‌تواند یکی از ابزارهای ارتقای سبک زندگی باشد؛ روش‌های مختلف آن باید با توجه به نیازها و شرایط فردی تنظیم شود. این فرآیند زیستی، در صورت رعایت صحیح، نه تنها تهدیدی برای تمرکز نیست، بلکه می‌تواند به بهبود جسم و ذهن کمک کند.