کورتیزول چیست؟ / 7 جدول مهم و مفید درباره کورتیزول

به گزارش رکنا، کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که توسط غدد فوق کلیوی (آدرنال) تولید می‌شود. این هورمون نقش مهمی در تنظیم واکنش بدن به استرس، سوخت‌وساز، فشار خون و سیستم ایمنی ایفا می‌کند.

نقش‌های اصلی کورتیزول

1. مدیریت استرس: کورتیزول به بدن کمک می‌کند تا با استرس‌های فیزیکی و احساسی مواجه شود. این هورمون باعث افزایش سطح انرژی بدن برای مقابله با چالش‌ها می‌شود.

2. تنظیم متابولیسم: کورتیزول نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز خون دارد و می‌تواند باعث افزایش قند خون از طریق تحریک گلیکوژن به گلوکز شود.

3. تنظیم التهاب: کورتیزول خواص ضدالتهابی دارد و به تنظیم واکنش‌های ایمنی بدن کمک می‌کند.

4. تنظیم فشار خون: این هورمون به تنظیم فشار خون نیز کمک می‌کند.

نحوه تولید

کورتیزول در واکنش به سیگنال‌های ارسال‌شده از هیپوتالاموس و غده هیپوفیز تولید می‌شود. زمانی که بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، هیپوتالاموس هورمونی به نام CRH (Corticotropin-Releasing Hormone) ترشح می‌کند که باعث آزاد شدن ACTH (Adrenocorticotropic Hormone) از غده هیپوفیز می‌شود و در نهایت منجر به تولید کورتیزول از غدد فوق کلیوی می‌شود.

مشکلات مرتبط با سطح کورتیزول

• سطح بالا: سطح بالای کورتیزول می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش وزن، فشار خون بالا، اضطراب و مشکلات خواب شود.

• سطح پایین: کمبود کورتیزول می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند بیماری آدیسون (Addison's Disease) شود که در آن بدن نمی‌تواند به اندازه کافی کورتیزول تولید کند.

کورتیزول به طور طبیعی در طول روز در بدن نوسان دارد. سطح آن معمولاً در اوایل صبح بالا است و در طول روز کاهش می‌یابد، تا در شب به پایین‌ترین حد خود برسد. این الگوی نوسانی به تنظیم ریتم شبانه‌روزی کمک می‌کند.

1. تشکیل و تشدید کورتیزول

کورتیزول به طور عمده در پاسخ به استرس و از طریق محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-غده فوق کلیوی (HPA axis) تولید می‌شود. فرآیند تولید کورتیزول با آزاد شدن هورمون CRH از هیپوتالاموس آغاز می‌شود که این هورمون باعث ترشح ACTH از غده هیپوفیز می‌شود. ACTH سپس غدد فوق کلیوی را تحریک کرده و کورتیزول تولید می‌شود.

2. تشخیص و درمان کورتیزول

برای تشخیص اختلالات کورتیزول، ابتدا آزمایش‌های خونی و ادراری انجام می‌شود تا سطح کورتیزول در بدن بررسی شود.

آزمایش‌های معمول عبارتند از؛

• آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح کورتیزول.

• آزمایش ادرار 24 ساعته برای بررسی میزان کورتیزول.

• آزمایش تحریک ACTH برای ارزیابی عملکرد غده فوق کلیوی.

3. میزان شیوع در خانم‌ها و آقایان

مطالعات نشان می‌دهد که زنان بیشتر از مردان به اختلالات هورمونی مرتبط با کورتیزول مبتلا می‌شوند. در حالی که در مردان نیز سطح کورتیزول ممکن است افزایش یابد، اما زنان به دلیل تغییرات هورمونی مانند بارداری و یائسگی بیشتر در معرض این اختلالات قرار دارند.

5. بیماری‌های مشابه کورتیزول

چندین بیماری مرتبط با اختلال در تولید کورتیزول وجود دارند:

6. داروهای مرتبط با کورتیزول

داروهای مختلفی برای درمان اختلالات کورتیزول وجود دارند:

7. تداخل دارویی

برخی داروها می‌توانند بر سطح کورتیزول تاثیر بگذارند. در اینجا چند نمونه آورده شده است:

8. تاثیر تغذیه بر کورتیزول

تغذیه می‌تواند تاثیر مستقیمی بر سطح کورتیزول داشته باشد. مصرف غذاهای خاص یا رژیم غذایی نامناسب می‌تواند موجب افزایش یا کاهش سطح کورتیزول شود.