چگونه دوران کودکی می تواند زوال عقل را در آینده شکل دهد؟
رکنا: زوال عقل به طور معمول با سالمندی مرتبط است اما تحقیقات نشان میدهد عواملی که خطر این بیماری را افزایش میدهند، ممکن است از دوران کودکی یا حتی پیش از تولد شکل بگیرند؛ این دورهها بهترین زمان برای شناخت و پیشگیری از زوال عقل هستند.
به گزارش رکنا، اختلال زوال عقل که اغلب با افزایش سن مرتبط میشود، بهطور ناگهانی و بیمقدمه بروز نمیکند. برخی از عوامل خطر این بیماری ممکن است حتی پیش از تولد آغاز شوند یا در طول دوره رشد کودک تا جوانی شکل بگیرند.
عوامل خطر زوال عقل از کودکی تا بزرگسالی
زوال عقل معمولاً به سالمندی مرتبط است، اما تحلیلهای عمیق علمی نشان میدهد که دورههای ابتدایی زندگی بهترین زمان برای مداخله و پیشگیری از این بیماری هستند. به گزارش انتخاب و بهنقل از sciencealert، بررسیها نشان دادهاند که شناسایی و تغییر عوامل خطر پس از شروع تحلیل مغز چندان مؤثر نیست، بنابراین تمرکز پژوهشها بر شرایط اولیه زندگی و پیشگیری در این دوران است.
در مطالعهای که در سال ۲۰۲۳ توسط محققان سوئدی و چک انجام شد، عواملی مرتبط با تولد شناسایی شدند که احتمال ابتلا به زوال عقل در سالهای بعد زندگی را اندکی افزایش میدهند. عواملی مانند دوقلو بودن ممکن است غیرقابلکنترل باشند، اما مواردی نظیر فاصله کوتاه بین تولد فرزندان یا بارداری در سنین بالای ۳۵ سال میتوانند تصمیمگیری والدین را تحت تأثیر قرار دهند.
مطالعات پیرامون خطرات زوال عقل در بزرگسالی
نتایج یک تحقیق دیگر که در اواخر سال ۲۰۲۴ منتشر شد، به بررسی عوامل خطر زوال عقل در جوانانی بین ۱۸ تا ۳۹ سال پرداخت. گروهی از کارشناسان به رهبری مؤسسه جهانی سلامت مغز (GBHI) و از ۱۵ کشور جهان گرد هم آمدهاند تا برنامهای جامع برای تقویت سلامت مغز تدوین کنند.
فرانچسکا فارینا، عصبشناس GBHI، اعلام کرد که «دوران جوانی یک فرصت طلایی برای مداخله و کاهش چشمگیر احتمال ابتلا به زوال عقل در سالهای آینده است.» او همچنین اضافه کرد: «بزرگسالان جوان باید در پژوهشها و سیاستگذاریهای مرتبط با سلامت مغز بهعنوان شرکای اصلی حضور داشته باشند.»
عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی
برخی از عوامل تأثیرگذار بر سلامت مغز ناشی از سبک زندگی هستند؛ عواملی مانند مصرف بیشازحد الکل، سیگار کشیدن، کمتحرکی و انزوای اجتماعی. همچنین عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، آسیبهای مغزی، کاهش شنوایی یا بینایی، سطح پایین سواد، چاقی، دیابت، فشار خون بالا و افسردگی نیز نقش بسزایی دارند.
نتایج تحقیقات نشان میدهند که بسیاری از این عوامل خطر از دوران کودکی یا حتی پیش از تولد آغاز شدهاند و اصلاح آنها میتواند به کاهش خطر زوال عقل کمک کند.
بر اساس مقالهای که در نشریه The Conversation منتشر شد، پژوهشها اثبات کردهاند که در معرض عوامل خطر در دوران جنینی یا دهههای نخست زندگی، میتواند اثرات مادامالعمر بر احتمال ابتلا به زوال عقل داشته باشد.
نقش عوامل نخستین زندگی در سلامت مغز
طبق شواهد علمی، بیشتر تفاوتهای مغزی مربوط به زوال عقل که در سالمندان مشاهده میشوند، ممکن است از دوره کودکی ریشه گرفته باشند. مطالعات بلندمدت نشان دادهاند که سطح توانایی شناختی در سالهای نخست زندگی، اثری تعیینکننده بر عملکرد مغز در سنین بالاتر دارد. افرادی که در ۱۱ سالگی توان شناختی پایینی دارند، معمولاً در ۷۰ سالگی نیز دچار ضعف شناختی خواهند بود.
علاوه بر این، یافتهها حاکی از آن هستند که برخی آسیبها و ناهنجاریهای مغزی که در دوران سالمندی بروز میکنند، ممکن است به محیط یا رفتارهای دوران جوانی مرتبط باشند.
بر اساس بررسی تصاویر مغزی، مشخص شده است که بعضی تغییرات بیشتر با عوامل خطر دوران کودکی مرتبط هستند تا با عادتهای منفی فعلی.
ضرورت سیاستگذاری برای پیشگیری مادامالعمر
پژوهشگران توصیه میکنند که جلوگیری از زوال عقل باید بهعنوان چرخهای مادامالعمر در نظر گرفته شود و نباید صرفاً محدود به دوران سالمندی شود. آنها تأکید دارند که کاهش عوامل خطر نیازمند توجه فردی، اجتماعی و ملی است.
در سطح فردی، آگاهیرسانی درباره سلامت مغز از طریق کمپینها و آموزش در مدارس میتواند مؤثر باشد. حتی اعمال مالیات بر موادی مانند الکل و سیگار، که به مغز آسیب میزنند، پیشنهاد شده است.
در سطح اجتماعی، ایجاد شورای مشورتی متشکل از جوانان با پیشینههای متنوع برای افزایش دانش سلامت مغز ضروری است. در سطح ملی نیز تدوین منشور سلامت مغز میتواند تمامی افراد جامعه را به حفظ سلامت مغز در طول زندگی تشویق کند.
لورا بویی، متخصص سالمندشناسی در GBHI، در این زمینه میگوید: «جوانان علاقهی قابل توجهی به یادگیری و شناخت بیشتر درباره سلامت مغزشان دارند. این اشتیاق، آنها را به بهبود وضعیت شناختی و سلامت ذهنی خود ترغیب میکند.»
همچنین، پژوهشگران بررسی عواملی مانند غذاهای فوقفرآوریشده، مصرف مواد مخدر، استفاده بیشازحد از صفحهنمایش، استرس و تماس با میکروپلاستیکها را توصیه کردهاند.
ارسال نظر