چگونه از 10 اشتباه پرتکرار در تربیت فرزند جلوگیری کنیم؟

به گزارش رکنا، تربیت کودکان یکی از حساس‌ترین وظایف والدین است که هر تصمیم و رفتار در آن می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدت بر شخصیت و آینده کودک داشته باشد. باوجود نیت خیرخواهانه، گاهی والدین مرتکب اشتباهاتی می‌شوند که پیامدهای ناخوشایندی به دنبال دارد. شناخت این اشتباهات می‌تواند راهی برای پیشگیری باشد و تربیت کودک را به مسیر درست هدایت کند.

۱. کنترل زیاد کودک و محدود کردن استقلال او

برخی والدین به دلیل نگرانی یا عشق بی‌حد، تمایل دارند تمام جنبه‌های زندگی فرزندشان را تحت نظر بگیرند. این رفتار ممکن است شامل انتخاب دوستان، مدیریت فعالیت‌های روزانه و یا حتی تصمیم‌گیری در مورد علایق کودک باشد.

چنین رویکردی می‌تواند باعث وابستگی بیش‌ازحد کودک به والدین شود و توانایی تصمیم‌گیری مستقلانه‌ای در او پرورش نیابد. والدین باید سعی کنند به کودک اجازه بدهند در زمینه‌های مختلف تصمیم‌گیری کند و خود مسئولیت اشتباهاتش را بپذیرد.

۲. عدم هماهنگی والدین در روش‌های تربیتی

وقتی مادر و پدر اصول تربیتی متفاوت، یا حتی متضادی دارند، کودک دچار سردرگمی می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث شود کودک در تشخیص معیارهای درست و غلط دچار مشکل شود.

• اگر یکی از والدین رفتار تنبیهی داشته باشد و دیگری بی‌توجه باشد، کودک ممکن است احساس کند قوانین مشخصی وجود ندارد.
• ضروری است والدین قبل از انتخاب هر روش تربیتی، با هم توافق کنند و مسیر یکپارچه‌ای را در پیش بگیرند.

۳. استفاده از تنبیه بدنی و یا تهدید به آن

بخش قابل‌توجهی از خانواده‌ها هنوز هم تنبیه بدنی را راهی مناسب برای کنترل رفتار کودک می‌دانند. اما تحقیقات نشان داده‌اند که این روش اثرات منفی عمیقی بر شخصیت کودک دارد.

• کودکی که مکرراً با تهدید و یا تحقیر مواجه می‌شود، بیشتر از اینکه اشتباهات خود را بشناسد، از والدین فاصله می‌گیرد و اعتمادش به آن‌ها کاهش می‌یابد.
• جایگزین بهتر این است که والدین با کودک گفت‌وگو کنند و اشتباهاتش را با روش‌های منطقی به او آموزش دهند.

۴. مقایسه کودک با دیگران

مقایسه کودکان با دوستان، خواهر و برادرها یا همسالان یک اشتباه رایج است. این عمل اغلب با هدف ایجاد انگیزه انجام می‌شود، اما معمولاً نتیجه عکس می‌دهد.

• مقایسه کردن، کودک را دچار احساس ناکارآمدی و یا رقابت ناسالم می‌کند. او ممکن است فکر کند که هیچ‌گاه به اندازه کافی خوب نیست.
• والدین باید توانایی‌های فردی کودک را تشخیص دهند و بر اساس آن او را تشویق کنند.

۵. تمرکز بیش‌ازحد روی نمرات و عملکرد تحصیلی

والدین غالباً موفقیت تحصیلی فرزندان را معیار ارزیابی اصلی قرار می‌دهند. این نگرش فشار زیادی به کودک وارد می‌کند و او را از یادگیری لذت‌بخش دور می‌کند.

• اگر کودک تلاش کرده اما نمره خوبی نگرفته، والدین باید بر روی پیشرفت و تلاش او تمرکز کنند، نه نتیجه.
• تشویق به پرسشگری و یادگیری عمیق، اهمیت بیشتری از نمرات دارد.

۶. بی‌توجهی به احساسات کودک

گاهی والدین به دلیل مشغله زیاد، به احساسات و نگرانی‌های کودک توجه کافی نمی‌کنند. این نبود تعامل می‌تواند به انزوا یا پرخاشگری کودک منجر شود.

• وقتی کودک مشکلی را بیان می‌کند، والدین باید وقت کافی برای شنیدن صحبت‌های او بگذارند.
• با پرسش‌های روزانه در مورد احساساتش می‌توان ارتباط نزدیک‌تری با کودک ایجاد کرد.

۷. زیاده‌روی یا کم‌توجهی در محبت

برخی والدین از روی محبت بیش‌ازحد، کودک را وابسته بار می‌آورند؛ در حالی که برخی دیگر با سخت‌گیری در رفتار محبت‌آمیز کوتاهی می‌کنند.

• محبت افراطی یا کمبود محبت هر دو باعث مشکلات روانی در کودکان می‌شود.
• محبت کافی، همراه با قوانین مشخص، بهترین روش تربیتی است.

۸. نبود قاعده و ثبات در رفتار خانوادگی

نداشتن قوانین مشخص در خانه می‌تواند کودک را دچار سردرگمی کند. یک محیط بدون ساختار، باعث مشکلات رفتاری و بی‌نظمی می‌شود.

• لازم است والدین قوانین منطقی و قابل اجرا در خانه داشته باشند و ثبات خود را در رعایت آن حفظ کنند.
• قوانین باید متناسب با سن کودک و با توضیحات کافی درباره چرایی وجود آن‌ها ارائه شوند.

۹. عدم حمایت از استعدادها و علایق کودک

گاهی والدین به اشتباه سعی دارند کودک را وادار کنند علایق خودشان را دنبال کند و نه آنچه واقعاً به آن علاقه دارد.

• برای کشف و پرورش استعدادهای کودک، والدین باید به علایق او گوش بدهند و حمایت کنند.
• توجه به علایق کودک می‌تواند به رضایت و موفقیت او در زندگی کمک کند.

۱۰. الگودهی نامناسب

کودکان رفتار والدین را به دقت مشاهده و تقلید می‌کنند. گفتار و رفتار نامناسب والدین می‌تواند بی‌واسطه به کودک منتقل شود.

• برای انتقال ارزش‌هایی نظیر صداقت، احترام و مسئولیت‌پذیری، والدین باید خود چنین رفتارهایی داشته باشند.
• مراقبت در تمام جنبه‌های رفتاری، حتی در حضور کودک، اهمیت زیادی دارد.

سخن پایانی

تربیت فرزندان فرایندی حساس و پیچیده است که نیاز به آگاهی، مطالعه و بازنگری رفتارهای والدین دارد. اصلاح اشتباهات رایج مانند کنترل زیاد، مقایسه، بی‌توجهی به نیازهای کودک و تنبیه فیزیکی، می‌تواند مسیر تربیتی والدین را بهبود بخشد. هیچ راه حل واحدی برای تربیت کودکان وجود ندارد، اما با احترام به شخصیت و نیازهای فرزند، می‌توان نسلی قوی و متعادل پرورش داد.