کتاب «قبله در قلاع» توسط انتشارات نشراوی منتشر شد

به گزارش رکنا، کتاب «قبله در قلاع؛ مراسلات مشروطه» نوشته مهراب عالی، نویسنده و جامعه‌شناس ایرانی، با نگاهی نو و ساختارشکن به تاریخ مشروطه، به تازگی از سوی انتشارات نشراوی منتشر شد. این اثر تلفیقی از روایت تاریخی، زبان قجری، و تأملات فلسفی است که با احیای صدای مردم و قلاع مناطق کمتر شنیده‌شده، گامی تازه در بازسازی حافظه جمعی ایرانیان برمی‌دارد.

در همین زمینه، مهراب عالی، پژوهشگر و نویسنده کتاب «قبله در قلاع؛ مراسلات مشروطه» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، هدف خود از نگارش این اثر را نقد روایت رسمی تاریخ و زنده‌سازی حافظه خاموش مردم عنوان کرد و گفت: «قبله در قلاع دعوتی است برای بازگشت به حافظه جمعی ایرانیان، حافظه‌ای که نه در کاخ‌ها، بلکه در متن زندگی مردم، روستاها، زبان‌های محلی و روایت‌های پنهان زنده است.

وی با اشاره به ساختار متفاوت کتاب افزود: این اثر با ترکیب نثر قجری، فرم مراسلات، خواب‌نامه و طنز فلسفی، روایتی غیرخطی از مشروطه را از دل مردم و قلاع ارائه می‌دهد، جایی که شاه، به‌جای حکم راندن، در موقعیت تماشا و یادگیری قرار می‌گیرد.

عالی با تأکید بر اینکه ناصرالدین‌شاه در این روایت از گور برمی‌خیزد و به سفر خیالی در قلاع بختیاری می‌رود، گفت: در این روایت، قبله‌ عالمِ دیروز، امروز خود به‌دنبال قبله‌ای تازه است. قبله‌ای که دیگر نه در تخت سلطنت، بلکه در چشم‌های مردم، در سنگ‌های قلعه‌ها و در زمزمه‌های فراموش‌شده رعیت نهفته است.

او افزود: چهارمحال و بختیاری در این کتاب، نه فقط یک جغرافیا، بلکه یک شخصیت تاریخی است. مکان‌هایی چون دزک، جونقان، سامان، سورشجان، فارسان، اردل و بروجن، دیگر صرفاً مکان نیستند؛ بلکه حاملان حافظه‌ تاریخی‌ بزنگاه مهمی از تاریخ معاصر ایران اند.

مهراب عالی در تشریح ساختار کتاب گفت: این اثر در ژانری ترکیبی نوشته شده است؛ تلفیقی از روایت تاریخی، سفرنامه خیالی، مراسله، خواب‌نامه و طنز فلسفی. زبان کتاب به‌صورت آگاهانه، نثری قجری ـ بازسازی‌شده است تا خواننده را در فضای تاریخی قرار دهد و در عین حال، با طنز و تناقض‌های موقعیتی، لایه‌هایی از نقد قدرت، حافظه و سیاست را درک کند.

او اضافه کرد: تاریخ رسمی همواره مرکزگرا و قدرت‌محور بوده، اما در این اثر تلاش شده تاریخ از پایین، از مردم، و از حافظه‌های محلی بازنویسی شود. ما نیاز داریم حافظه‌ جمعی ایرانیان را از بند روایت‌های رسمی آزاد کنیم.

نویسنده قبله در قلاع همچنین با تأکید بر اهمیت این اثر در احیای هویت ملی گفت: در این روزها که ایران دوباره به خود آمده و حس میهن‌دوستی در میان مردم جان گرفته، باید به تاریخ فراموش‌شده بازگردیم تا نمادهای ملی و فرهنگی‌مان را از نو بشناسیم.

اگر اهمیت نمادهای محلی و اقوام ایران مانند، قلاع، ایل، زبان محلی، زنان، و مردم را به صحنه بازگردانیم، تصویر ما از ایران، کامل‌تر، عادلانه‌تر و زنده‌تر خواهد بود.

مهراب عالی در پایان تأکید کرد: ادبیات تنها برای سرگرمی نیست؛ بلکه می‌تواند حافظه تاریخی را بازسازی کند، نمادها را زنده کند، و گفت‌وگوی ملی را عمیق‌تر سازد که قبله در قلاع، دعوتی است به این مهم.

نویسنده قبله در قلاع با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی ـ توریستی این روایت ادامه

داد: ادبیات می‌تواند بستری برای معرفی چهره فرهنگی مناطق مختلف کشور باشد. در خصوص این کتاب نیز، گردشگری تاریخی و حافظه‌محور از طریق این روایت، می‌تواند قلاع و فضاهای به‌ظاهر خاموش را به صحنه تجربه فرهنگی ملی بدل کند.

گفتنی است رویکرد فلسفی به قدرت، بازنمایی مردم به جای ساختار، و نقد تاریخ رسمی از منظر حاشیه‌ها، این اثر را به یکی از نمونه‌های نادر ادبیات معاصر ایران در حوزه بازخوانی هویت ملی بدل کرده است.

کارشناسان فرهنگی معتقدند که انتشار این اثر می‌تواند سهم اقوام در تاریخ ایران را بازتعریف کرده و در تقویت وحدت ملی از مسیر تنوع فرهنگی، نقش‌آفرین باشد.

همچنین از منظر گردشگری فرهنگی و میراث ناملموس، این اثر می‌تواند بستری برای توجه دوباره به ظرفیت‌های تاریخی‌ـ‌فرهنگی مناطق کمتر دیده‌شده کشور باشد.

این اثر که به تازگی توسط انتشارت نشرآوی در ۱۳۳ صفحه منتشر شده، با استقبال مخاطبان حوزه ادبیات تاریخی ـ فلسفی روبه‌رو شده است.