کنسرسیوم هسته‌ای؛ پیشنهاد ایران برای یک توافق پایدار با غرب

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با هدف کاهش تنش در خصوص برنامه هسته‌ای و تحریم‌ها ادامه دارد و دور پنجم مذاکرات در انتظار تعیین زمان از سوی عمان است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ در جمع خبرنگاران تأکید کرد که ایران به مذاکرات پایبند است، اما «غنی‌سازی هسته‌ای خط قرمز ماست و هر توافقی باید حقوق ایران را تضمین کند.» او با اشاره به پیچیدگی‌های مذاکرات، از طرف آمریکایی خواست تا از «مواضع متناقض» دست بکشد.

به گزارش فرارو، استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در مذاکرات نیز اخیرا ، مذاکرات را «گامی محتاطانه به جلو» خواند، اما بر لزوم «اقدامات ملموس» ایران برای محدودسازی برنامه هسته‌ای تأکید کرده است. منابع دیپلماتیک می‌گویند اختلاف بر سر سرعت و گستره رفع تحریم‌ها همچنان پابرجاست، و با وجود توافق برای ادامه گفت‌وگوها، هر دو طرف با احتیاط به پیش می‌روند.«وحید احمدی»، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌و‌گو با فرارو به بررسی این موضوع پرداخته است که نشانه های توافق و عدم توافق در چه وضعیتی قرار دارد:‌

مهمترین موضوع، کنار آمدن آمریکایی ها با حق غنی سازی ایران است

وحید احمدی گفت: «همانطور که بارها توسط مقامات جمهوری اسلامی ایران و به طور مشخص وزیر امور خارجه کشورمان اعلام شده، آن چه تا کنون، در مبحث مذاکره غیرمستقیم به دست آورده و بر آن متمرکزیم، شامل بحث هسته ای و تحریم ها می شود. در سه جلسه نخست مذاکرات، کلیات این مباحث مورد تمرکز واقع شده و روی کلیات، تفاهماتی ضمنی شکل گرفته است. اما حقیقت این است که نمی توان روی کلیات، حساب ویژه ای باز کرد. در جلسات آتی قرار بر این است که روی جزئیات فنی تمرکز شده و مسائل با دقتی بالاتر مورد بحث قرار گیرد. اما باید دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کنیم. موضوع اول، مسائلی است که طی جلسه و پشت میز در جریان مذاکرات مطرح می شود و موضوع دیگر، مسائلی است که غربی ها و آمریکایی ها خارج از جلسه مطرح می کنند. البته این نوع اظهارنظرهای جنجالی، بیشتر، مصرف رسانه ای یا شاید مصرف در احزاب تندرو دارد. بنابراین اظهارنظرهای جنجالی، جایی در تصمیم گیری ها ندارد. بسیاری  از اظهارنظرهای تند اینچنینی نیز توسط مقامات جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده است.»

وی افزود: «معتقدم در حال حاضر برای بیان این که به نتیجه خواهیم رسید یا خیر زود است. مسیر طولانی و پیچیده ای در پیش است. اظهارنظر درباره موفقیت یا عدم موفقیت توافق نیاز به زمان دارد. اگر آن چه در طول جلسات به عنوان مسئله میزان غنی سازی از سوی ایران مطرح شده، مورد توافق قرار گرفته و آمریکا درک کند که ایران به هیچ وجه از بحث غنی سازی خود کوتاه نخواهد آمد، قطعا جمهوری اسلامی ایران نیز به سمت توافق جدی حرکت می کند. حقیقت این است که برای رسیدن ایران به فناوری هسته ای، ایران تلاش ها و زحمات زیادی را متحمل شده و طبیعیست که تمایلی ندارد از این حق طبیعی خود عبور کند. بنابراین در همین بخش شاید بتوان گفت مهمترین موضوع این است که آیا آمریکایی ها با این حق کنار خواهند آمد یا خیر و همین موضوع نیز می تواند نقشی اساسی در بحث توافق یا عدم توافق داشته باشد.»

اگر طرف غربی به دنبال بهانه گیری نیست کنسرسیوم را بپذیرد

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه گفت: «مسئله تحریم ها نیز موضوعی است که می تواند در جریان به ثمر رسیدن مذاکرات، نقشی بسیار مهم داشته باشد. ایران دیگر به دنبال این نیست که فقط با بیان و قول ضمنی این که تحریم ها رفع می شود، شرایط آمریکا را بپذیرد. این بار ایران نیاز به راهکارهای عملیاتی برای لغو تحریم ها دارد. در واقع جمهوری اسلامی ایران زمانی وعده لغو تحریم ها را می پذیرد که قابلیت اجرای فوری داشته باشد. قرار نیست این بار نیز ماجرای برجام تکرار شود. در برجام، روی کاغذ بحث تحریم مطرح شد، اما در اجرا و عملیات، نتوانستیم استفاده خوبی از برجام داشته باشیم. بنابراین در مذاکرات جاری، مهمترین تفاوت این است که ایران برای هر نوع رفع تحریم راهکار اجرایی و عملیاتی می خواهد. این راهکارهای اجرایی و عملیاتی باید راستی آزمایی شده باشند تا ایران بتواند از آن به راحتی استفاده کند. »

وی افزود: «طبعا رسیدن به چنین راهکارها و توافقاتی، ساز و کارهای پیچیده خود را دارد و ساده هم نخواهد بود. نکته دیگر این است که بسیاری از تحریمهایی که علیه جمهوری اسلامی ایران وضع شده در کنگره آمریکا تبدیل به قانون شده و در نتیجه عملا از دایره اختیارات رئیس جمهور خارج می شود. بنابراین باید دید آیا رئیس جمهور ایالات متحده این اقتدار و عزم را دارد که تحریم هایی که در اختیار کنگره است را لغو کند؟ اتفاقا به همین دلیل است که ایران نمی تواند به صرف ادعا، وعده های آمریکا را بپذیرد. بر همین اساس و با این همه پیچیدگی، نمی شود روی توافق می شود یا توافق نمی شود تاکید کرد یا تصور کرد نشانه ها دقیقا مشخص می کنند ماجرا از چه قرار است.حرف طرف ایرانی کاملا روشن است و دیگر از این بعد همه چیز به این بستگی دارد که آمریکایی ها چقدر می توانند صادق باشند و از رفتارهای گذشته خود فاصله گرفته به توافق واقعی نزدیک شوند.کنسرسیوم هسته ای نیز می تواند یکی از راهکارهای مهم ما باشد. اگر طرف غربی نبست به فعالیت های هسته ای ما نگرانی دارد، می تواند همانطور که ما اعلام کرده ایم بر اساس قوانین بین المللی نظارت کند. در بحث دانش هسته ای و استفاده صلح آمیز از این انرژی نیز، ایران به عنوان یکی از اعضای NPT حق استفاده از این انرژی را داراست. آمریکایی ها و کشورهای منطقه نیز می توانند با مشارکت در این کنسرسیوم خیال خود را راحت کنند. اگر طرف غربی به دنبال بهانه گیری نیست، اتفاقا باید این پیشنهاد را بپذیرد. اگر طرف غربی انتظار دارد ایران غنی سازی را به صفر برساند از اکنون مشخص است که ایران چنین شرطی را نخواهد پذیرفت.»