آخرین وضعیت کلینیک حیات وحش پردیسان

به گزارش رکنا، مرکزی برای امداد، درمان و بازپروری حیات وحش کشور، امروز نقشی محوری برای نجات و بازگشت گونه‌های آسیب دیده به طبیعت دارد. کلینیک حیات وحش پردیسان یکی از این مراکز است که البته در گذشته با کاربری غیرتخصصی ساخته شده و امروز با چالش‌ زیرساخت، استاندارد و فضا روبه‌روست. بر همین اساس چندی قبل حمید ظهرابی - معاون محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست - به فقدان استانداردهای لازم در این مرکز اذعان کرد و از برنامه‌های جدید برای احداث یک مرکز استاندارد برای بازپروری حیات‌ وحش خبر داد.

ظهرابی گفت: «مرکز از ابتدا در مکانی نامناسب و با استانداردهای نادرست ساخت شده است و اصلاح کامل آن کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم طرحی جدید برای ایجاد یک بیمارستان و مرکز بازپروری استاندارد و مجهز تهیه کنیم. نقشه‌ها و طرح‌های اولیه آماده است و حالا به دنبال تأمین منابع مالی هستیم. در صورت تأمین اعتبار، این مرکز در محدوده پارک پردیسان احداث خواهد شد.»

چالش‌های موجود حالا نوسازی یا حتی جابجایی کامل مرکز را به یکی از موضوعات اصلی در دستور کار سازمان محیط زیست تبدیل کرده است. بابک باستانی - سرپرست کلینیک حیات وحش پردیسان اظهار کرد: کلینیک حیات وحش پردیسان ابتدا یک کافی‌شاپ و فضای مشجر برای مراجعه‌کنندگان بود و اداره امور پارک به محل رسیدگی می‌کرد. بعدها به‌تدریج و احتمالا به دلیل عدم دسترسی به منابع لازم، تعدادی قفس چندمنظوره بدون استاندارد در آن ساخته شده است.

وی در ادامه گفت: آن زمان قفس‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده بود که بتوان در آن‌ها لاک‌پشت، روباه، خرس یا حتی پرنده شکاری را نگهداری کرد. با گذر زمان و انحلال اداره امور پارک در نهایت این محل به معاونت محیط طبیعی منتقل شد و پیمانکاران مختلف در قالب قراردادهای موظفی وارد کار شده‌اند. این پیمانکاران در قالب قرارداد خود موظف به انجام اقداماتی بودند. به عنوان مثال یکی از اقدامات این بود که تعداد قفس‌ها را اضافه کنند. 

باستانی ادامه داد: ساخت قفس‌های جدید بر اساس استاندارد وقت انجام شد و به همین سبب امکان بازپروری حیات وحش نیز فراهم شد. این قفس‌ها از استانداردهای بالایی برخوردارند و در ماه‌های گذشته برای پردیسان بومی‌سازی شدند اما حالا مهم‌ترین مشکل فعلی استاندارد نبودن تعدادی از قفس‌های قدیمی است که هیچ‌یک اصول اولیه قرنطینه و نگهداری تخصصی از گونه‌ها را ندارند.

 مسئول کلینیک حیات وحش پردیسان توضیح داد: این قفس‌ها مخصوص هر گونه ساخته نشده است، یعنی قفس ممکن است هر بار برای روباه، خرس یا پرنده استفاده شود و روباه بتواند با کندن کف قفس فرار کند، خرس میله را خم کند و پرنده نیز بتواند از آن‌ خارج شود. 

باستانی تاکید کرد: البته در سال‌های گذشته روند استانداردسازی انجام می‌شد و تعدادی قفس‌ها استانداردسازی شدند. به عنوان مثال یک قفس مربوط به پرندگان زینتی که اشتباه در مرکز بازپروری نگهداری می‌شد، با کمک متخصصان پرندگان شکاری به یک قرنطینه اصولی تبدیل شد.

وی افزود: همچنین یک قفس استاندارد ویژه گربه‌سانان حیات وحش بر اساس شرایط نگهداری گربه‌سانان طراحی و ساخته شده است. در واقع قفس‌ها یا نوسازی می‌شوند یا کاربریشان تغییر می‌کند.

باستانی درباره امکان انتقال مرکز بازپروری حیات وحش پردیسان به مکان جدید توضیح داد: نقشه‌های اولیه به دست آمده و طراحی‌ها بازنگری شده است. در واقع این نقشه بر اساس اصول است و بخش مهندسی و عمران سازمان حفاظت محیط زیست به این نقشه رسیدگی می‌کند اما جابجایی این کلینیک مانند جابجایی یک شهر است. از سویی فراهم بودن زمین و مکان‌یابی این مرکز و از سویی دیگر امکان جابجایی این تعداد گونه‌ از حیات وحش به مکانی جدید حائز اهمیت است.

 سرپرست کلینیک حیات وحش پردیسان تاکید کرد: جابجایی این کلینیک نیازمند یک روند مشخص است. بازسازی مکان کنونی سپس جانمایی مکان جدید و انتقال تدریجی گونه‌ها از جمله مراحلی است که باید در انتقال کلینیک بازپروری حیات وحش مد نظر قرار گیرد و این کار آغاز شده است. 

وی در پاسخ به این پرسش که چرا پیش از مکان‌یابی، نقشه‌ها آماده شده است، گفت: این نقشه تعیین نمی‌کند که سازه دقیقاً کجا باشد بلکه حداقل استانداردهای لازم برای نگهداری گونه‌ها را مشخص می‌کند. به عنوان مثال اینکه هر گونه چند مترمربع فضا نیاز دارد، قفس چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد و چه حداقل‌هایی برای رفاه و بازپروری نیاز است. سازمان حفاظت محیط زیست سال‌ها قبل نقشه‌ای داشت که آن به‌روزرسانی شده است.

باستانی تأکید کرد: این نقشه‌ها پس از جانمایی نهایی، داخل طرح اصلی قرار می‌گیرند. 

وی در خصوص ظرفیت و فضای مورد نیاز کلینیک حیات وحش پردیسان، گفت: حالا بیش از ۳۰۰  فرد از گونه‌های مختلف در پردیسان نگهداری می‌شود که قابل کاهش نیست. با این وجود هدف اصلی افزایش این تعداد و امکانات برای ورود به فاز رهاسازی استاندارد (soft release) است.

 مسئول کلینیک حیات وحش پردیسان افزود: رهاسازی استاندارد (soft release) با هدف آموزش بقا و شکار به گونه‌ها در فضای نیمه‌طبیعی است. در این شرایط حیوان در فضایی بسته شکار را به یاد می‌آورد.

باستانی در پایان با بیان اینکه آموزش حیوان برای بقا در طبیعت امکان زنده ماندن او پس از بازپروری را افزایش می‌دهد، گفت: برای بازگرداندن حیوان به طبیعت با تکنیک رهاسازی سخت، فقط قفس و مانیتورینگ لازم است چراکه در این روش حیوان پس از بازپروری مستقیم وارد طبیعت می‌شود اما رهاسازی استاندارد (soft release) به فضای بیشتری نیاز دارد. به عنوان مثال برای رهاسازی یک قلاده از گونه لینکس (سیاه‌گوش وشق) ممکن است تا ۵ هکتار فضا نیاز باشد.

ایسنا