6 برابر آب مصرفی مردم در پشت سدهای خوزستان از بین می رود/ ورشکستگی آب به شمال کشور رسید

بی آبی و تنش آبی در تابستان امسال با افزایش گرما در خوزستان به اوج خود رسیده است. بی آبی و کم آبی در این استان سطح آب سدها را به شدت کاهش داده است. بسیاری از مناطق این استان با بی آبی و کمبود آب شرب مواجه هستند. خشک شدن تالاب هورالعظیم این استان را در وضعیت بحران بی آبی و محیط زیست را در خطر قرار داده است. همچنین بی آبی، روستاهای اطراف تالاب هورالعظیم را با وضعیت تکان دهنده‌ ای مواجه کرده است.

به گزارش اقتصادی رکنا، مدتی است که مردم استان خوزستان به دلیل بی آبی در وضعیت وخیم قرار دارند. خوزستان بی آب، باعث موج اعتراضاتی مردم در شهرهای حمیدیه، ماهشهر، سوسنگرد، شوش، هویزه، شادگان، و برخی مناطق شهر اهواز شده است و مردم را به خیابان ها کشانده است. سرپرست فرمانداری شادگان همچنین امروز از جانباختن یک جوان در اعتراضات خبر داده است.

در جلسه اخیر مدیریت بحران خوزستان عبدالله ایزدپناه رئیس مجمع نمایندگان خوزستان ضمن انتقاد از رویکرد و طرح های انتقال آب این استان گفته است: «خوزستان، استان مهمی برای کشور است و عدم امنیت خوزستان یعنی نبود امنیت در کل کشور. اکنون امنیت خوزستان به دلیل خطاهای انسانی و تصمیمات نابجا به مخاطره افتاده است. پروژه‌های انتقال آب باید متوقف شوند. خشکسالی یک طرف قضیه است. انتقال آب موجب شده است خوزستان به این روز بیافتد."

از طرف دیگر قاسم سلیمانی دشتکی استاندار خوزستان گفته است: "پس از رایزنی‌ ها و پیگیری‌ های مستمر، معاون اول رییس جمهوری قول داد هیاتی از سوی دولت شامل رییس سازمان مدیریت بحران کشور، معاون وزیر کشور، معاون وزیر نیرو و افرادی دیگر به استان خوزستان سفر کنند و ضمن شرکت در نشست تخصصی مدیریت بحران استان در خصوص برآورد خسارات ناشی از تنش آبی اقدام نمایند."

استاندار خوزستان گفته است: "ما خواستار پرداخت خسارات به حق ناشی از تنش آبی به مردم هستیم و در نشست آتی با این هیات به صورت منطقی مشکلات را مطرح خواهیم کرد و انتظار داریم با یک روند درست این خسارات از سوی دولت پرداخت شود."

به گفته استاندار خوزستان اسحاق جهانگیری قول داده پس از حضور هیات اعزامی دولت در خوزستان خسارات تنش آبی پرداخت شود.

پیگیری های محسنی اژه ای رییس قوه قضائیه و دستور وی درخصوص اعزام هیات ارشدی از وزارت نیرو و دادستانی به خوزستان و پیگیری های نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری از شورای عالی امنیت ملی که اخیرا گفته است: «با آقای سعید جلیلی نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی، تماس گرفته تمامی مطالبات مردم خوزستان در حوزه منابع آبی خصوصا شرایط نگران کننده پایین دست کرخه را به ایشان منعکس کردم و خواهان چاره جویی فوری شدم.»

این در حالی است که حدود 2 ماه پیش رییس سازمان محیط زیست در وبینار  علمی - تخصصی با موضوع " استراتژی های ملی و بین المللی برای مقابله با پدیده های زیست محیطی خشکسالی و گرد و غبار با انتقاد نسبت به سکوت متخصصان کشور درباره بحران آب گفت: جنگ آب بین استان ها شروع شده است و به روستاها می رسد و طبیعت ایران که قربانی سیاست های کلان کشور شده است اکنون به تجاوز این نسل خودخواه پاسخ می‌دهد.

این اظهارات مسئولین همه حاکی از آن است که وضعیت در استان های جنوبی خصوصا خوزستان اضطراری است و مردم محروم این استان نیاز به کمک فوری مسئولین و مردم دیگر استان ها دارند.

در خصوص وضعیت کم آبی و تنش آبی در استان های ایران ، خصوصا استان خوزستان گفتگوی رکنا با محمدرضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار، عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران، عضو انجمن آمایش سرزمین ایران را بخوانید:

محبوب فر درخصوص مدیریت بحران خوزستان گفت: امنیت خوزستان جدا از امنیت ایران نیست. امنیت ایران تابعی از امنیت خوزستان است. در حال حاضر اعتراضات در خوزستان وارد روز سوم شده و حتی در این میان یک جوان در شادگان کشته شده است. دولت و نهادهای نظامی و از جمله نیروی انتظامی باید پاسخگوی حقابه کشاورزی و شرب مردم خوزستان باشند. این نهادها باید بپذیرند که پاسخگوی حقابه محیط زیست طبیعی استان خوزستان باشند. پاسخ به حقابه مردم خوزستان خشونت محور نباید باشد. زیرا تداوم این روند به جای کنترل اعتراضات، دامن گیر سایر شهرها و استان هاخواهد شد.

مشکل آب خوزستان به سران سه قوه واگذار شود

این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت: پیشنهاد می کنم، دولت و مسئولین به جای وعده و شعارهایی که جنبه عملی ندارد، مشکل و معضل آب خوزستان را به سران سه قوه واگذار کنند. از طرفی از بین جمعیت معترضین، افراد معتمد و موثق برحسب انتخاب مردم، برای حضور در جلسات کمیته مدیریت بحران آب خوزستان در تهران، دعوت شود. در صورتی که دعوت از معتمدین این اعتراضات صورت نگیرد، مردم استان خوزستان فکر می کنند از پشت درهای بسته و از بالا برای آنها تصمیم گرفته می شود و این اعتراضات سامان شدنی نیست.

هور العظیم جان تازه ای می گیرد؟

محبوب فر تاکید کرد: به دنبال اعتراضات روزهای گذشته سپاه و نیروهای ارتش وارد خوزستان شده اند و مشغول آبرسانی هستند. تانکرهای سیار آبرسانی برپا کرده اند. بسیج همگانی بین نیروهای نظامی سپاه و ارتش برای آبرسانی به مردم ایجاد شده است. در حال لوله گذاری هستند برای این که آبرسانی انجام شود. همچنین در پی این اعتراضات بنا شده است بخشی از آب سد مخزنی کرخه به زودی به صورت حقابه محیط زیستی طبیعت رها شود تا هورالعظیم جان تازه بگیرد و مشکلات مردم در آن منطقه مرتفع شود.

9 هزار روستا در سطح کشور با تانکر آبرسانی می شود / مسئولین در میان اعتراضات حاضر شوند

وی در ادامه تاکید کرد: باید هم و غم مردم کشور علاوه بر بحث نذر آب در استان خوزستان، باید حواشی تاسیسات آب رسانی و آب رسانی کوتاه مدت بر این استان باشد. در حال حاضر نزدیک به 9 هزار روستا در سطح کشور با تانکر آب رسانی می شود و نزدیک به 800 روستا در استان خوزستان در حال آب رسانی با تانکر است. این آب رسانی ها باید با شدت بیشتری تداوم پیدا کند. همچنین نیروهای نظامی و مسئولین امر چه در استان خوزستان و چه در تهران در میان جمعیت معترضین حضور پیدا کنند و گوش به حرف مردم دهند . مسئولین باید اعتراض به حق مردم خوزستان را بشنوند نه این که صورت مساله را پاک کنند.

این کارشناس محیط زیست گفت: این مسائل به این منجر می شود که تنش در این استان بیشتر نشود. زیرا خوزستانی ها، بختیاری ها، عرب ها در کل کشور به ویژه شهرهایی مثل تهران، اصفهان و مشهد پراکنده هستند و این اعتراضات می تواند کشور را با بحران های جدی مواجه کند. آن هم در شرایطی که مردم با فشار بیماری کرونا و مشکلات معیشتی و اقتصادی مواجه هستند.

جنگ آب آغاز شده است

محبوب فر در پاسخ به این که چرا وضعیت منابع آبی در خوزستان به این وضعیت دچار شده است؟ گفت: در پی سوءمدیریت منابع آب کشور، متاسفانه جنگ آب در کشور از اصفهان، چهارمحال بختیاری و یزد آغاز شده و منتهی الیه آن به استان خوزستان رسیده است. استان خوزستان استان پایانی و تنها استانی نخواهد بود و نخواهد ماند که وارد جنگ آب می شود. من از این رویدادهایی که از اصفهان، یزد، چهارمحال بختیاری سیستان و بلوچستان و امروز خوزستان شروع شده تحت عنوان جنگ آب یاد می کنم. عمده دلیل بروز جنگ آب در کشور ایران توهم توسعه و یک توسعه ناپایداری بوده است که طی 4 دهه متاسفانه در کشور پیاده سازی شده است.

منابع آب استان خوزستان و اصفهان جوابگوی جمعیت اکنون نیست

وی افزود: این چه توسعه ای بوده است که با یک بارندگی در یک استان یا یک شهر سیلاب بوجود می آید یا با یک عدم بارندگی متاسفانه بی آبی و جیره بندی آب بوجود می آید. وقتی از توسعه صحبت می کنیم یعنی رفاه وتامین زندگی مردم. درباره استان اصفهان و استان خوزستان باید گفت که جمعیت این دو استان با منابع موجود آب در این دو استان همخوانی ندارد. حتی باوجود رودخانه ها و خورها، منابع آب فراوان در خوزستان نمی تواند جوابگوی جمعیت کنونی این استان باشد. جمعیت استان اصفهان زمانی حداکثر 2 میلیون نفر بود. یعنی حوزه آب ریز رودخانه زاینده رود در اصفهان 20 سال پیش برای 2 میلیون نفر بود. در حال حاضر با افزایش جمعیت و افزایش شهرنشینی و توهم توسعه و توسعه ناپایدار حوزه آب ریز زاینده رود را متاسفانه برای بیش از 7 میلیون نفر تعریف کردند.

این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت: در استان خوزستان طرح های عمرانی و اشتغالزا در پاسخ به افزایش جمعیت و افزایش شهرنشینی این استان منجر به توسعه و گسترش طرح هایی مثل طرح توسعه نیشکر در استان خوزستان و شهرستان های این استان شده است. اما به عنوان نمونه اگر حقابه صنایع نیشکر خوزستان قطع شود، چه تعداد نفر بر بیکاران استان افزوده می شود؟ به عبارتی اگر دولت قصد مدیریت بحران را داشته باشد، این مدیریت بحران برابر و مساوی با بحران سازی در همان نقطه از کشور خواهد بود.

راهکار چیست؟

محبوب فر تاکید کرد: این اتفاقات به علت عدم پیش بینی برای آینده است. همچنین به دلیل نبود طرح های آینده پژوهی در طرح های اشتغالزایی و توسعه استان ها و شهرهای کشور بوجود آمده است. نباید از منابع آبی در استان های کشور همچنان به اسم انتقال آب، به اسم سدسازی و به اسم افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی استفاده کرد. باید توسعه ناپایدار در کشور متوقف شود .هرگونه تعریف برداشت های آب از منابع آب های سطحی و منابع آب های زیرزمینی کشور باید در اسرع وقت متوقف شود.

ورشکستگی آب به شمال کشور رسیده است

وی افزود: در حال حاضر ورشکستگی آب در کشور به گونه ای در حال رقم خوردن است که علاوه بر استان ها و شهرهای کم آب و کم بارش، استان ها و شهرهایی که در مرکز ایران هستند و بیابانی و صحرایی هستند، وضعیت تنش آبی و ورشکستگی آبی وارد شمال کشور هم شده است.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: به عنوان نمونه تالاب انزلی در حال خشک شدن است و فقط یک جوی آب در این تالاب مشاهده می شود. از طرفی رودخانه هراز که به این تالاب سرریز می شود تا 60 درصد از حجم آب ورودی اش به تالاب را از دست داده است. این همه به دلیل برداشت های بی رویه از طریق انتقال آب و از طریق سدسازی های غیراصولی وغیر علمی اتفاق افتاده است. درباره استان خوزستان باید طرح های انتقال آب به استان های دیگر و شهرهای دیگر هر چه سریعتر متوقف شود. برداشت های جدید باید در اسرع وقت متوقف شود.

محبوب فر در آخر گفت: بعد از انقلاب سدسازی در کشور 10 برابر افزایش یافته است. زمانی که یک سد در یک نقطه از این سرزمین ساخته می شود، یک دریاچه پشت سد ایجاد می شود. پشت این دریاچه تا 30 درصد آب تبخیر می شود. درصورتی که میزان مصرف آب شرب از منابع موجود آب در کشور حداکثر 5 درصد است. اما با سدسازی ها حدود 30 درصد از منابع آب بصورت تبخیر هدر می رود.این سدسازی های غیراصولی و غیر علمی برای محیط زیست کشور مخرب بوده است. در خوزستان سدهایی که دور تا دور استان ساخته شده است و استانی که یک سوم منابع آبی کشور را در خود جای داده است، از هر یک از دریاچه های این سدها 30 درصد از حجم آب پشت سد تبخیر می شود.