کشف داروی پیشگیری از HIV با کارایی کامل

به نقل از ان‌ای، سرانجام اپیدمی ۴۴ ساله اچ‌آی‌وی به نقطه عطف خود رسید؛ زیرا اولین دارویی که تنها با تزریق دوبار در سال محافظت کامل در برابر این ویروس ایجاد می‌کند، تایید شده است. این دستاورد بزرگ، می‌تواند میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان از چنگال این بیماری نجات دهد.

چگونه اثربخشی ۱۰۰ درصدی تضمین شده است؟

این داروی پیشرو که با نام تجاری یزتوگو (Yeztugo) و نام علمی لناکاپاویر (lenacapavir) شناخته می‌شود، به دسته‌ای از داروها تعلق دارد که به عنوان مهارکننده‌های کپسید فعال هستند. این دسته دارویی قابلیت منحصر به فردی دارد که تقریباً از تمامی عفونت‌های ناشی از ویروس HIV جلوگیری می‌کند.

در واقع، این دارو در برابر عفونت HIV نوع ۱ که سالانه زندگی بیش از ۱.۳ میلیون نفر را تهدید می‌کند، مقاومت بسیار چشمگیری نشان می‌دهد. مجله Science نیز در سال ۲۰۲۴ این دارو را به عنوان اختراع برجسته سال معرفی کرده است.

مکانیسم عملکرد داروی لنکاپاویر

کپسید پروتئینی، بخشی اصلی از ویروس HIV است که نقش مهمی در محافظت از ماده ژنتیکی آن و انتقال ویروس به سلول‌های میزبان ایفا می‌کند. زمانی که این کپسید وارد سلول میزبان می‌شود، دیگر توان بازتولید ویروس از بین می‌رود. داروی یزتوگو با هدف‌گیری این پوشش پروتئینی، ویروس را قبل از اینکه بتواند خود را بازتولید کند، خنثی می‌کند.

پاسخ مثبت از پزشکان و دانشمندان

دنیل اودی، مدیرعامل شرکت گیلیاد ساینسز (Gilead Sciences) که سازنده این دارو است، روز تایید این دارو را یک نقطه تاریخی در نبرد با اچ‌آی‌وی عنوان کرده است. او افزود: «یزتوگو یک پیشرفت علمی بی‌نظیر است و فرصتی واقعی برای پایان‌دادن به همه‌گیری HIV را فراهم می‌کند.»

کارلوس دل ریو، استاد دانشگاه اموری و یکی از مدیران مرکز تحقیقات ایدز این دانشگاه نیز گفت: «یزتوگو می‌تواند گزینه‌ای انقلابی باشد که ما مدت‌ها منتظر آن بودیم. این درمان نه‌تنها جذب و استفاده از روش‌های پیشگیری را افزایش می‌دهد، بلکه موانعی که افراد برای مصرف داروهای روزانه پیشگیری با آن‌ها مواجه هستند را کاهش می‌دهد.»

تلاش برای دسترسی جهانی و مقرون‌به‌صرفه

شرکت گیلیاد برای تضمین دسترسی گسترده به این دارو، قراردادهایی با شش تولیدکننده برای گسترش عرضه آن امضا کرده است. از سوی دیگر، این شرکت برای کاهش هزینه‌ها، برنامه‌هایی را برای افراد فاقد بیمه در نظر گرفته است که می‌توانند در صورت واجد شرایط بودن، این دارو را رایگان دریافت کنند.

همچنین گیلیاد با همکاری صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا تلاش کرده است که دو میلیون نفر در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط رو به پایین به این دارو دسترسی داشته باشند، آن هم بدون دریافت هیچ‌گونه سود مالی.

گامی مهم در مسیر پایان همه‌گیری HIV

پیتر سندز، مدیر اجرایی صندوق جهانی، این دارو را نه تنها یک نوآوری علمی، بلکه ابزاری حیاتی برای تغییر مسیر همه‌گیری HIV دانسته است. او تاکید دارد که این دارو می‌تواند تنها در صورتی موثر باشد که به دست افرادی که بیشترین نیاز را به آن دارند برسد.

در نهایت، جامعه جهانی امیدوار است که این داروی پیشگام بتواند فصلی تازه در مبارزه با اچ‌آی‌وی باز کند و جلوی گسترش این ویروس خطرناک را در سراسر جهان بگیرد.