سرطان خون چیست؟
رکنا: سرطان خون یا لوسمی نوعی سرطان است که بر روی سلولهای خون و مغز استخوان تاثیر میگذارد. این بیماری زمانی رخ میدهد که سلولهای خونی غیرطبیعی شروع به رشد و تکثیر غیرقابل کنترل میکنند. این سلولها میتوانند به سایر قسمتهای بدن نیز منتقل شوند و عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن را مختل کنند.
به گزارش رکنا، سرطان خون یا لوسمی یک بیماری خطرناک است که بر تولید و عملکرد سلولهای خونی تأثیر میگذارد. در این بیماری، سلولهای خونی به طور غیرقابل کنترل رشد میکنند و به جای عملکرد طبیعی خود، به بدن آسیب میزنند. در حالت طبیعی، مغز استخوان مسئول تولید سلولهای خونی سالم است، اما در لوسمی این تولید دچار اختلال میشود.
انواع سرطان خون

در اینجا یک جدول برای انواع لوسمی (سرطان خون) آوردهایم:
| نوع لوسمی | نوع سلولهای سرطانی | خصوصیات | شیوع | درمانها |
|---|---|---|---|---|
| لوسمی حاد میلوئیدی (AML) | سلولهای میلوئیدی | پیشرفت سریع، نیاز به درمان فوری | بیشتر در بزرگسالان | شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان، درمان هدفمند |
| لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL) | سلولهای لنفوئیدی | پیشرفت سریع، بیشتر در کودکان | بیشتر در کودکان | شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان، درمان هدفمند |
| لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) | سلولهای میلوئیدی | پیشرفت تدریجی، درمانهای هدفمند مؤثر | بیشتر در بزرگسالان | درمان هدفمند (داروهایی مانند ایماتینیب)، شیمیدرمانی |
| لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) | سلولهای لنفوئیدی | پیشرفت تدریجی، اغلب بدون علامت در ابتدا | بیشتر در افراد مسن | درمان هدفمند، شیمیدرمانی، ایمونوتراپی |
لوسمی حاد میلوئیدی (AML) و لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL) بیشتر به سرعت پیشرفت میکنند و نیاز به درمان فوری دارند.
لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) و لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) به طور معمول به آهستگی پیشرفت میکنند و ممکن است علائم اولیه نداشته باشند. درمانهایی مانند داروهای هدفمند (مثل ایماتینیب برای CML) میتوانند در کنترل این بیماریها مؤثر باشند.
علائم سرطان خون
علائم سرطان خون (لوسمی) میتواند بسته به نوع و مرحله بیماری متفاوت باشد، اما برخی از علائم عمومی و مشترک وجود دارند که ممکن است در بیشتر انواع لوسمی مشاهده شوند. در اینجا علائم رایج لوسمی آورده شده است:
| علائم | توضیحات |
|---|---|
| خستگی شدید | به دلیل کمخونی و کاهش تعداد گلبولهای قرمز، بیماران احساس ضعف و خستگی میکنند. |
| تب و عرق شبانه | تب بدون دلیل مشخص یا عرق کردن زیاد در شب میتواند از علائم سرطان خون باشد. |
| کاهش وزن بدون دلیل مشخص | کاهش وزن ناخواسته و بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت فیزیکی. |
| درد استخوان و مفاصل | تجمع سلولهای سرطانی در مغز استخوان میتواند باعث درد در استخوانها و مفاصل شود. |
| خونریزی غیرمعمول و کبودی | خونریزی از لثهها، خون در ادرار یا مدفوع، خونریزی بینی و کبودیهای غیرطبیعی به دلیل کاهش تعداد پلاکتها. |
| عفونتهای مکرر | ضعف سیستم ایمنی به علت تولید غیرطبیعی سلولهای سفید خون، منجر به عفونتهای مکرر میشود. |
| تورم غدد لنفاوی | غدد لنفاوی متورم و حساس در گردن، زیر بغل یا کشاله ران به دلیل تجمع سلولهای سرطانی. |
| دشواری در تنفس | به علت کمبود گلبولهای قرمز یا تجمع سلولهای سرطانی در اندامهای مختلف بدن. |
| بیاشتهایی و احساس پری معده | به دلیل تورم احشای داخلی یا مشکلات گوارشی ناشی از بیماری. |
| سوءهاضمه و درد شکم | ممکن است به دلیل تجمع سلولهای غیرطبیعی در اندامهای گوارشی یا کبد باشد. |
خستگی شدید: یکی از علائم اولیه لوسمی احساس خستگی غیرقابل توصیف است. این خستگی به دلیل کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که مسئول حمل اکسیژن به بافتها هستند، به وجود میآید. کمبود گلبولهای قرمز باعث میشود که بدن نتواند به اندازه کافی انرژی و اکسیژن را تأمین کند.
تب و عرق شبانه: تبهای بدون علت و عرق کردن شدید در شب از علائم شایع سرطان خون هستند. این تبها معمولاً به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن به سلولهای سرطانی ایجاد میشوند.
کاهش وزن بدون دلیل مشخص: بیماران مبتلا به لوسمی ممکن است به طور ناگهانی وزن خود را از دست دهند بدون اینکه تغییرات در رژیم غذایی یا فعالیت فیزیکی رخ دهد. این کاهش وزن میتواند به دلیل اختلال در سوختوساز بدن و نیاز بیش از حد به انرژی برای مبارزه با سرطان باشد.
درد استخوان و مفاصل: تجمع سلولهای غیرطبیعی در مغز استخوان میتواند باعث درد شدید در استخوانها و مفاصل شود. این درد معمولاً در نواحی خاصی از بدن مانند پشت، لگن و رانها احساس میشود.
خونریزی غیرمعمول و کبودی: کمبود پلاکتها (سلولهایی که مسئول لخته شدن خون هستند) باعث میشود که خونریزیهای غیرمعمول یا کبودیهای بیدلیل در بدن ظاهر شوند. خونریزیهای لثه، خونریزی بینی، یا خون در مدفوع و ادرار از علائم شایع این مشکل هستند.
عفونتهای مکرر: سلولهای سفید خون در بدن به عنوان دفاعکننده در برابر عفونتها عمل میکنند. در لوسمی، سلولهای سرطانی به جای سلولهای سالم، رشد کرده و سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند. این امر باعث میشود فرد مبتلا به لوسمی مستعد عفونتهای مکرر و شدید شود.
تورم غدد لنفاوی: غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران ممکن است متورم شوند. این تورم به دلیل تجمع سلولهای سرطانی در این نواحی است و ممکن است با درد و حساسیت همراه باشد.
دشواری در تنفس: به دلیل کمبود گلبولهای قرمز یا تجمع سلولهای سرطانی در اندامهایی مانند ریهها، فرد ممکن است دچار مشکل در تنفس و احساس تنگی نفس شود.
بیاشتهایی و احساس پری معده: سرطان خون میتواند بر سیستم گوارشی تأثیر بگذارد. در نتیجه، فرد ممکن است بیاشتها شود یا احساس پر بودن در معده داشته باشد حتی پس از خوردن مقدار کمی غذا.
سوءهاضمه و درد شکم: ممکن است تجمع سلولهای سرطانی در کبد یا سایر اندامهای گوارشی باعث سوءهاضمه و درد در ناحیه شکم شود.
علائم سرطان خون در کودکان
علائم سرطان خون (لوسمی) در کودکان میتواند متفاوت باشد، اما برخی علائم مشترک وجود دارند که باید به آنها توجه کرد. لوسمی در کودکان معمولاً به سرعت پیشرفت میکند، بنابراین شناسایی سریع علائم و درمان به موقع اهمیت دارد.
| علامت | توضیح |
|---|---|
| خستگی و ضعف شدید | احساس خستگی زیاد که مانع انجام فعالیتهای روزانه میشود. |
| تب و عفونتهای مکرر | به دلیل ضعف سیستم ایمنی، کودک ممکن است دچار تبهای غیرقابل کنترل و عفونتهای مکرر شود. |
| رنگ پریدگی یا بیخوابی | کمخونی ناشی از لوسمی میتواند منجر به رنگ پریدگی و اختلال در خواب شود. |
| کبودی یا خونریزی آسان | کبودی بدون دلیل یا خونریزی از لثهها، بینی و دیگر قسمتهای بدن. |
| درد در استخوانها و مفاصل | دردهای مکرر در استخوانها و مفاصل به دلیل تجمع سلولهای سرطانی در مغز استخوان. |
| تورم غدد لنفاوی | تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران. |
| لثههای متورم یا خونریزیدهنده | تورم و خونریزی لثهها به طور غیرعادی. |
| کاهش وزن بیدلیل | کاهش وزن ناگهانی بدون دلیل مشخص. |
| تنگی نفس و مشکلات تنفسی | به دلیل کمخونی، کودک ممکن است دچار تنگی نفس و مشکلات تنفسی شود. |
| حالت تهوع و استفراغ | حالت تهوع و استفراغ مکرر که به دلیل تغییرات در سیستم گوارشی یا درمانها ایجاد میشود. |
علائم شایع سرطان خون در کودکان:
خستگی و ضعف شدید
یکی از علائم اصلی لوسمی در کودکان، احساس خستگی زیاد و عدم توانایی در انجام فعالیتهای روزانه است.
تب و عفونتهای مکرر
کودکانی که مبتلا به لوسمی هستند، به دلیل ضعف سیستم ایمنی ممکن است دچار تبهای مکرر و عفونتهای غیرقابل کنترل شوند.
رنگ پریدگی یا بیخوابی
لوسمی میتواند باعث کمخونی شود که در نتیجه آن کودک دچار رنگ پریدگی و علائم مشابه بیخوابی میشود.
کبودی یا خونریزی آسان
کودکان مبتلا به لوسمی ممکن است بدون دلیل خاصی دچار کبودی یا خونریزی از لثهها، بینی یا سایر قسمتهای بدن شوند.
درد در استخوانها و مفاصل
دردهای مکرر در استخوانها، مفاصل یا پشت از علائم رایج لوسمی در کودکان است. این درد ممکن است به دلیل تجمع سلولهای سرطانی در مغز استخوان باشد.
تورم غدد لنفاوی
غدد لنفاوی ممکن است در نواحی مختلف بدن مانند گردن، زیر بغل یا کشاله ران متورم شوند.
لثههای متورم یا خونریزیدهنده
در برخی موارد، لثههای کودک ممکن است متورم شوند و دچار خونریزی بدون دلیل خاصی شوند.
کاهش وزن بیدلیل
کاهش وزن ناگهانی و بیدلیل یکی دیگر از علائم رایج سرطان خون در کودکان است.
تنگی نفس و مشکلات تنفسی
به دلیل کمخونی و کاهش گلبولهای قرمز خون، کودک ممکن است دچار تنگی نفس، تپش قلب و مشکلات تنفسی شود.
حالت تهوع و استفراغ
برخی از کودکان ممکن است دچار حالت تهوع، استفراغ و بیاشتهایی شوند که میتواند نشانهای از بیماری باشد.
راه های درمان سرطان خون
![]()
درمان سرطان خون یا لوسمی به نوع و مرحله بیماری، وضعیت کلی بیمار، و سن او بستگی دارد. راههای درمانی مختلفی برای لوسمی وجود دارد که در اینجا به برخی از مهمترین آنها پرداختهایم:
| روش درمان | توضیحات | موارد استفاده |
|---|---|---|
| شیمیدرمانی | استفاده از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی. | برای لوسمیهای حاد مانند AML و ALL |
| پیوند مغز استخوان/سلولهای بنیادی | بازسازی مغز استخوان سالم با استفاده از سلولهای بنیادی از خود بیمار یا اهداکننده. | برای درمان لوسمیهای حاد و مزمن، به خصوص پس از شیمیدرمانی |
| درمانهای هدفمند | استفاده از داروهایی که سلولهای سرطانی را به طور خاص هدف قرار میدهند. | برای لوسمیهای مزمن مانند CML، CLL و برخی انواع لوسمی حاد |
| ایمونوتراپی | تقویت سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و نابود کردن سلولهای سرطانی. | برای لوسمیهایی که به شیمیدرمانی پاسخ نمیدهند، مانند لوسمیهای حاد و مزمن |
| رادیوتراپی (پرتو درمانی) | استفاده از تابشهای پرقدرت برای نابود کردن سلولهای سرطانی در نواحی خاص بدن. | برای درمان لوسمیهای منتشر شده در مغز یا غدد لنفاوی |
| داروهای پشتیبانی و تسکینی | داروهایی برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی مانند مسکنها و داروهای ضد تهوع. | برای کمک به کنترل عوارض جانبی درمان یا کاهش علائم بیماری |
| ترانسفیوژن خون | تزریق گلبولهای قرمز، پلاکتها یا گلبولهای سفید برای جبران کمبود آنها در بدن. | برای جبران کمبود سلولهای خونی بعد از درمان شیمیدرمانی یا بیماری |
1. شیمیدرمانی
شیمی درمانی یکی از رایجترین روشهای درمان لوسمی است که به کمک داروهای شیمیایی سلولهای سرطانی را از بین میبرد. این داروها ممکن است به صورت خوراکی، تزریقی یا داخل وریدی تجویز شوند. شیمیدرمانی معمولاً برای درمان لوسمیهای حاد (AML و ALL) استفاده میشود و میتواند شامل دورههای متعدد درمان باشد.
شیمیدرمانی اولیه (Induction Therapy): هدف از این مرحله از درمان از بین بردن سلولهای سرطانی و رسیدن به مرحله «remission» (بهبود موقت یا کاهش شدید سلولهای سرطانی) است.
شیمیدرمانی نگهدارنده (Consolidation Therapy): پس از دستیابی به بهبود اولیه، برای جلوگیری از بازگشت سرطان از شیمیدرمانی نگهدارنده استفاده میشود.
2. پیوند مغز استخوان یا سلولهای بنیادی
پیوند مغز استخوان یا پیوند سلولهای بنیادی به منظور بازسازی مغز استخوان سالم پس از از بین رفتن مغز استخوان بیمار به کمک شیمیدرمانی یا پرتودرمانی استفاده میشود. در این روش، سلولهای بنیادی خون (که قادر به تولید سلولهای خونی جدید هستند) از یک اهداکننده سالم یا خود بیمار گرفته شده و به بدن بیمار پیوند میشود.
پیوند اتولوگ: در این نوع پیوند، سلولهای بنیادی از خود بیمار گرفته شده و پس از درمان با شیمیدرمانی یا پرتودرمانی به بدن خود بیمار بازگردانده میشود.
پیوند آلوژن: در این نوع پیوند، سلولهای بنیادی از یک اهداکننده (که ممکن است از خانواده یا فردی غیر از خانواده باشد) به بیمار داده میشود.
3. درمانهای هدفمند
در درمانهای هدفمند، داروهایی به طور خاص برای هدف قرار دادن مولکولها و مسیرهای بیولوژیکی که موجب رشد و تکثیر سلولهای سرطانی میشوند، استفاده میشوند. این درمانها به طور معمول برای لوسمیهای مزمن (CML و CLL) مؤثر هستند.
داروهایی مانند ایماتینیب: برای درمان لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) که موجب مهار فعالیت ژنهای غیرطبیعی میشود.
4. ایمونوتراپی
ایمونوتراپی شامل استفاده از داروهایی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکنند تا بدن بتواند به طور مؤثرتر با سرطان مبارزه کند. این روش معمولاً برای درمان لوسمیهایی که به شیمیدرمانی پاسخ نمیدهند استفاده میشود.
آنتیبادیهای مونوکلونال: داروهایی که به طور خاص به سلولهای سرطانی حمله میکنند.
ایمونوتراپی با سلولهای CAR-T: در این درمان، سلولهای ایمنی بیمار (سلولهای T) به گونهای اصلاح میشوند که سلولهای سرطانی را شناسایی و نابود کنند.
5. رادیوتراپی (پرتو درمانی)
رادیوتراپی از تابشهای پرقدرت برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند. این درمان بیشتر برای مواردی که لوسمی به نواحی خاصی از بدن گسترش یافته، مانند مغز یا گرههای لنفاوی، استفاده میشود.
رادیوتراپی مغز: در لوسمیهای حاد ممکن است رادیوتراپی برای جلوگیری از گسترش سلولهای سرطانی به مغز استفاده شود.
6. داروهای درمانی برای تسکین علائم (پشتیبانی)
در برخی موارد، درمانهای حمایتی برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام میشود. این درمانها ممکن است شامل داروهای ضد درد، داروهای آنتیبیوتیک برای پیشگیری از عفونتها، و داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی باشند.
تزریق گلبولهای سفید: برای افرادی که به علت شیمیدرمانی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تزریق گلبولهای سفید از یک اهداکننده میتواند کمککننده باشد.
ترانسفیوژن خون: برای جبران کمبود گلبولهای قرمز یا پلاکتها، ترانسفیوژن خون به بیمار داده میشود.
7. مدیریت درد و علائم جانبی
برای کنترل درد و عوارض جانبی درمانها، ممکن است داروهای مسکن، داروهای ضد تهوع، یا داروهای تقویتی برای سیستم ایمنی تجویز شود.
راه های پیشگیری از سرطان خون
پیشگیری از سرطان خون یا لوسمی به طور کامل ممکن نیست، زیرا بسیاری از عوامل آن به ژنتیک و تغییرات بیولوژیکی در بدن بستگی دارند. با این حال، برخی اقدامات میتوانند خطر ابتلا به لوسمی را کاهش دهند یا به تشخیص زودهنگام بیماری کمک کنند. در ادامه، برخی از روشهای پیشگیری و کاهش خطر سرطان خون آورده شده است:
| روش پیشگیری | توضیحات |
|---|---|
| اجتناب از تماس با مواد شیمیایی و سموم | اجتناب از تماس با مواد شیمیایی مضر مانند بنزن و استفاده از تجهیزات ایمنی در محیطهای کاری. |
| ترک سیگار | سیگار کشیدن میتواند خطر ابتلا به لوسمی میلوئیدی حاد (AML) را افزایش دهد. ترک سیگار به کاهش این خطر کمک میکند. |
| مراقبت از سلامت محیطی | بهبود کیفیت هوای خانه و محیط کار، استفاده ایمن از مواد شیمیایی خانگی و کاهش آلودگیهای محیطی. |
| پرهیز از درمانهای شیمیدرمانی غیرضروری | انجام شیمیدرمانی و پرتودرمانی تنها در شرایط ضروری و تحت نظر پزشک به دلیل افزایش خطر لوسمی. |
| پیشگیری از عفونتهای ویروسی | جلوگیری از ابتلا به ویروسهای مرتبط با لوسمی مانند HIV و EBV، و انجام واکسیناسیون در برابر بیماریهای ویروسی. |
| رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی | مصرف غذای سالم (میوهها، سبزیجات، غلات کامل) و انجام ورزش منظم برای تقویت سیستم ایمنی بدن. |
| تشخیص زودهنگام و معاینات دورهای | انجام معاینات منظم و آزمایشهای خون برای شناسایی زودهنگام تغییرات غیرطبیعی و علائم لوسمی. |
| مراقبت از سلامت ژنتیکی | مشاوره ژنتیک در صورت داشتن سابقه خانوادگی سرطان خون یا سایر انواع سرطان برای بررسی ریسک ژنتیکی. |
| پرهیز از مواد رادیواکتیو | پرهیز از قرار گرفتن در معرض تابشهای رادیواکتیو غیرضروری مانند پرتوهای رادیولوژی. |
1. اجتناب از تماس با مواد شیمیایی و سموم
مواد شیمیایی مضر: تماس با برخی مواد شیمیایی مانند بنزن (که در مواد شیمیایی صنعتی، سیگار و آلودگی هوا وجود دارد) میتواند خطر ابتلا به لوسمی را افزایش دهد. بنابراین، اجتناب از قرار گرفتن در معرض این مواد و استفاده از تجهیزات ایمنی در محیطهای شغلی حاوی این مواد میتواند مفید باشد.
کشیدن سیگار: سیگار کشیدن میتواند خطر ابتلا به برخی انواع لوسمی، به ویژه لوسمی میلوئیدی حاد (AML) را افزایش دهد. ترک سیگار به کاهش این خطر کمک میکند.
2. مراقبت از سلامت محیطی
محیط سالم: استفاده از مواد شیمیایی خانگی به شکل ایمن و کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگیهای محیطی میتواند خطر ابتلا به سرطان خون را کاهش دهد. همچنین، بهبود کیفیت هوای خانه و محیط کار نیز مهم است.
3. پرهیز از درمانهای شیمیدرمانی غیرضروری
درمانهای شیمیدرمانی: برخی درمانها مانند شیمیدرمانی و پرتودرمانی، که برای درمان انواع دیگر سرطانها استفاده میشوند، خود میتوانند به افزایش خطر لوسمی منجر شوند. بنابراین، این درمانها باید تنها در شرایط ضروری و تحت نظر پزشک انجام شوند.
4. پیشگیری از عفونتهای ویروسی
ویروسها و لوسمی: برخی ویروسها مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و ویروس اپشتین-بار (EBV) میتوانند در بروز لوسمی نقش داشته باشند. بنابراین، جلوگیری از ابتلا به این ویروسها میتواند در کاهش خطر موثر باشد.
واکسنها: واکسیناسیون در برابر بیماریهای ویروسی میتواند از ابتلا به برخی ویروسها و کاهش خطر عفونتهای ویروسی کمک کند.
5. رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی
رژیم غذایی متعادل: مصرف غذای سالم و متنوع (میوهها، سبزیجات، غلات کامل) میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و بدن را در برابر بیماریها مقاومتر کند. کاهش مصرف مواد غذایی فرآوریشده، چربیهای اشباع شده و نمک نیز به سلامت عمومی بدن کمک میکند.
فعالیت بدنی: ورزش منظم میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش استرس کمک کند. همچنین، افراد فعال کمتر مستعد ابتلا به بیماریهای مختلف هستند.
6. تشخیص زودهنگام و معاینات دورهای
پایش سلامت: انجام معاینات منظم و آزمایشات خون میتواند به شناسایی زودهنگام تغییرات غیرطبیعی در سلولهای خونی کمک کند. تشخیص زودهنگام لوسمی میتواند در افزایش موفقیت درمان مؤثر باشد.
آگاهی از علائم: آگاهی از علائم اولیه لوسمی و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هر گونه تغییر در سلامت (مانند خستگی مفرط، کبودی غیرمعمول، تب، و کاهش وزن) میتواند به تشخیص سریع بیماری کمک کند.
7. مراقبت از سلامت ژنتیکی
مشاوره ژنتیک: در صورت داشتن سابقه خانوادگی لوسمی یا سایر انواع سرطانها، مشاوره ژنتیک میتواند برای بررسی ریسک ژنتیکی و تصمیمگیریهای درمانی مفید باشد.
8. پرهیز از مواد رادیواکتیو
پرتودرمانی و تابشهای رادیواکتیو: پرهیز از قرار گرفتن در معرض تابشهای رادیواکتیو غیرضروری (مثل پرتوهای رادیولوژی) میتواند خطر ابتلا به لوسمی را کاهش دهد. البته، در مواقع ضروری، این تابشها تحت نظر پزشک انجام میشوند.
| نوع ماده غذایی | مواد غذایی مفید | مواد غذایی مضر |
|---|---|---|
| میوهها و سبزیجات | - سبزیجات برگ سبز، توتها، پرتقال، هویج، کلم بروکلی | - مصرف زیاد میوهها و سبزیجات شیرین (در صورت مصرف بیش از حد) ممکن است به افزایش قند خون کمک کند. |
| غلات کامل | - برنج قهوهای، جو، گندم کامل، کینوا | - غلات فرآوریشده مانند نان سفید و برنج سفید که فاقد فیبر و مواد مغذی هستند. |
| آجیل و دانهها | - بادام، گردو، تخم کدو، تخم چیا | - آجیلهای شور و فرآوریشده که ممکن است دارای نمک و چربیهای اشباع باشند. |
| ماهیهای چرب | - سالمون، ساردین، تن، که سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 هستند | - ماهیهای سرخشده که ممکن است حاوی چربیهای ناسالم باشند. |
| سیر و پیاز | - سیر و پیاز دارای آلیسین هستند که خواص ضدسرطانی و ضدالتهابی دارند | - مصرف زیاد سیر خام ممکن است برای برخی افراد موجب مشکلات گوارشی شود. |
| چای سبز | - چای سبز که سرشار از آنتیاکسیدانهای کاتچین است | - مصرف زیاد چای (به ویژه چای پررنگ) ممکن است باعث تحریک معده یا مشکلات خواب شود. |
| مواد پروتئینی گیاهی | - عدس، نخود، لوبیا که منابع خوبی از پروتئینهای گیاهی هستند | - مصرف زیاد گوشتهای فرآوریشده (سوسیس، کالباس، هاتداگ) که حاوی مواد شیمیایی مضر مانند نیتریتها و نیتراتها هستند. |
| چربیهای سالم | - روغن زیتون، آووکادو، دانهها و آجیلها | - چربیهای ترانس و اشباع موجود در فست فودها، غذاهای سرخشده و محصولات لبنی پرچرب. |
| شکر و شیرینیجات | - میوههای طبیعی و شیرینیهای خانگی کمشکر | - مصرف زیاد شکر و مواد شیرین که میتواند باعث افزایش قند خون، چاقی و دیابت شود. |
| نمک | - استفاده معتدل از نمک دریایی یا نمکهای طبیعی در رژیم غذایی | - مصرف زیاد نمک که میتواند به فشار خون بالا و مشکلات قلبی عروقی منجر شود. |
| الکل | - مصرف حداقل و به ندرت | - مصرف زیاد الکل که میتواند خطر ابتلا به سرطان خون و سایر سرطانها را افزایش دهد. |
مواد غذایی مفید و مضر
![]()
مواد غذایی میتوانند نقش مهمی در کاهش یا افزایش خطر ابتلا به سرطان خون ایفا کنند. رژیم غذایی سالم و متعادل میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و از بدن در برابر بیماریها محافظت کند. در اینجا مواد غذایی مفید و مضر برای سلامت خون و پیشگیری از سرطان خون آورده شده است:
مواد غذایی مفید
میوهها و سبزیجات تازه
آنتیاکسیدانها: میوهها و سبزیجات به ویژه سبزیجات برگ سبز، توتها، پرتقال و هویج سرشار از آنتیاکسیدانها هستند که به مبارزه با التهاب و آسیبهای سلولی کمک میکنند.
ویتامین C و بتاکاروتن: این مواد مغذی به تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از آسیب به سلولهای خون کمک میکنند.
غلات کامل
فیبر و مواد مغذی: غلات کامل مانند برنج قهوهای، جو، گندم کامل و کینوا دارای فیبر بالا هستند که به سلامت دستگاه گوارش کمک کرده و ریسک ابتلا به بیماریهای مزمن را کاهش میدهند.
ویتامینهای گروه B: این ویتامینها برای تولید گلبولهای قرمز خون ضروری هستند و به سلامت مغز استخوان کمک میکنند.
آجیل و دانهها
چربیهای سالم: دانهها و آجیلها مانند بادام، گردو، تخم کدو و تخم چیا دارای اسیدهای چرب امگا-3 هستند که به کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک میکنند.
سلنیوم: این ماده معدنی موجود در برخی دانهها و آجیلها دارای خواص ضدسرطانی است.
ماهیهای چرب (اومگا-3)
اسیدهای چرب امگا-3: ماهیهایی مانند سالمون، ساردین و تن سرشار از امگا-3 هستند که برای کاهش التهاب در بدن و تقویت سلامت قلب و عروق مفیدند.
سیر و پیاز
آنتیاکسیدانها و ترکیبات ضدالتهابی: سیر و پیاز دارای ترکیباتی مانند آلیسین هستند که به تقویت سیستم ایمنی کمک میکنند و خواص ضد سرطانی دارند.
چای سبز
کاتچینها: چای سبز سرشار از آنتیاکسیدانهای طبیعی به نام کاتچینها است که ممکن است از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کنند و به محافظت از DNA بدن کمک کنند.
مواد پروتئینی گیاهی
عدس و حبوبات: عدس، نخود و لوبیا منابع خوبی از پروتئین گیاهی هستند که برای ساخت و بازسازی بافتهای بدن و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفیدند.
مواد غذایی مضر
گوشتهای فرآوری شده
سرطانزا بودن: مصرف زیاد گوشتهای فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس، هاتداگ و گوشتهای دودی میتواند خطر ابتلا به سرطان خون و سایر انواع سرطانها را افزایش دهد. این گوشتها معمولاً حاوی نیتریتها و نیتراتها هستند که ممکن است موجب تغییرات ژنتیکی در سلولها شوند.
چربیهای اشباع شده و ترانس
افزایش التهاب: چربیهای اشباع شده و ترانس موجود در فست فودها، غذاهای سرخشده و برخی محصولات لبنی میتوانند باعث افزایش التهاب در بدن شوند که به نوبه خود خطر ابتلا به بیماریهای مزمن و سرطانها را افزایش میدهد.
شکر و شیرینیجات
افزایش ریسک سرطان: مصرف بیش از حد شکر و مواد شیرین به ویژه در غذاهای فرآوری شده میتواند منجر به افزایش سطح انسولین در خون شده و زمینه را برای رشد سلولهای سرطانی فراهم کند.
چاقی و دیابت: مصرف بیش از حد قند و غذاهای شیرین میتواند منجر به چاقی و دیابت شود، که خود عوامل خطر برای بسیاری از انواع سرطانها هستند.
نمک زیاد
افزایش فشار خون: مصرف بیش از حد نمک (سدیم) میتواند منجر به فشار خون بالا شود، که خود میتواند باعث آسیب به ارگانهای مختلف بدن از جمله سیستم خونی شود.
الکل
مواد سرطانزای موجود در الکل: مصرف بیش از حد الکل میتواند باعث آسیب به کبد و دیگر ارگانهای بدن شود و خطر ابتلا به انواع مختلف سرطانها از جمله لوسمی را افزایش دهد.
غذاهای حاوی آکریلامید
آکریلامید: این ماده شیمیایی میتواند در غذاهای سرخشده، برشتهشده و کبابی که در دمای بالا تهیه میشوند، به وجود آید و احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
سنین مختلف در ابتلا به سرطان خون
سرطان خون (لوسمی) میتواند در هر سنی رخ دهد، اما برخی انواع آن بیشتر در سنین خاصی شایع هستند. به طور کلی، لوسمی به دو دسته اصلی تقسیم میشود: لوسمی حاد و لوسمی مزمن. هر یک از این انواع در سنین متفاوتی شایعتر هستند. در ادامه، سنین مختلفی که در ابتلا به انواع مختلف لوسمی مشاهده میشود، آورده شده است:
| نوع لوسمی | سن شایع | ویژگی |
|---|---|---|
| لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) | بیشتر در کودکان و نوجوانان (2 تا 5 سال) | شایعترین نوع لوسمی در کودکان، اما در بزرگسالان نیز دیده میشود. |
| لوسمی حاد میلوئیدی (AML) | بیشتر در بزرگسالان (بالای 60 سال) | شایعترین نوع لوسمی در بزرگسالان، به ویژه در سنین بالاتر. |
| لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL) | بیشتر در افراد مسن (بالای 60 سال) | یکی از شایعترین انواع لوسمی در بزرگسالان. |
| لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) | بیشتر در بزرگسالان (50 تا 60 سالگی) | بیشتر در افراد میانهسال، اما میتواند در هر سنی رخ دهد. |
| لوسمیهای نادر | متفاوت بر اساس نوع لوسمی | لوسمیهای نادر مانند لوسمی میلوئیدی حاد در کودکان یا لوسمی لنفوبلاستیک مزمن. |
1. لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL)
سن شایع: بیشتر در کودکان و نوجوانان (حدود 2 تا 5 سالگی).
ویژگی: ALL رایجترین نوع لوسمی در کودکان است، اما در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهد.
2. لوسمی حاد میلوئیدی (AML)
سن شایع: معمولاً در بزرگسالان، به ویژه در افراد مسن (بالای 60 سال).
ویژگی: AML در بزرگسالان بیشتر از کودکان رخ میدهد و در سنین بالاتر خطر ابتلا به آن افزایش مییابد.
3. لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL)
سن شایع: افراد مسن، معمولاً در سنین بالای 60 سال.
ویژگی: CLL یکی از شایعترین انواع لوسمی در بزرگسالان است و بیشتر در افراد مسن تشخیص داده میشود.
4. لوسمی مزمن میلوئیدی (CML)
سن شایع: بیشتر در بزرگسالان، به ویژه در سنین 50 تا 60 سالگی.
ویژگی: CML ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما در بزرگسالان معمولاً شایعتر است و بهطور خاص در سنین میانه زندگی بیشتر دیده میشود.
5. لوسمیهای نادر در کودکان و نوجوانان
لوسمیهای نادر در کودکان، مانند لوسمی میلوئیدی حاد (AML) در کودکان، یا لوسمی لنفوبلاستیک مزمن، معمولاً در سنین خاصی رخ میدهند، اما این انواع به اندازه ALL یا AML در بزرگسالان شایع نیستند.
آیا سرطان خون منجر به مرگ می شود؟
![]()
سرطان خون (لوسمی) میتواند یک بیماری تهدیدکننده حیات باشد، اما لازم نیست همیشه به مرگ منتهی شود. میزان بقا و نتایج درمان بسته به نوع لوسمی، مرحله بیماری، سن فرد، سلامت عمومی، و پاسخ به درمان متفاوت است. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به لوسمی میتوانند تحت درمانهای مختلفی قرار گیرند و به زندگی عادی خود ادامه دهند. در اینجا برخی از نکات مربوط به وضعیت بیماران مبتلا به لوسمی آورده شده است:
| نوع لوسمی | پیشرفت بیماری | شانس بهبود و بقا | درمانهای مؤثر |
|---|---|---|---|
| لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) | پیشرفت سریع، نیاز به درمان فوری | در صورت درمان به موقع، بسیاری از کودکان و نوجوانان به طور کامل بهبود مییابند. | شیمیدرمانی، پرتو درمانی، پیوند مغز استخوان، درمانهای هدفمند. |
| لوسمی حاد میلوئیدی (AML) | پیشرفت سریع، نیاز به درمان فوری | در صورتی که درمانهای مناسب انجام شود، بسیاری از بیماران بهبود مییابند. | شیمیدرمانی، پرتو درمانی، پیوند مغز استخوان. |
| لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL) | پیشرفت کند، ممکن است سالها بدون علائم پیش رود | بسیاری از بیماران میتوانند سالها زندگی کنند. | داروهای هدفمند، شیمیدرمانی، درمانهای بیولوژیک، پیوند مغز استخوان. |
| لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) | پیشرفت کند، درمانهای موثری برای کنترل بیماری موجود است | درمانهای جدید امکان زندگی طولانی با کیفیت را فراهم میکنند. | داروهای هدفمند (مانند imatinib)، شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان. |
| درمانهای نوین | بهبود شانس بقا و کیفیت زندگی | درمانهای نوین مانند ایمونوتراپی و درمانهای هدفمند شانس بهبود را افزایش دادهاند. | ایمونوتراپی، داروهای هدفمند، پیوند مغز استخوان. |
| پشتیبانی روانی و حمایتی | کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی | بهبود روانی و پشتیبانی از بیماران میتواند به افزایش شانس بقا کمک کند. | مشاوره روانی، گروههای حمایتی، تغییرات در سبک زندگی. |
1. لوسمی حاد
لوسمی حاد (مانند لوسمی حاد میلوئیدی (AML) و لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL)) سریعاً پیشرفت میکند و نیاز به درمان فوری دارد. اگر درمانها به موقع انجام شوند، برخی از بیماران میتوانند به طور کامل بهبود یابند و زندگی طولانیتری داشته باشند.
درمان: درمانهای مختلفی مانند شیمیدرمانی، پرتو درمانی، پیوند مغز استخوان یا سلولهای بنیادی، و درمانهای هدفمند وجود دارند که میتوانند شانس بقا را به طور قابل توجهی افزایش دهند.
2. لوسمی مزمن
لوسمی مزمن (مانند لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) و لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL)) معمولاً به کندی پیشرفت میکند و ممکن است سالها یا حتی دههها بدون علائم جدی ادامه یابد. بسیاری از افراد مبتلا به لوسمی مزمن میتوانند با درمانهای صحیح زندگی طولانی و با کیفیتی داشته باشند.
درمان: درمانهای مانند داروهای هدفمند (برای مثال، imatinib برای CML) میتوانند به کنترل بیماری کمک کنند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.
3. درمانهای نوین
پیشرفتهای پزشکی در درمان سرطان خون به ویژه با استفاده از ایمونوتراپی، درمانهای هدفمند و پیوند مغز استخوان، شانس بهبود و بقا را برای بسیاری از بیماران افزایش داده است.
همچنین، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع میتواند منجر به افزایش بقا و کاهش مرگومیر شود.
4. پشتیبانی روانی و مراقبتهای حمایتی
بیمارانی که به سرطان خون مبتلا هستند، ممکن است به پشتیبانی روانی و مراقبتهای حمایتی نیز نیاز داشته باشند تا با چالشهای درمان و تغییرات در سبک زندگی کنار بیایند.
بسیاری از افراد مبتلا به لوسمی توانستهاند با حمایت خانواده و دوستان، درمان مؤثر، و تغییرات در شیوه زندگی به زندگی طبیعی خود ادامه دهند.
5. مرگومیر و بقای بیماران
به طور کلی، میزان بقا و احتمال مرگ به عوامل زیادی بستگی دارد. برای مثال، لوسمی حاد در صورتی که درمان نشود، میتواند کشنده باشد. اما برای بسیاری از انواع لوسمی مزمن، در صورتی که تحت درمان قرار گیرد، افراد میتوانند سالها و حتی دههها زندگی کنند.
چند درصد احتمال بهبود از سرطان خون وجود دارد؟
احتمال بهبود از سرطان خون (لوسمی) بستگی به نوع لوسمی، مرحله بیماری، سن فرد، سلامت عمومی، و پاسخ به درمانها دارد. با این حال، در سالهای اخیر پیشرفتهای چشمگیری در درمانهای سرطان خون حاصل شده است که باعث افزایش شانس بقا و بهبود بیماران شده است. به طور کلی، درصد بهبود به شرح زیر است:
| نوع لوسمی | شانس بهبود | عوامل مؤثر | درمانهای مؤثر |
|---|---|---|---|
| لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) | 90% در کودکان، 40-50% در بزرگسالان | سن پایین، پاسخ به درمان، نوع خاص لوسمی، سلامت عمومی | شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان، درمانهای هدفمند. |
| لوسمی حاد میلوئیدی (AML) | 25-40% | سن، وضعیت سلامت عمومی، نوع بیماری، پاسخ به درمان | شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان، داروهای هدفمند. |
| لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL) | 10 سال یا بیشتر | سن، نوع بیماری، پاسخ به درمان، داروهای هدفمند | داروهای هدفمند، شیمیدرمانی، درمانهای بیولوژیک. |
| لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) | 80-90% | درمانهای هدفمند، کنترل بیماری | داروهای هدفمند (ایماتینیب)، شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان. |
| درمانهای نوین | افزایش شانس بقا و بهبودی چشمگیر | درمانهای ایمونوتراپی و درمانهای بیولوژیک | ایمونوتراپی، داروهای هدفمند، پیوند مغز استخوان. |
1. لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL)
در کودکان: شانس بهبود در کودکان مبتلا به لوسمی حاد لنفوبلاستیک بسیار بالا است. در حدود 90% از کودکان، بیماری به طور کامل بهبود مییابد با درمانهای مناسب (شیمیدرمانی، پیوند مغز استخوان).
در بزرگسالان: شانس بهبود در بزرگسالان کمتر است، اما با درمان مناسب (شیمیدرمانی و داروهای هدفمند)، درصد بهبودی در حدود 40-50% قرار دارد.
2. لوسمی حاد میلوئیدی (AML)
شانس بهبود کلی: شانس بهبود برای بیماران مبتلا به AML بستگی به عواملی مانند سن، وضعیت سلامت عمومی، و پاسخ به درمان دارد. در افراد جوانتر و سالمتر، این شانس بیشتر است.
در بزرگسالان: به طور کلی، شانس بهبود در بزرگسالان با درمانهای مناسب حدود 25-40% است. برای افراد مسن، این درصد ممکن است پایینتر باشد.
3. لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL)
لوسمی مزمن لنفوسیتی معمولاً با سرعت کمتری پیشرفت میکند و بسیاری از بیماران ممکن است سالها بدون نیاز به درمان زندگی کنند.
شانس بقا: با درمانهای جدید، مانند داروهای هدفمند (مانند ایبریتینیب)، شانس بقا برای بیماران مبتلا به CLL به طور قابل توجهی افزایش یافته است و بسیاری از بیماران میتوانند 10 سال یا بیشتر زندگی کنند.
4. لوسمی مزمن میلوئیدی (CML)
شانس بهبود: با پیشرفت در درمانها، به ویژه داروهای هدفمند مانند ایماتینیب (گلیوِک)، بسیاری از بیماران مبتلا به CML میتوانند بیش از 10 سال زندگی کنند و به شانس بقا و بهبود بسیار بالایی دست یابند.
شانس بقا: حدود 80-90% از بیماران مبتلا به CML که درمانهای هدفمند دریافت میکنند، به طور مؤثر بیماریشان کنترل میشود و طول عمر طبیعی خواهند داشت.
5. درمانهای نوین
درمانهای نوین مانند ایمونوتراپی و درمانهای بیولوژیک نیز به طور چشمگیری شانس بهبود بیماران مبتلا به لوسمی را افزایش دادهاند.
برخی از درمانها برای انواع خاصی از لوسمی باعث بهبودی کامل یا کنترل طولانی مدت بیماری شدهاند.
سوالات متداول
آیا رژیم غذایی در درمان لوسمی مؤثر است؟
رژیم غذایی سالم میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش عوارض جانبی درمانها کمک کند. اما رژیم غذایی به تنهایی نمیتواند درمانکننده لوسمی باشد. مشاوره با پزشک در مورد رژیم غذایی مناسب بسیار مهم است.
آیا پیوند مغز استخوان تنها گزینه درمانی برای لوسمی است؟
نه، پیوند مغز استخوان یکی از گزینههای درمانی است که در صورت عدم پاسخ به دیگر درمانها یا در برخی از انواع لوسمی پیشنهاد میشود. سایر درمانها مانند شیمیدرمانی و داروهای هدفمند نیز میتوانند مؤثر باشند.
ارسال نظر