کمیاب‌ ترین جواهر دنیا؛ چرا فقط یک نمونه وجود دارد؟

کشف اتفاقی یک گنج زمینی

کایوثوئیت در سال ۲۰۱۰ توسط جویندگان یاقوت در منطقه‌ای به نام دره چائونگ‌گی، واقع در نزدیکی موگوک در میانمار، کشف شد. این سنگ ابتدا به یک کانی معمولی تشبیه شد اما توسط دکتر کیاو تو (Kyaw Thu)، کانی‌شناس برجسته، بررسی و به‌عنوان یک نمونه بی‌همتا شناخته شد. پس از آزمایش‌های متعدد، انجمن بین‌المللی کانی‌شناسی (IMA) در سال ۲۰۱۵ آن را به‌طور رسمی به‌عنوان کانی‌ای جدید معرفی کرد.

ویژگی‌های شیمیایی و ساختاری خاص

کایوثوئیت عمدتاً از ترکیبی از بیسموت و آنتیموان به‌صورت اکسید (با فرمول شیمیایی Bi₃⁺Sb₅⁺O₄) و تانتالوم تشکیل شده است. اگرچه مواد سازنده این سنگ به‌تنهایی نایاب نیستند، اما ترکیب آن‌ها در شرایط خاصی اتفاق می‌افتد که امروزه دانشمندان در حال بررسی این فرایند هستند.

این گوهر ساختاری شگفت‌انگیز دارد: ورقه‌هایی شطرنجی از آنتیموان و اکسیژن که با اتم‌های بیسموت در کنار هم قرار گرفته‌اند. چگالی کایوثوئیت هشت برابر آب است که آن را به ماده‌ای بسیار سنگین تبدیل می‌کند.

شکل‌گیری در شرایط منحصربه‌فرد

به گمان دانشمندان، کایوثوئیت به احتمال زیاد در سنگ پگماتیت، نوعی سنگ آذرین که در مراحل پایانی تبلور ماگما تشکیل می‌شود، شکل گرفته است. ساختار زمین‌شناختی میانمار، به دلیل تأثیر برخورد صفحات تکتونیکی هند و آسیا، محیطی مناسب برای ایجاد کانی‌هایی چون کایوثوئیت فراهم کرده است. این تغییرات زمین‌شناختی که به دوره پالئوسن-ائوسن بازمی‌گردند، جریانات گرما و فشار لازم را برای شکل‌گیری چنین کانی‌های نادری فراهم آورده‌اند.

میانمار همچنین دارای سنگ‌های قیمتی بی‌نظیری دیگری است؛ برای مثال، پینایت (Painite) که به‌عنوان دومین کانی نایاب جهان شناخته می‌شود و ترکیبی استثنایی از زیرکونیوم و بورون دارد.

رنگین‌کمانی از گوهرها در دل زمین میانمار

منطقه موگوک، معروف به دره یاقوت‌ها، صدها سال است که به خاطر یاقوت‌های درخشانی که از دل زمین بیرون می‌آیند، شناخته می‌شود. علاوه بر یاقوت، سنگ‌های قیمتی دیگری نیز مانند یاقوت کبود، اسپینل، زبرجد و تورمالین در این منطقه کشف شده‌اند.

سایه‌ای تلخ بر سرزمین گنج‌های معدنی

اما این ذخایر معدنی ارزشمند با مسائل ناخوشایندی همراه هستند. دهه‌ها ناآرامی سیاسی، حکومت نظامی و نقض حقوق بشر، فضایی چالش‌برانگیز برای استفاده از این منابع به وجود آورده است. همچنین روش‌های استخراج این معادن چندین بار به دلیل شرایط ناایمن کاری و بهره‌کشی از کودکان مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.

آینده‌ی کشف کایوثوئیت: رویایی دوردست

این احتمال وجود دارد که نمونه‌های دیگری از کایوثوئیت همچنان در دل زمین‌های میانمار مدفون باشند. اما با توجه به مشکلات سیاسی کنونی این کشور و احتمال بسیار پایین رخ دادن دوباره شرایط زمین‌شناختی خاصی که این سنگ را به وجود آورده است، کشف مجدد آن بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد. به‌این ترتیب، تنها نمونه شناخته‌شده کایوثوئیت در موزه لس‌آنجلس ممکن است برای همیشه تنها باقی بماند.