دورکاری: راز آرامش شغلی یا چالش استرس روزانه؟

به گزارش رکنا، آیا کار از منزل برای شما مناسب است؟ یک تحقیق تازه به این پرسش پاسخ می‌دهد.

« دورکاری » به عنوان فرصتی جذاب برای کار کردن از خانه، به ویژه پس از آغاز پاندمی کرونا، بخشی تفکیک‌ناپذیر از شیوه کاری در بسیاری از جوامع شده است. اما آیا این مدل کاری تأثیرات مثبتی بر سلامت روان دارد یا خیر همچنان محل بحث است.

چگونه دورکاری می‌تواند حال روحی ما را بهبود بخشد؟ چند روز کار در هفته از منزل مؤثرتر است؟ آیا همه افراد به یک اندازه از آن سود می‌برند؟ نقش رفت‌وآمد در این معادله چیست؟

این موارد سؤالاتی هستند که جان کاباتک (Jan Kabatek) و فردی بوتا (Ferdi Botha) از پژوهشگران دانشگاه ملبورن در تحقیق خود با استفاده از داده‌های پیمایشی بیش از ۱۶ هزار شاغل استرالیایی بررسی کرده‌اند.

بر اساس نتایج این تحقیق، محققان دریافتند که دورکاری به طور خاص، تأثیر مثبت بیشتری بر روان زنان در مقایسه با مردان دارد.

آنها با تحلیل اطلاعات ۲۰ ساله از نظرسنجی خانوارها، درآمد و پویایی نیروی کار استرالیا، تحولی در سلامت روانی بیش از ۱۶ هزار نفر را به تصویر کشیدند. البته دوره دو ساله شیوع کرونا (۲۰۲۰ و ۲۰۲۱) در نظر گرفته نشده، زیرا عوامل خارجی آن زمان ممکن بود نتایج را تحت تأثیر قرار دهد.

این داده‌ها کمک کرد تا بتوان روش‌هایی را که سلامت روان در کنار تغییرات رفت‌وآمد و دورکاری تغییر می‌کند، ارزیابی کرد. همچنین این پژوهش هر نوع اثرگذاری ناشی از تغییرات عمده در زندگی افراد، نظیر تغییر شغل یا داشتن فرزند را حذف کرده است.

تفاوت تأثیر رفت‌وآمد بر مردان و زنان

تحلیل‌ها نشان می‌دهند که زمان رفت‌وآمد برای زنان تأثیر محسوسی بر روان آنها ندارد؛ اما در مورد مردان با سلامت روان ضعیف، رفت‌وآمد طولانی‌تر به وضوح با کاهش وضعیت روحی همراه بوده است.

این تأثیر در حد متوسط است: برای مردی که از نظر روحی نزدیک به حالت طبیعی است، افزودن یک نیم ساعت به زمان رفت‌وآمد روزانه، اثری مشابه کاهش ۲ درصدی درآمد خانوار بر وی می‌گذارد.

ترکیب کاری مناسب برای زنان

بررسی‌ها نشان می‌دهد که دورکاری فقط در شرایط خاصی برای زنان سودمند است. بزرگ‌ترین مزایا هنگامی مشاهده شد که زنان اکثر هفته را از خانه کار کرده و یک یا دو روز را در محل کار حضور داشتند.

این الگو برای زنانی که از سلامت روانی مناسبی برخوردار نبودند، مؤثرتر از کار کردن به‌طور کامل در محل کار بود. تأثیر آن قابل مقایسه با افزایش ۱۵ درصدی درآمد خانوار است. این یافته همچنین مطالعات قبلی را تقویت می‌کند که نشان می‌دهند این شیوه کاری می‌تواند به رضایت شغلی و کارایی بیشتر منجر شود.

مزایای ذکر شده نه به دلیل کاهش زمان رفت‌وآمد، بلکه به علت جنبه‌های مثبت دیگری نظیر کاهش استرس کاری و امکان مدیریت بهتر امور خانه و زندگی است. با این حال، دورکاری غیرمداوم یا تمام‌وقت تأثیر مشخصی بر سلامت روان زنان نداشته، چراکه تعداد کمی از آنان چنین شرایطی را تجربه کرده‌اند.

در مقابل، برای مردان هیچ ارتباط قابل توجهی بین تعداد روزهای کار از خانه یا محل کار و سلامت روان یافت نشد. این امر می‌تواند به ساختارهای مختلف وظایف خانوادگی یا وابستگی بیشتر آنان به شبکه‌های اجتماعی محل کار مرتبط باشد.

نتیجه‌گیری اصلی پژوهش

طبق این تحقیق، افرادی که دچار مشکلات مربوط به سلامت روان هستند، به الگوهای رفت‌وآمد و دورکاری حساس‌ترند. به‌ویژه، زنان با وضعیت روحی ضعیف‌تر بیشترین منافع را از دورکاری به‌دست می‌آورند، درحالی‌که کاهش زمان رفت‌وآمد می‌تواند اولویت بهتری برای مردانی با همین شرایط باشد.

افرادی با سلامت روان قوی‌تر، به الگوهای کاری انعطاف‌پذیر حساسیت کمتری نشان می‌دهند. با این حال، برای آنها همچنان انعطاف‌پذیری در برنامه مهم است، اگرچه نتایج سلامت روانی کمتری از این تغییرات کسب می‌کنند.

محققان به کارمندان پیشنهاد می‌کنند که الگوهای مختلف رفت‌وآمد و دورکاری را بررسی کرده و در نظر بگیرند کدام الگو به‌ لحاظ روحی برایشان مناسب‌تر است. برای کسانی که با مشکلات روانی مواجه‌اند، توصیه می‌شود که کارهای سخت‌تر را در روزهایی برنامه‌ریزی کنند که در محیطی آرام‌تر به سر می‌برند.

برای کارفرمایان، ایجاد ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر به‌ویژه برای کارمندانی با مشکلات روانی از اهمیت بالایی برخوردار است. مدل‌های ترکیبی که شامل کار در خانه و محل کار باشند تأثیر بهتری دارند. همچنین توصیه می‌شود زمان رفت‌وآمد در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با حجم کاری در نظر گرفته شود و از رویکردهای یک‌شکل برای بازگشت به کار حضوری اجتناب گردد.

در سطح سیاست‌گذاری عمومی، سرمایه‌گذاری در کاهش ترافیک و بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی، ایجاد چارچوب‌های تشویقی برای انعطاف‌پذیری کاری و تسهیل دسترسی به خدمات سلامت روان پیشنهاد می‌شود.