آنغوزه؛ طلای سبز با ارزش بالای 10 میلیون

این استان در حال حاضر از ۸ میلیون و ۴۸۵ هزار و ۷۴ هکتار مرتع برخوردار بوده و ظرفیت کشت بیش از ۵۲۶ هزار و ۱۲۱ هکتار گیاهان دارویی را داراست، اما تنها بخش کوچکی از این ظرفیت مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. اگر برنامه‌ریزی مناسب صورت گیرد، این ظرفیت می‌تواند باعث ایجاد تحولات عظیم اقتصادی در منطقه و کشور شود.

جایگاه ویژه گیاه "آنغوزه"

در میان گیاهان دارویی، آنغوزه شیرین ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. این گیاه با سابقه هزار ساله در طب سنتی، صنعت عطرسازی و حتی جواهرسازی، یکی از گیاهان نایابی محسوب می‌شود که فقط در برخی نقاط دنیا رشد می‌کند. شیرابه آنغوزه با فرآیند پیچیده‌ای استخراج شده و امروزه با قیمتی بالای ۱۰ میلیون تومان به ازای هر کیلوگرم در بازار معامله می‌شود.

با وجود این، بیش از ۹۰ درصد محصول ارزشمند آنغوزه به صورت خام و بدون نام ایرانی، از طریق دلالان افغانستانی به بازار هند و سایر کشورهای دنیا صادر می‌شود. این در حالی است که عمده درآمد حاصل از این گیاه نصیب خارجی‌ها می‌شود و کشاورزان خراسان جنوبی که به سختی این محصول را برداشت می‌کنند، از سود اصلی بهره‌مند نمی‌شوند.

ظرفیت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی گیاهان دارویی

توسعه کشت گیاهان دارویی ، علاوه بر ایجاد ظرفیت‌های اقتصادی و اشتغال، می‌تواند تاثیر مثبتی در احیای مراتع و افزایش مقاومت جوامع محلی در برابر بحران‌های اقتصادی و اقلیمی داشته باشد. با بهره‌برداری درست، این ظرفیت می‌تواند خراسان جنوبی را به یکی از صادرکنندگان اصلی گیاهان دارویی در جهان تبدیل کند.

شناخت گیاه "آنغوزه"

*آنغوزه* که به نام‌های خوراکما، آنگوزاکما و کورن کما شناخته می‌شود، گیاهی بزرگ، چند ساله و علفی است که ارتفاع آن گاهی به ۲.۵ متر می‌رسد. این گیاه با برگ‌های بزرگ و ضخیم، دارای خاصیت‌های درمانی و بومی منحصر به فردی است.

بیش از ۹۹ درصد این محصول که با شیرابه ارزشمند خود شناخته می‌شود، به صورت فله‌ای و با بسته‌بندی پلاستیکی به هند صادر می‌گردد. این صادرات بدون فرآوری یا ارزش‌افزوده باعث نادیده گرفتن ظرفیت‌های اقتصادی و محیط‌زیستی این گیاه نادر شده است.

برداشت ۸۰ تن آنغوزه در سال جاری

*مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد که برداشت گیاه آنغوزه* از اواخر خرداد آغاز شده و تا پایان شهریور ادامه دارد. در سال جاری، سطحی معادل ۴۱ هزار و ۴۰۴ هکتار در شهرستان‌های طبس، بشرویه، عشق‌آباد، قاین و نهبندان تحت طرح بهره‌برداری قرار گرفته است.

وی افزود: پیش‌بینی می‌شود در این سال، ۸۰ هزار و ۳۴۴ کیلوگرم آنغوزه برداشت شود که درآمدی بالغ بر ۸۰۰ میلیارد تومان برای بهره‌برداران به همراه خواهد داشت.

طبق گفته علیرضا نصرآبادی، هر بوته گیاه آنغوزه به طور میانگین ۱۰۰ گرم شیرابه و ۲۰ گرم محصول خشک تولید می‌کند. با این حال، صادرات این محصول عمدتاً به صورت خام صورت می‌گیرد.

چالش صادرات فله‌ای

*ابراهیم کیانی، کارشناس مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی، از مشکلات صادرات فله‌ای آنغوزه* گفت. وی اعلام کرد که بیش از ۹۹ درصد این محصول به دلیل نبود صنایع فرآوری به شکل خام به هند صادر می‌شود.

کیانی تاکید کرد که ایجاد کارخانه‌های فرآوری و تکنولوژی مناسب برای بهره‌برداری بهتر از این گیاه می‌تواند گام بزرگی در استفاده بهینه از آن باشد.

ارزش شگفت‌انگیز "آنغوزه"

*آنغوزه* که دارای خاصیت‌های فراوانی است، در درمان بیماری‌هایی نظیر صرع، اختلالات عصبی و زیبایی کاربردهای زیادی دارد. با وجود این، اقدام علمی مهمی برای فرآوری و استفاده بهتر از این گیاه در داخل کشور صورت نگرفته است.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی از تلاش برای حفظ و احیای این گیاه و تبدیل آن به محصولی زراعی برای مناطق کم‌آب خبر داد.

نیاز به سرمایه‌گذاری برای برخورداری از سود واقعی

وی تاکید کرد که سرمایه‌گذاری در فرآوری و تولید محصولات دارویی از گیاه آنغوزه می‌تواند درآمدی پایدار و ارزش افزوده بالایی برای کشور به همراه داشته باشد. ایجاد زیرساخت مناسب برای کشت زراعی این گیاه و توسعه بازارهای صادراتی نیز به حفظ و استفاده پایدار از آن کمک خواهد کرد.