بحران مرگ فوک خزری در سواحل دریای خزر؛ چه چیزی پشت پرده است؟

به گزارش رکنا از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست، سیده مهتاب شجاعی لنگری افزود: فوک خزری ، تنها پستاندار دریایی دریای خزر، گونه ای ارزشمند و اندمیک است که بواسطه حضورش در راس هرم غذایی نقش مهمی در تعادل اکولوژیک و سلامت این اکوسیستم بازی می کند.

شجاعی اظهار کرد: زیستگاه این گونه مهم تمام بخش های دریای خزر از مناطق ساحلی خزر شمالی تا سواحل جنوبی خزر می باشد که حضور آن به طور فصلی متغیر بوده و بستگی به فاکتورهایی مثل زیست شناسی و چرخه زندگی این گونه یعنی دوره های تولیدمثل، تغذیه و قابل دسترس بودن غذا دارد.

وی افزود: این گونه مهم با تهدیدات زیادی روبرو است که باعث کاهش زیاد جمعیت آن شده است و منجر به ثبت آن در رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) تحت عنوان گونه های در معرض خطر انقراض شده است.

رئیس گروه بیولوژی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست مهمترین عوامل تهدید این گونه را آلودگی های دریای خزر، کاهش منابع غذایی، شکار عمدی یا غیرعمدی، گیر افتادن در تورهای صیادی، بیماری های ویروسی و انگلی و تغییرات آب و هوایی برشمرد.

وی گفت: حفاظت از فوک خزری به عنوان گونه چتری باعث حفظ گونه های زیرمجموعه خود می شود،بنابراین این گونه نقش موثری در کنترل جمعیت سایر گونه ها در اکوسیستم و کنترل سلامت جمعیت ها دارد .

شجاعی تشریح کرد:از اقدامات مهم سازمان حفاظت محیط زیست در ارتباط با حفاظت از این گونه مهم تدوین برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری با همکاری کلیه ذی نفعان و مرکز حفاظت از فوک خزری است.

وی ادامه داد: هدف کلی این طرح تدوین برنامه ای مدیریتی در راستای حمایت از جمعیت فعلی گونه ی فوک خزری، شناسایی مشکلات، تهدید ها و کارکردهای فوک خزری و ارائه اقدامات اولویت دار دستگاههای اجرایی ذی نفع برای بازه زمانی ۵ ساله بر اساس تهدیدهای شناسایی شده و انجام عملیات امداد و نجات فوک های خزری آسیب دیده است.

شجاعی گفت: با ابلاغ این برنامه، اجرای آن نیز در دستور کار قرار گرفت. تشکیل دبیرخانه حفاظت از فوک خزری و کارگروه های اجرایی در استان ها، استقرار مراکز امداد و نجات در استان های ساحلی شمال کشور و تجهیز آنها، نصب تابلوهای اطلاع رسانی در مناطق حساس، تهیه موشن گرافی فوک خزری و ...از جمله اقدامات اجرایی به شمار می‌رود.

رئیس گروه بیولوژی دریایی دفتر حفاظت از زیست بوم ها و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار کرد:کارگاه های آموزشی امداد و نجات فوک خزری برای گروه های هدف مختلف از جمله صیادان، جوامع محلی، محیط بانان و ذینفعان دولتی تشکیل و روش اصولی امداد و نجات، رهاسازی، دفن لاشه و نمونه برداری صحیح از لاشه در این کارگاه ها آموزش داده شد.

وی تصریح کرد:همه ساله تعدادی لاشه فوک خزری در سواحل کشور به دلایل مختلفی مشاهده می شود، لیکن در سال های اخیر شاهد تلفات غیرعادی این گونه باارزش بوده ایم. در دو ماه اول سال جاری نیز در طی افزایش تلفات مشاهده شده، ضمن هماهنگی و برگزاری جلسه با ادارات کل حفاظت محیط زیست استان ها و درخواست تشدید فعالیت های پایشی از طریق اعزام تیم های پایش سواحل بمنظور ثبت وقایع مشاهدات مربوط به فوک و تلفات آن بر اساس فرم های پایشی، با سازمان دامپزشکی نیز در راستای همکاری در تشخیص نمونه های ارسالی از لاشه ها به آن سازمان هماهنگی های لازم انجام شده است.

شجاعی افزود:با توجه به اینکه لاشه ها در وضعیت فساد پیشرفته بودند و از زمان مرگ آنها مدت زمان زیادی گذشته بود به جهت عدم دسترسی به لاشه تازه جهت نمونه گیری امکان کالبد شکافی دقیق جهت تشخیص علت مرگ تا کنون فراهم نشده است.

وی گفت: با این وجود تیم های پایشی استان ها دستیابی به لاشه های تازه را جهت آزمایشات تشخیصی و علت یابی تلفات پیگیری می‌کنند.

رئیس گروه بیولوژی دریای سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: با توجه به اهمیت موضوع، جلسه ای با حضور ریاست سازمان، دستگاه های اجرایی ذی نفع از جمله سازمان شیلات ایران، سازمان دامپزشکی، سازمان بنادر و دریانوردی، معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها، مدیران کل ستادی، مدیران کل ادارات حفاظت محیط زیست استان های شمالی، رییس مرکز حفاظت و امداد فوک خزری، مسئول دبیرخانه فوک خزری از دانشگاه تربیت مدرس نور در ارتباط با تلفات اخیر فوک خزری تشکیل و بر اهمیت پیگیری موضوع بررسی تلفات تا دست یابی به نتیجه از سوری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید شد.

شجاعی با اشاره به قلمرو زیستی مشترک فوک خزری در بین ۵ کشور ساحلی دریای خزر و ضرورت مشارکت منطقه ای در حفاظت از این گونه مهم از طریق برنامه منطقه ای، گفت: با تاکید رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مقرر شد در اجلاس(COP ۷ _ هفتمین نشست کنفرانس کشورهای عضو کنوانسیون تهران) که قرار است در سال جاری در تهران برگزار شود، موضوع همکاری مشترک منطقه ای حفاظت از فوک خزری مطرح و پیگیری شود.