دیجیتال نومادها در ایران؛ سفر به عصر نوین ارتباطات و آزادی

به گزارش رکنا، جهانی که امروزه با پیشرفت فناوری ، مرزهای جغرافیایی را کنار زده و معنای «دهکده جهانی» بیش از پیش خودنمایی می‌کند، شاهد ظهور سبک زندگی نوین دیجیتال نومادی است. در این میدان، ایرانیان نیز با استفاده از شبکه‌های اینترنتی و لپ‌تاپ‌هایشان، به سوی بازارهای بین‌المللی حرکت کرده‌اند. زندگی دیجیتال نومادها که چند سالی است در ایران گسترش یافته، نه تنها چشم‌انداز تازه‌ای از سفر و کار را فراهم کرده است، بلکه چالش‌های خاصی نظیر تحریم‌ها، مشکلات مربوط به ویزا و پیچیدگی‌های هویتی را نیز به همراه آورده است. از مناطق سرد سوئد تا طبیعت گرم تایلند، ایرانیان دیجیتال نوماد مفهوم تازه‌ای از «خانه» و «کار» را رقم می‌زنند.

پتانسیل‌های فناوری برای نومادهای ایرانی

زندگی دیجیتال نومادی برای ایرانیان تنها به معنای تغییر مکان‌های کاری نیست؛ بلکه به آن‌ها امکان داده بر پایه تخصص‌های خود خدمات ارائه کرده و از هر نقطه‌ای در جهان مشغول کار شوند. بر اساس اظهارات سمانه قاعدی، نوماد باتجربه‌ای که فعالیت‌هایی در کشورهای آسیای شرقی داشته است، «این سبک زندگی بیشتر فرصت سفر را برای افراد فراهم کرده تا امکانات اشتغال تازه در کشور دیگر؛ بدین معنی که نومادها ابتدا نیاز به توانایی انجام کارهای آنلاین دارند تا سپس بتوانند از فرصت زندگی در کشورهای مختلف بهره‌مند شوند.»

بسترهای آنلاین مانند Upwork، Fiverr و حتی پلتفرم‌های داخلی نظیر Ponisha.ir مسیرهای تازه‌ای برای کسب درآمد ورای مرزها باز کرده‌اند. دیجیتال مارکتینگ، تولید محتوا و سایر فعالیت‌های مرتبط در حوزه گردشگری ایرانی نیز به دلیل جذابیت فرهنگی ایران مورد توجه قرار گرفته‌اند. نمونه‌ای از این فعالیت‌ها، همکاری با آژانس‌های گردشگری ایرانی برای تولید محتوای بصری از زندگی عشایر و فرهنگ بختیاری است. محمدرضا اشکبوسی، یکی از نومادهای ایرانی، در این زمینه تأکید می‌کند: «دیجیتال نومادی به ایرانیان امکان دسترسی به بازارهای جهانی داده است، هرچند که چالش‌های زیادی وجود دارد.»

تأثیر بلاکچین در زندگی نومادها

فناوری بلاکچین برای نومادهای ایرانی دریچه‌های تازه‌ای باز کرده است. فعالیت در زمینه ارزهای دیجیتال از طریق بسترهایی مانند نوبیتکس داخلی و همچنین بایننس بین‌المللی (با استفاده از VPN) به یکی از حوزه‌های محبوب تبدیل شده است. اشکبوسی توضیح می‌دهد که «با استفاده از ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های داخلی، نومادها توانسته‌اند بر چالش‌های ناشی از تحریم‌ها تا حدی غلبه کنند هرچند هنوز مشکلات زیرساختی وجود دارد.»

گروه‌های نومادهای ایرانی: از فریلنسرها تا تریدرها

جامعه دیجیتال نومادهای ایرانی شامل گروه‌های متنوعی است؛ از فریلنسرهای حوزه فناوری مانند برنامه‌نویسان گرفته تا تولیدکنندگان محتوا و حتی تریدرهای ارزهای دیجیتال. به گفته اشکبوسی «جامعه استارتاپی در کشور نقش مهمی در تربیت و شکل‌گیری این حرفه‌ها ایفا کرده است.»

موانع پیش‌روی نومادهای ایرانی

این سبک زندگی، با وجود جذابیت‌هایی که دارد، با مشکلات قابل توجهی نیز همراه است. از اصلی‌ترین چالش‌ها مربوط به تحریم‌های بین‌المللی است که دسترسی به سیستم‌های پرداخت جهانی مانند PayPal را برای ایرانیان محدود ساخته است. سمانه قاعدی نیز در این‌باره می‌گوید: «مشکل حساب بانکی و انتقال پول اساسی‌ترین مسئله برای نومادهای ایرانی است.»

از سوی دیگر، محدودیت‌های مربوط به اخذ ویزای دیجیتال نومادی نیز از موانع بزرگ محسوب می‌شود. همان‌طور که اشکبوسی اشاره می‌کند «اثبات درآمد ماهانه بالا برای دریافت ویزا از کشورهای مختلف به‌ویژه با نرخ ارزهای بالا کار ساده‌ای نیست.»

علاوه بر این، فیلترینگ اینترنت در داخل ایران و مشکلات مربوط به کیفیت شبکه اینترنت چالش‌هایی جدی ایجاد کرده است. نیاز به استفاده از VPN برای دسترسی به ابزارهای دیجیتال، دغدغه بزرگی است.

مقاصد پرطرفدار نومادهای ایرانی

کشورهای نزدیک به ایران مانند ترکیه، گرجستان و ارمنستان، به دلیل هزینه‌های پایین زندگی و دریافت آسان‌تر ویزا، از جمله مقاصد محبوب نومادها تبدیل شده‌اند. علاوه بر این، کشورهایی مانند دبی، مالزی و حتی مناطق آمریکای لاتین نظیر مکزیک و کلمبیا نیز به تازگی مورد توجه قرار گرفته‌اند. قاعدی در این مورد می‌گوید: «مقاصد نزدیک مثل گرجستان و ارمنستان با توجه به هزینه‌های پایین‌تر و سهولت ویزا برای ایرانی‌ها پرطرفدار شده است.»

چالش‌های فناوری و امنیت

دنیای دیجیتال خطرات خاص خود را دارد. پویا درودی، یک نوماد ایرانی، از ریسک‌های استفاده از VPNهای ناامن و کلاهبرداری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال هشدار داده و تأکید می‌کند که بکاپ‌گیری مداوم از پروژه‌ها برای حفاظت از اطلاعات حیاتی است.

تقابل هویتی نومادهای ایرانی

الگوی زندگی دیجیتال نومادی به بازتعریف مفهوم «خانه» منجر شده است. اشکبوسی درباره این تغییرات می‌گوید: «برای بسیاری 'خانه' دیگر به معنای مکانی جغرافیایی نیست، بلکه احساس تعلق جایگزین آن شده است.»

همچنین این سبک زندگی فرصت‌هایی برای برقراری ارتباطات بین‌المللی ایجاد کرده که می‌تواند انسان را با فرهنگ‌های گوناگون آشنا کند. به گفته قاعدی «نومادی به شما کمک می‌کند در جوامع مختلف تجربه‌های فرهنگی تازه کسب کنید.»

مسیر آینده: دیجیتال نومادی به کدام سو می‌رود؟

دیجیتال نومادی برای نومادهای ایرانی ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌هاست. این سبک زندگی به آنان امکان دسترسی به بازارهای جهانی، انتخاب محل زندگی آزادانه و بازتعریف هویت را داده است. اما گذر از موانعی نظیر تحریم‌ها، مشکلات ویزا و فیلترینگ اینترنت همچنان نیازمند تلاش و پشتکار قابل توجهی است. نومادهای ایرانی نشان داده‌اند که با استفاده از فناوری و توانایی‌های فردی، می‌توانند آینده‌ای بسازند که مرزها در آن معنایی جدید پیدا کنند.