آشنایی با جشن مهرگان، در کاخ سعدآباد برگزار شد
ویژه‌برنامه‌ی «آشنایی جشن مهرگان» و بزرگداشت «هفته ملی کودک»، به کوشش ایکوم ایران و مرکز برنامه‌ریزی هدفمند کودکان و نوجوانان و کتاب‌فروشی و نشر حوض نقره،
ویژه‌برنامه‌ی «آشنایی جشن مهرگان » و بزرگداشت «هفته ملی کودک»، به کوشش ایکوم ایران و مرکز برنامه‌ریزی هدفمند کودکان و نوجوانان و کتاب‌فروشی و نشر حوض نقره، پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه، در محوطه‌ی کاخ سعدآباد برگزار شد.
در این آیین شاه‌منصور شاه‌میرزا، شبان میرشکرایی، سیداحمد محیط‌طباطبایی، فرنشین (:رییس) کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم)، سیدمحسن میر، فرنشین کاخ سعدآباد، محمدابراهیم زارعی و فاطمه رضایی، طراح و ایده‌پرداز جشن‌های ایرانی، درباره‌ی جشن مهرگان سخنرانی کردند.
به مناسبت نخستین سال ثبت جهانی جشن مهرگان، روز سه‌شنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ آیینی پژوهشی و فرهنگی با همکاری ایکوم ایران، نشر و کتاب‌فروشی حوض نقره، مجموعه فرهنگی‌ـ‌تاریخی کاخ سعدآباد و با میزبانی هنگامه نیاورانی و خانواده‌ی کودکان اجراکننده برگزار شد. این مراسم از ساعت ۱۰ صبح آغاز و تا ساعت ۱۵ ادامه داشت و میزبان پژوهشگران حوزه فرهنگ و تاریخ ایران، کنشگران میراث ناملموس، کودکان و دوستداران و پژوهشگران فرهنگی بود.
در آغاز، شاه‌منصور شاه‌میرزا، معاون اکو و پژوهشگر فرهنگ تاجیک، با پافشاری بر اهمیت تعامل فرهنگی میان ایران و تاجیکستان، گفت: «مردم تاجیکستان از برگزاری جشن‌های مشترک با ایران خرسندند. سفره مهرگان در تاجیکستان شباهت‌های چشمگیری با سنت‌های ایرانی دارد و این جشن، همزمان با آغاز فصل برداشت محصولات کشاورزی، بیانگر پیوند انسان و طبیعت است».
سید احمد محیط طباطبایی، فرنشین (:رییس) ایکوم در ادامه به تحلیل نمادین «حلقه مهر» پرداخت و گفت: «انگشتر مهر، نشانه عهد و پیمان ایرانی است؛ و پیوند میان روز و رویدادهای مهم با مهرگان، نمایانگر الگوی زمان‌شناسی فرهنگی در ایران باستان است. این آیین نماد برکت، وفور و صلح اجتماعی است».
شبان میرشکرایی با رویکرد فلسفی، مهر را نشانه‌ای از تمایز فرهنگی ایران نسبت به تفکر خاور‌زمین دانست: «خدای ایرانیان غیرملموس است و در اجسام تجسم نمی‌یابد. مهر، نوری است در تاریکی؛ نگاهبان هستی از غروب تا طلوع خورشید.
سفره مهرگان، به‌عنوان نماد سپاس‌داری از زمین، دربردارنده‌ی عناصر ثابت و نمادین مانند چراغ، آب و آینه است و به‌گونه‌ای معرف پیوند انسان با طبیعت است».
فاطمه رضایی به تحلیل ساختار نمادین سفره مهرگان پرداخت و هر عنصر آن را مرتبط با امشاسپندان معرفی کرد: «آب نماد خرداد، آتش نماد اردیبهشت، شیر نماد بهمن، سفره نماد سپندارمذ، فلز مرتبط با شهریور و گیاه نماد امرداد است.» او افزود: «این سفره افزون‌بر کارکرد نمادین، بازتابی از فرهنگ کشاورزی ایرانیان و نوروز پاییزی است، که با برداشت فراورده‌ها و سپاسگزاری از برکت زمین همراه است».
محمدابراهیم زارعی، فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، جشن مهرگان را نمونه‌ای از تداوم سنت‌های کهن ایرانی خواند و تاکید کرد: «این آیین، بازنمایی روح جمعی ایرانیان در پاسداشت زمین و منابع طبیعی است و ثبت جهانی آن، فرصت شناسایی و ترویج میراث فرهنگی ناملموس ایران در سطح بین‌المللی را فراهم کرده است».
سید محسن میر، فرنشین مجموعه فرهنگی‌ـ‌تاریخی سعدآباد، نیز با رویکرد موزه‌ای گفت: «سعدآباد نه‌تنها یک بنای تاریخی بلکه بستری برای انتقال فرهنگ و میراث ایران است. برگزاری جشن مهرگان در این مجموعه، پیوند میان گذشته و امروز را تقویت می‌کند و نقش موزه‌ها را در ترویج سنت‌های فرهنگی برجسته می‌سازد».
بخش هنری برنامه هم ویژه کودکان با آرمان تجسم مفاهیم مهرگان برگزار شد:
صبا صباغ‌ها با خوانش شعر ویژه مهرگان، پیام آیینی و معنوی جشن را منتقل کرد.
آرمیتا رضایی با نوازندگی پیانو فضایی دل‌نشین در مراسم ایجاد کرد. او همچنین با اجرای داستان استوره‌ی مهر و روند تغییر مهر در اروپا، تاریخچه این آیین را با زبان هنر بازگو کرد.
پارمین رهبری با خوانش شعری در وصف مهرگان و اجرای حافظ‌خوانی، پیوند آیین کهن مهرگان با سنت ادبیات کلاسیک ایران را بازتاب داد و پیشاپیش بزرگداشت حافظ را شادباش گفت.
گلبرگ شاه‌منصوری داستان حماسی رستم و سهراب را روایت کرد و پیوند حماسه‌های کهن با آیین مهرگان را یادآور شد.
مرسانا احمدی با رقص اصیل قاسم‌آبادی گیلان، روند کشاورزی و جشن‌های پاییزی را بازنمایی کرد. اجرای او شامل سه بخش بود: نیایش و شکرگزاری، نمایش کاشت و برداشت محصول و در سرانجام جدا کردن دانه از پوسته برنج. او همچنین با اجرای نقالی داستان ضحاک و کاوه آهنگر پیام‌های اخلاقی و تاریخی آن را برای مخاطبان بازگو کرد.
گیتی قربانی شعر مهرگان از مسعود سعد سلمان را خوانش کرد و مفاهیم آیینی جشن را بازنمایی کرد.
اجرای موسیقی زنده رامشگران آشا خنیا با آهنگ مخصوص مهرگان و نوای ساز، شور و حال آیین را دوچندان کرد. سپس سپهر پیرستانی با هارمونیکا و گروه محمدی‌نیا با اجرای تار و تنبک، فضای موسیقایی جشن را دوچندان کردند.
در ادامه، کارگاه هنری با همکاری نشر حوض نقره به مدیریت تبسم آتشین‌جان و مربیگری یاسمن ایزدی‌پناه و حمید شوالی‌منش برگزار شد. کودکان با رنگ‌آمیزی نقش‌های باستانی و نوشتن آرزوها بر «درخت آرزوها»، تجربه‌ای آموزشی و نوآورانه از مهرگان داشتند.
از دیگر باشندگان می‌توان به زهرا فرمانی، مدیر مجازی کودک/هنرکده بادبادک، و سپهر آبروش از روزنامه شرق اشاره کرد.
این برنامه با همراهی و میزبانی هنگامه نیاورانی و خانواده کودکان اجراکننده برگزار شد و در پایان، از همه یاری‌کنندگان این آیین فرهنگی سپاسگزاری شد.
این آیین پژوهشی و هنری، نمونه‌ای از پیوند دانش، آموزش، هنر و میراث فرهنگی ناملموس بود و نشان داد که جشن مهرگان همچنان نماد دوستی، برکت و همزیستی مسالمت‌آمیز است. ثبت جهانی آن نیز افقی تازه برای بازشناسی و ترویج میراث ایرانی در سطح جهانی گشوده است.
فرتورها از سورنا و محمدحسین شیرزاد نوبر است.
ارسال نظر