راهنمایی برای حفظ آرامش ذهن خانواده‌ها به‌ویژه کودکان در برابر صدای جنگ

 دکتر مهدیار سعیدیان دبیر کمیسیون روابط عمومی سازمان نظام پزشکی ایران برای رکنا نوشت :سازمان جهانی بهداشت (WHO)، یونیسف و دیگر مراکز تخصصی سلامت روان هشدار داده‌اند که بحران‌هایجنگی، حتی اگر کوتاه‌مدت باشند، اثرات روانی بلندمدتی بر جای می‌گذارند؛ به‌ویژه در ذهن و روان کودکانی که در چنین فضاهایی رشد می‌کنند.

ترس، دشمن نیست؛ راه‌حل دارد

اولین گام، پذیرش احساسات است. ترس، بی‌خوابی، دل‌شوره یا گریه، واکنش‌های طبیعی مغز به شرایط پرتنش هستند. مغز در وضعیت خطر وارد «حالت اضطراری» می‌شود؛ ضربان قلب بالا می‌رود، تنفس سنگین می‌شود و ذهن بی‌قرار.

اگر این روزها خسته‌تر، بی‌حوصله‌تر یا کم‌خواب‌تر از همیشه‌اید، این ضعف نیست، بلکه نشانه‌ی هوشیاری سیستم عصبی شماست. پس خودتان را بابت این احساسات سرزنش نکنید.

چطور اضطراب‌مان را مدیریت کنیم؟

۱. اخبار را محدود و مدیریت‌شده دنبال کنید

به‌جای مرور مداوم اخبار، تنها ۲ تا ۳ نوبت در روز، از منابع معتبر اطلاعات کسب کنید. بمباران اطلاعاتی، اضطراب و حس بی‌پناهی را افزایش می‌دهد.

۲. به خواب اهمیت بدهید

بی‌خوابی نخستین دشمن روان ماست. برای بهبود خواب، نور اتاق را کم کنید، موسیقی ملایم یا صدای طبیعت پخش کنید، از تلفن همراه فاصله بگیرید و با تنفس عمیق آرام شوید.

۳. برنامه‌ی روزانه را حفظ کنید

ذهن انسان از «پیش‌بینی‌پذیری» تغذیه می‌کند. حتی کارهای ساده‌ای مثل دم‌کردن چای یا نوشتن، به ذهن حس ثبات می‌دهد.

۴. با دیگران در تماس باشید

صحبت با یک دوست، همسایه یا حتی عضو خانواده می‌تواند اضطراب را کاهش دهد. انزوا، بحران روانی را تشدید می‌کند.

۵. نشانه‌های هشدار را جدی بگیرید

اگر بی‌دلیل گریه می‌کنید، امیدتان از بین رفته یا دچار حملات اضطرابی می‌شوید، حتماً با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید. نادیده‌گرفتن این علائم ممکن است به افسردگی یا آسیب‌های پایدار بینجامد.

و اما کودکان؛ مهم‌ترین قربانیان خاموش

هیچ‌چیز ذهن کودک را بیشتر از چهره‌ی مضطرب پدر یا صدای لرزان مادر نمی‌ترساند.کودکان نه توان تحلیل دارند، نه تجربه‌ی مواجهه با بحران. ذهن آن‌ها مانند اسفنجی است که همه‌چیز را جذب می‌کند؛ بی‌آن‌که بفهمند دقیقاً چه چیزی در حال بلعیدن‌شان است.

یونیسف هشدار داده است که کودکان در معرض جنگ و ناامنی، در صورت نبود حمایت روانی، با مشکلاتی چون اختلال خواب، شب‌ادراری، اضطراب مزمن و حتی PTSD روبه‌رو می‌شوند. اما با رفتار درست والدین، می‌توان تا حد زیادی از این آسیب‌ها پیشگیری کرد.

توصیه‌هایی علمی و ساده برای والدین:

۱. صادق باشید، اما ساده‌گو

نیازی به پنهان‌کاری کامل نیست، اما بیان کامل واقعیت هم لازم نیست. کافی‌ست بگویید:

    «ممکنه صداهایی بشنویم، ولی ما الان امن‌ایم و من کنارت هستم.»

۲. تماس بدنی را فراموش نکنید

در آغوش گرفتن، نوازش یا نشستن کنار کودک هنگام اضطراب، مهم‌ترین پیام امنیت است.

۳. اجازه دهید احساسش را بیان کند

نقاشی، حرف‌زدن یا بازی با اسباب‌بازی، زبان کودک برای ابراز نگرانی است. آن‌ها را تشویق کنید.

۴. صداهای آزاردهنده را حذف یا متعادل کنید

در صورت شنیدن صدای انفجار، فضا را با موسیقی ملایم، قصه‌گویی یا کارتون‌های شاد متعادل کنید.

۵. مراقب مکالمات بزرگ‌ترها باشید

در حضور کودک، از حرف‌زدن درباره‌ی خشونت، مرگ یا تهدید بپرهیزید. کودک تحلیل نمی‌کند؛ فقط می‌ترسد.

۶. دسترسی به محتوای خشونت‌آمیز را محدود کنید

دیدن یا شنیدن ویدیوها و اخبار خشن، حتی برای چند ثانیه، ممکن است زخمی عمیق بر روان کودک بر جای بگذارد.

یادمان نرود،نجات روان، بخشی از نجات جان است.و هیچ روانی به اندازه‌ی روان کودک، این روزها آسیب‌پذیر نیست.