معرفی کتاب: یکاترینا / روایت تلاش برای به قدرت رسیدن و در قدرت ماندن در رژیمی تمامیت‌ خواه

به گزارش رکنا، کتاب قالب داستانی دارد و بسیار جذاب و خوش‌خوان است. ماجراهای آن از اوت 1914 آغاز می‌شود؛ روزی که کاترینای چهارساله همراه مادر، به بدرقه پدرش می‌رود که عازم سفری بی‌بازگشت به جبهه‌های نبرد جنگ جهانی اول است. نویسنده از اوت 1914 پله به پله با کاترینا جلو می‌آید و روزهای زندگی او را به تصویر می‌کشد: تصویری که با مهاجرت خانواده از روستا و تلاش مادر برای تأمین معاش از طریق کارگری در کارخانه پارچه‌بافی آغاز می‌شود، با داستان زندگی شخصی و کاری کاترینا ادامه می‌یابد و با روایت سرنوشت تلخ و خودکشی او به انجام می‌رسد.

«یکاترینا» روایتگر چگونگی تلاش برای به قدرت رسیدن و در قدرت ماندن در رژیمی تمامیت‌خواه است؛ اینکه کاترینا، این شخصیت مهم و تأثیرگذار اتحاد جماهیر شوروی چگونه زندگی‌هایی را قربانی جاه‌طلبی‌های سیاسی خود کرد و با شناخت شیوه‌های کسب قدرت در نظام حاکم بدون برخورداری از توان علمی به بالاترین مناصب سیاسی و اجرایی رسید. کاترینا در بطن مراکز قدرت اتحاد جماهیر شوروی حضورداشته؛ بنابراین زندگینامه‌اش با سرگذشت حکومت شوروی گره‌خورده و تصویری نزدیک و درونی را از مناسبات و سیاست‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی یک نظام تمامیت‌خواه ارائه می‌دهد.

نویسنده در بازگویی این رویدادها بخشی از مهم‌ترین وقایع دوران تاریخ قرن بیستم را نیز روایت می‌کند. از روند حرکت انقلاب اکتبر در دوران لنین و رخدادهای درون نظام شوروی سوسیالیستی در دوران رهبران بعدی شوروی (استالین، خروشچف و برژنف) می‌گوید، به تاریخچه پیمان ورشو و سرگذشت بعضی کشورهای اقماری شوروی می‌‌پردازد، تغییر تدریجی سیاست‌های حکومت شوروی را بازگو می‌کند و از رقابت‌های درون‌حزبی و اختلافات رهبران با زبانی روایی و جذاب پرده برمی‌دارد. او می‌گوید که چگونه فساد اداری و رانت‌خواری در مناسبات اداری و حزبی، پایه‌های نظام را مثل موریانه می‌خورد، رقبای حزبی درباره هم گزارش خلاف می‌دهند و همین باعث جابه‌جایی مهره‌ها می‌شود و کلاه‌برداری و فریب چاره اهداف دست‌نیافتنی و اغراق‌آمیز حزب برای پیشرفت‌های اقتصادی می‌شود.

برای مثال در صفحه 39 شرح می‌دهد که 7 میلیون کشاورز اوکراینی در عرض دو سال به خاطر گرسنگی می‌میرند، چون نان و ذخیره غلات را از آنان گرفته و به خارج از کشور فروخته بودند تا برای تسریع روند صنعتی شدن کشور ارز دریافت کنند. ولی از سوی حکومت اعلام می‌شود که انتشار خبر گرسنگی مردم چه به‌صورت کتبی و چه شفاهی ممنوع است و دستگیری و حبس به همراه دارد! جای‌جای اثر حاکی از برخوردهای امنیتی با مخالفان سیاسی و اقتصادی و فکری است، از اینکه چگونه زندگی افراد قربانی رقابت‌های درون‌حزبی می‌شود که ترور کیروف، رقیب استالین در 1934 نمونه روشنی از آن است. (ص 52)

نویسنده نشان می‌دهد که سیطره ملاحظات امنیتی و ایدئولوژیک بر اقتصاد و سیاست و اجتماع و فرهنگ چگونه به فروپاشی نظام منجر می‌شود. ازآنجاکه کاترینا 14 سال وزیر فرهنگ شوروی بوده، در خلال مرور زندگی او می‌توان به شیوه‌های نظام‌های ایدئولوژیک در بسط و گسترش سیاست‌های فرهنگی و هنری پی برد. کاترینا در پانزده‌سالگی کارگر کارخانه پارچه‌بافی شد و هم‌زمان، به عضویت کمیته جوانان حزب کمونیست درآمد، پله‌پله در مناصب حزبی بالا آمد. او تا کلاس هفتم بیشتر درس نخوانده بود و سواد درست‌وحسابی نداشت. حتی هیچ اطلاعی از تئوری مارکسیسم- لنینیسم نداشت (ص 211) و ازنظر سطح اطلاعات در حد و اندازه مدیریت وزارت فرهنگ نبود (ص 278) . آنچه این کمبود اطلاعات او را جبران می‌کرد و باعث می‌شد که بتواند موقعیت شغلی بالای خود را برای بیش از یک دهه حفظ کند علاوه بر قابلیت‌های شخصیتی که از او زنی مقتدر می‌ساخت توانایی او در هماهنگی بی‌چون‌وچرا با فرمان‌های حزبی بود.

منبع: کتاب نیوز