پشت پرده گرانی لبنیات / از سود ۵ درصدی تولیدکنندگان تا بحران نهاده‌ها

به گزارش رکنا، بازار محصولات لبنی در ایران در هفته‌های اخیر دستخوش افزایش قابل توجه قیمت‌ها شده است که بسیاری از خانوارها را در تامین نیازهای روزانه خود با چالش‌های جدی مواجه کرده است. تولیدکنندگان دلیل این افزایش قیمت‌ها را ناشی از بالا رفتن هزینه نهاده‌های دامی، کمبود علوفه و شیوع بیماری‌های دامی می‌دانند که به طور مستقیم هزینه تولید محصولات لبنی را افزایش داده است. کالاهایی مانند شیر پاستوریزه، پنیر و ماست در بازار با افزایش محسوس قیمت مواجه شده‌اند و حتی تعدادی از اقلام خارج از نرخ مصوب گران‌تر ارائه می‌شوند، موضوعی که نارضایتی عمومی را به همراه داشته است.

طی ماه‌های گذشته، قیمت محصولات لبنی چندین بار افزایش یافته و مجموع این افزایش‌ها باعث شده است که هزینه‌ها برای مصرف‌کننده نزدیک به ۷۵ درصد بیشتر شود. افزایش‌های مکرر به همراه ضعف نظارت بر بازار، خرید ساده‌ترین محصولات لبنی را برای بسیاری از خانوارها دشوار کرده و توان خرید مردم را به شدت کاهش داده است. عوامل دیگری مانند گرانی نهاده‌های دامی، مشکلات تامین علوفه و افزایش هزینه حمل و نقل نیز به این روند دامن زده‌اند و بازار را بیشتر در فشار قرار داده‌اند.

تأثیر افزایش قیمت لبنیات بر زندگی مردم

کارشناسان معتقدند که اگر دولت اقداماتی در راستای حمایت و کنترل بازار انجام ندهد، گرانی لبنیات و کاهش مصرف آن همچنان ادامه خواهد داشت. این فشار اقتصادی به شکل خاص دهک‌های پایین و متوسط جامعه را تحت تأثیر قرار داده و باعث شده است که بسیاری از خانوارها برای کاهش هزینه‌ها، مصرف لبنیات را کم کرده یا حتی به طور کامل از سبد غذایی خود حذف کنند. این کاهش مصرف می‌تواند بر سلامت عمومی جامعه، به‌ویژه کودکان و اقشار کم‌درآمد، تأثیرات منفی داشته باشد و خطر سوءتغذیه و کمبود مواد مغذی را افزایش دهد.

بحران فعلی بازار لبنیات ترکیبی از مشکلات قیمتی و تولید و توزیع است. قیمت شیر خام و سایر نهاده‌ها به طور مداوم افزایش یافته و در کنار سیاست‌های نامتوازن در قیمت‌گذاری و ضعف نظارت، شرایطی ایجاد کرده است که محصولات لبنی به عنوان یکی از اصلی‌ترین اقلام غذایی از دسترس بسیاری از مردم خارج شود. افزایش روزانه قیمت، بی‌ثباتی بازار و کاهش قدرت خرید مردم نشان می‌دهد که "حذف لبنیات از سفره خانوار" دیگر یک شعار نیست، بلکه واقعیتی تلخ برای بخش عمده‌ای از جامعه شده است. ادامه این وضعیت بدون اصلاح ساختار تولید و توزیع و اتخاذ حمایت‌های بیشتر، می‌تواند به مشکلات گسترده در سلامت عمومی کشور و معیشت مردم منجر شود. تنها راه عبور از این بحران، ایجاد همکاری میان تولیدکنندگان، دولت و ارگان‌های نظارتی و طراحی سیاست‌های حمایتی جامع است.

پشت ماجرای گرانی لبنیات چیست؟

محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع محصولات لبنی ایران، در گفت‌وگو با خبرآنلاین علت اصلی افزایش قیمت‌ها را کاهش تولید شیر خام دانست. وی اشاره کرد که شیوع بیماری تب برفکی و کمبود علوفه به دلیل ضعف توزیع توسط بازارگاه، منجر به افزایش ۵۲ درصدی قیمت شیر خام شده است. او توضیح داد که شیر خام حدود ۶۰ درصد هزینه تمام شده محصولات لبنی را شامل می‌شود و این تغییر قیمت تاثیر مستقیم ۳۰ درصدی بر قیمت محصولات لبنی دارد. وی تأکید کرد که تغییر قیمت محصولات به صورت تدریجی اعمال می‌شود تا از وارد شدن شوک به بازار جلوگیری شود.

فربد درباره افزایش هزینه‌های دیگر مانند بسته‌بندی، انرژی و حمل و نقل اظهار داشت که صنعت لبنیات بیشتر بر تغییرات قیمت شیر خام تمرکز کرده و از اعمال سایر هزینه‌ها صرف‌نظر کرده است تا فشار کمتری بر مصرف‌کنندگان وارد شود. او خاطرنشان کرد که هیچ کمبودی در تامین محصولات لبنی وجود ندارد و تولیدکنندگان نیاز بازار را به طور کامل پوشش می‌دهند.

وی همچنین درباره تأثیر نوسانات ارزی و تأخیر در واردات نهاده‌ها گفت که تغییر قیمت شیر خام بیشترین اثر را بر قیمت محصولات لبنی دارد و بیماری تب برفکی نیز بر کاهش عرضه شیر خام تأثیرگذار بوده است.

واکنش به انتقادات درباره افزایش قیمت

سخنگوی انجمن صنایع لبنی در پاسخ به برخی انتقادات مبنی بر افزایش خودسرانه قیمت‌ها اظهار داشت که حتی شرکت‌هایی که دارای واحدهای گاوداری هستند، از تغییرات قیمت نهاده‌ها تأثیر می‌پذیرند و قیمت‌گذاری شیر خام تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد.

وی در مورد موضوع افزودن ویتامین D به محصولات لبنی توضیح داد که تولیدکنندگان به درخواست وزارت بهداشت این ریزمغذی را به محصولات خود اضافه کرده‌اند. او همچنین درباره تأخیر در پرداخت هزینه شیر خام به دامداران گفت که این مساله به کمبود نقدینگی شرکت‌ها بازمی‌گردد و تأمین نقدینگی برای جبران افزایش قیمت ۵۲ درصدی شیر خام چالش بزرگی است.

فربد درباره طرح شیر مدارس گفت که شرکت‌های تولیدکننده مشارکت خوبی در این طرح داشتند و مشکلات موجود بیشتر ناشی از تعلل وزارت آموزش و پرورش در عقد قراردادها بوده است. او افزود که شرکت‌هایی مانند کاله آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه اعلام کرده‌اند.

حاشیه سود واقعی تولیدکنندگان

در پایان، سخنگوی انجمن صنایع لبنی اشاره کرد که میانگین سود واقعی تولیدکنندگان حدود ۵ درصد است و حتی برخی شرکت‌ها با سود کمتر یا در مواردی ضرر روبرو هستند. وی تأکید کرد که این ارقام با تصورات عمومی متفاوت بوده و نشان‌دهنده فشار زیادی است که تولیدکنندگان متحمل می‌شوند.