ایران سفید شد، اما عادلانه نه! / کشور دو تکه شد؛ یک‌جا زیر برف خفه شد، یک‌جا فقط تماشا کرد + آمار

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از بامداد دوشنبه ۲۴ آذر تا صبح امروز شنبه ۲۹ آذر، ایران زیر ضرب یکی از فراگیرترین و پربرف‌ترین سامانه‌های زمستانی سال قرار گرفت؛ سامانه‌ای که نه‌تنها ارتفاعات زاگرس و البرز، بلکه دشت‌ها و شهرهای مرکزی و شرقی کشور را هم سفیدپوش کرد و اختلاف عمیق اقلیمی ایران را بار دیگر به رخ کشید. داده‌های ایستگاه‌های سینوپتیک نشان می‌دهد در حالی که برخی مناطق با برف‌های بالای ۴۰ سانتی‌متر مواجه شدند، در نقاطی دیگر برف حتی به زحمت به یک سانتی‌متر رسید؛ تصویری عینی از نابرابری بارش در جغرافیای بحران‌زده آب ایران.

زاگرس در محاصره برف؛ رکوردها کجا شکست؟

فریدونشهر با ۴۳ سانتی‌متر برف، صدرنشین این سامانه شد؛ عددی که برای آذرماه، حتی در مناطق سردسیر هم قابل توجه است. پس از آن، فریمان (۳۷ سانتی‌متر)، کوهرنگ و فارسان (هر کدام ۳۶ سانتی‌متر) قرار دارند؛ یعنی قلب زاگرس و ارتفاعات شرقی، بیشترین سهم را از این سامانه برده‌اند. همدان (ایستگاه سعیدیه) با ۳۵ سانتی‌متر و بوانات و هزاوه اراک با ۳۲ سانتی‌متر، نشان می‌دهند که برف این‌بار فقط در قله‌ها نمانده و تا شهرها پایین آمده است.

شهرها زیر برف؛ از مشهد تا اراک

برخلاف بسیاری از سامانه‌های قبلی، این موج سرد به شهرهای بزرگ هم رحم نکرد. مشهد با ۲۷ سانتی‌متر برف، یکی از برفی‌ترین آذرهای سال‌های اخیر را تجربه کرد. اراک (۳۰ سانتی‌متر)، گلپایگان (۲۷ سانتی‌متر) و نیشابور (۲۳ سانتی‌متر) هم در فهرست شهرهایی قرار گرفتند که زندگی روزمره‌شان به‌طور جدی مختل شد؛ از انسداد راه‌های روستایی گرفته تا فشار بر شبکه گاز و برق.

مرکز و جنوب؛ برف کمتر، اما معنادار

در استان‌های مرکزی و حتی جنوب کشور، اعداد کوچک‌ترند اما اهمیت‌شان کمتر نیست. اصفهان با ۱۱ سانتی‌متر، یزد با ۱ سانتی‌متر و حتی رفسنجان با ۷ سانتی‌متر برف، نشان می‌دهند که این سامانه دامنه‌ای فراتر از الگوهای معمول داشته است. برای شهرهایی که سال‌هاست برف را به خاطره سپرده‌اند، همین چند سانتی‌متر هم می‌تواند هم پیام‌آور امید باشد، هم زنگ خطر برای زیرساخت‌هایی که برای زمستان واقعی آماده نیستند.

برف؛ نعمت است یا بحرانِ بالقوه؟

در کشوری که با خشکسالی مزمن، افت شدید آب‌های زیرزمینی و بحران سدها دست‌وپنجه نرم می‌کند، این حجم از برف می‌تواند ذخیره‌ای استراتژیک برای بهار باشد؛ به‌ویژه در حوضه‌های زاگرس که تغذیه‌کننده رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی‌اند. اما روی دیگر سکه، خطر سیلاب‌های بهاری، رانش زمین و فشار مضاعف بر شبکه‌های فرسوده شهری است؛ خطری که هر سال تکرار می‌شود و هر سال هم غافلگیرمان می‌کند.

 زمستان هشدار داد

سامانه برفی هفته گذشته فقط یک رویداد جوی نبود؛ پیامی بود از زمستانی که می‌تواند هم نجات‌بخش باشد و هم بحران‌ساز. داده‌ها روشن‌اند که ایران وارد فاز نوسانات شدیدتر اقلیمی شده است. پرسش اصلی این است که آیا مدیریت آب، راه و انرژی کشور آماده تبدیل این برف به فرصت است، یا باز هم باید منتظر بحران بعدی بمانیم؟