دردشناسی در کودکان

آن روز،‌ روزی زیبا بود. وقتی که نوزاد تازه متولد شده‌مان را به خانه آوردیم همه فامیل جمع شده بودند و به ما تبریک گفته و عکس می‌انداختند. در آخر همه آنها به منازلشان رفتند. دختر ما هشت ساعت تمام قبل از خواب آن‌قدر گریه می‌کرد که صورتش برافروخته می‌شد.

به گزارش رکنا ، اولین شبی که گریه کرد پدر او را برای خرید یک گرماسنج به بیرون فرستادم تا تب احتمالی او را اندازه بگیرم. اما او اصلاً تب نداشت. پس چرا این‌قدر بی‌قرار بوده و گریه می‌کرد؟ عده‌ای به من می‌گفتند بعضی نوزادان بدون دلیل گریه می‌کنند. یک چیز را می‌دانستم و آن اینکه دخترم از اول صبح به مدت سه ساعت گریه می‌کرد و من احساس می‌کردم که او درد دارد.

وقتی سه روزه بود،‌او را به بیمارستان برگرداندیم زیرا او از خوردن نیز امتناع می‌کرد. هر وقت می‌خواستم به او شیر بدهم، گریه و بی‌تابی می‌کرد و سر خود را از سینه من برمی‌گرداند. بنابراین به پزشک مراجعه کردیم تا بتوانیم او را ترغیب به خوردن کنیم. اما پس از پنجمین هفته سعی در شیردهی او دچار خس‌خس و حالت خفگی شد. دکتر از من پرسید آیا چیزی در مورد بازگشت اسید معده (Reflux) شنیده‌ام یا نه. چیزی که به‌واقع نمی‌دانستم . وقتی دخترم را نزد متخصص اطفال بردم،‌او تأکید کرد این حالت نوزاد چیزی جز قولنج نیست. او را نزد متخصص سیستم گوارش بردیم که داروهای کاهش‌دهنده اسید را برای او تجویز کرد و سرانجام همین باعث شد حال او بهتر شود.

کودک من به عارضه بازگشت اسید معده دچار بود. علی‌رغم این مسئله که از هر 20 نوزاد یکی از آنان دار این عارضه است، اغلب تشخیص داده نشده و یا با قولنج اشتباه گرفته می‌شود.

تعدادی از نوزادان نیز این عارضه را تجربه می‌کنند که نیاز به درمان دارد اما به عنوان یک بیماری تلقی نمی‌شود. به‌هر حال بازگشت اسید معده اگر درمان نشود، می‌تواند موجب مشکلات تنفسی شود. اما در صورت نیاز با تغییر رفتار و یا دارو،‌کودک اغلب تا یک سالگی بهبود می‌یابد.

بیشتر افراد صرفنظر از سن، بازگشت اسید معده را تجربه می‌کنند چون بخشی از کارهای هاضمه طبیعی است. این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که غذای هضم شده در اسید معده تکان خورده و به لوله مری بازمی‌گردد. این غذای هضم شده و اسید می‌تواند موجب احساس سوزش دردناکی به نام سوزش معده شود و اگر تحت فشار نیز باشد، موجب ریزش آب دهان و یا حتی استفراغ می‌شود.

در واقع همه کودکان ،‌ دچار اسید معده و یا ریزش آب دهان می‌شوند و بدین دلیل است که عضلات تنگ‌کننده مری که دریچه‌ای بین مری و معده محسوب می‌شوند در کودکان و یا نوزادان ضعیف بوده اجازه می‌دهند که غذا در بین لوله مری به‌راحتی عقب برگردد. اما وقتی ماهیچه‌های عضله تنگ‌کننده مانند تمام ماهیچه‌های بدن نوزاد رشد کند، این حالت نیز بهبود می‌یابد. اما این عارضه در برخی کودکان فراتر از آبریزش دهان بوده و به شکل استفراغ، خفگی، اختناق و یا اجتناب از خوردن شیشه و یا شیر مادر بروز می‌کند. این کودکان نمی‌توانند بگویند «مادر سینه‌ام می‌سوزد» و یا «پدرد درد به من اجازه خوردن نمی‌دهد».

بازگشت اسید معده موجب گریه کودک می شود؟

برخی محققان می‌گویند بازگشت اسید معده سبب گریه مداوم آنها بوده و آنها می‌خواهند با این روش درد خود را ابراز کنند. معمولاً کودکانی که به بیماری بازگشت اسید معده دچارند در معرض خطرات دیگری نیز هستند که یکی از آنها :«عدم رشد» است. وقتی یک نوزاد نتواند وزن مناسبی را دریافت کند، مشکوک به این بیماری است. از دیگر مشکلاتی که می‌توان از آنها نام برد، ازوفاژیت (التهاب مری که در اثر آن با آب دهان، خون نیز وجود دارد) و مشکلات تنفسی یا ریوی مانند سرفه، خس‌خس‌سینه، آسم و یا سینه‌پهلوی مداوم که در اثر وارد شدن محتویات معده به بینی، نای و یا شش‌ها به‌وجود می‌آید. خوشبختانه این مشکلات نادر هستند. در واقع بیشتر کودکانی که دچار بازگشت اسید معده هستند، علائم خفیف‌تری دارند.

علائم دیگری که حاکی از بازگشت اسید معده هستند، شامل تغذیه نامنظم(وقتی که نوزاد نمی‌تواند خود را با زمان شیردهی تطابق دهد)، پر بودن بینی و سکسکه مداوم می‌باشند. اما آیا آب دهان زیاد علامت بدی است؟

دکتر استفان بوروویتز ، متخصص گوارش کودکان در دانشگاه ویرجینیا می‌گوید: «نه لزوماً اما نوزادی که ناراحت و دچار درد بوده و مدام گریه کرده و آب دهان زیادی بیرون می‌دهد باید مورد توجه و درمان قرار گیرد. این علائم به‌علاوه اضافه وزن اندک و نپذیرفتن غذا نشانه‌های بازگشت اسید معده است.

قولنج در کودکان

ممکن است این عارضه در کودکتان هرگز درمان نشود و یا لااقل تا بدتر شدن آن تشخیص داده نشود. تشخیص پزشکان برای برخی از این کودکان، قولنج است. چیزی که آکادمی متخصصان کودکان در امریکا آن را دوره گریه کودکان سالم به مدت بیش از سه ساعت در روز، بیش از سه روز در هفته و بیش از سه هفته می‌نامند که دوره آن سه تا چهارماهی کودک به اتمام می‌رسد. هنوز کسی نمی‌داند علت دقیق قولنج چیست.

اما تئوری عمومی این است که سیستم تکامل‌نیافته عصبی نوزاد هنوز نمی‌تواند از عهده تمام نماها، صداها و محرک‌های زندگی خارج از رحم مادر برآید و گریه طولانی او تنها روشی است که می‌تواند با آن احساسات خود را بیان کند. اما برخی متخصصان معتقدند هیچ چیزی تحت عنوان قولنج وجود ندارد و امکان دارد گریه مداوم کودک مربوط به یک عارضه دردناک دیگر به نام GERD شود.

یک متخصص مراقبت از کودکان می‌گوید: «بسیاری از کودکان به اصطلاح قولنجی از دو حالت خارج نیستند. بازگشت اسید معده و یا عدم تحمل شیر که اولی شایع‌تر از دومی است. در این مواقع فرض را بر این بگذارید که نوزاد مبتلا به GERD است. مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

پزشکان دیگر فکر می‌کنند قولنج وجود دارد اما گاهی بیماری‌های دیگر نیز قولنج تلقی می‌شوند.

یک متخصص کودکان می‌گوید:‌«بسیاری از نوزادان هستند که دچار بازگشت اسید معده مزمن و یا حساسیت به شیر هستند. اما اشتباهاً دارای قولنج تلقی می‌شوند. نوزادی که قولنج داشته باشد مدام گریه کرده و بدنش را به هم فشرده و زانوانش را به طرف شکم خم می‌کند. اما نوزادی که از بازگشت اسید معده رنج می‌برد به خود انحنا داده و سر خود را به نشانه تنفر از خوردن به عقب می‌برد.»

اما چه کنیم وقتی پزشک قولنج را تشخیص می‌دهد اما نظر ما چیز دیگری است؟

اگر به GERD مشکوک هستید شدت و مدت و همچنین دیگر علائم موجود را ثبت کرده و در مورد آنها با پزشک مشورت کنید. وجود یک شاهد دیگر مبنی بر گریه شدید،‌استفراغ و یا عدم پذیرش غذا از جانب کودک نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. غریزه مادر معمولاً درست پاسخ می‌دهد.»

اگر GERD و یا بازگشت اسید معده تشخیص داده نشود ممکن است عاقبت منجر به مشکلات بزرگ‌تری مانند تنگ یا بسته شدن لوله مری، سینه‌پهلوی مزمن، پیش‌زمینه سرطان و ایست تنفس هنگام خواب شود. برای پزشکان تشخیص قولنج و یا بازگشت اسید معده در جلسه اول کار مشکلی است زیرا قوی‌ترین مکانیزم کودک برای ابراز ناراحتی، گریه است اما یک کودک یا نوزاد ناراحت می‌تواند به دلایل مختلفی گریه کند.»

پزشکان برای درمان بازگشت اسید معده در ابتدا تغییر در روش زندگی را توصیه می‌کنند. اولین مراحل مهم شامل بلند کردن سر نوزاد در هنگام خواب، صاف نگاه داشتن او به مدت سی‌دقیقه پس از غذا و هنگام غذا و غلیظ کردن شیر مادر و یا شیر دیگر که او تغذیه می‌کند. با اضافه کردن غلات برنج. اما اگر این راهکارها نیز مؤثر واقع نشد، پزشک داروهایی را تجویز خواهدکرد. کاهش‌دهنده اسید مانند zantac از رسیدن اسید به لوله مری جلوگیری کرده و در آغاز درمان تجویز می‌شود. این نوع داروها بدون عوارض جانبی بوده و برای کودکان ضرر ندارند. اما اگر اینها نیز مؤثر واقع نشدند داروهای قوی‌تری مانند بازدارنده‌های پروتون پامپ (PPIS) از جمله Prilosec و Prevacid تجویز می‌شوند تا کلاً تولید اسید را از بین ببرند.

اما در حالی‌که این داروها برای بازگشت اسید معده ضروری هستند ولی عوارض جانبی دارند که باید در مورد آنها با پزشک مشورت کرد. یک گزینه نیز جراحی اصلاح عضلات لوله مری می‌باشد. داروی zantac دختر مرا بهتر کرد. البته علائم را کاملاً از بین نبرد. بسته به آنچه کودک می‌خورد و شرایطی که در آن قرار دارد حال او بهتر یا بدتر خواهدشد. مثلاً سس سیب (چون اسیدی می‌باشد) و سیب‌زمینی شیرین (چون هضمن آن مشکل است) می‌توانند کودکان مستعد بازگشت اسید را دچار مشکل کنند.

آندرسون می‌گوید: «من به والدین می‌گویم که هر روز راهکارهای جدیدی برای تشخیص GERD به‌وجود می‌آید که یک بیماری پراسترس برای تمام خانواده بوده و شما نیز باید خود را یکی از اعضای تیم درمان بدانید.»

آیا با بزرگ‌تر شدن نوزاد GERD در او از بین می‌رود؟

بله و خیر. طی اولین سال تولد کودک،‌عضلات لوله مری سفت شده و در عین حال نوزاد خوردن غذاهای سنگین‌تر را آغاز کرده و هنگام غذا خوردن نیز کاملاً صاف می‌شود که تمام اینها ؟؟؟ به از بین رفتن اسید می‌شود.

دکتر بورودیتز می‌گوید: «تحقیقات به ما نشان می‌دهند که بیشتر کودکان تا یک سالگی هیچ علامتی از بازگشت اسید ندارند اما تجربه به من نشان داده که نوزادان دچار این عارضه، معده ضعیفی داشته و مشکلات مربوط به معده دارند.»

مانند دخترم که تا یک سالگی به او zantac دادیم و سپس آن را قطع کردیم اما در 18 ماهگی او متوجه شدیم غذاهای اسیدی خاص مانند سس اسپاگتی او را ناراحت و بدخلق کرده و گاهی نیز استفراغ می‌کرد. نوزادان دیگر نیز در بزرگسالی پیامدهای آن را خواهند داشت. مانند بسیاری از چیزها GERD نیز می‌تواند موروثی باشد.

دکتر بوروویتز می‌گوید: «در حالی که هیچ فرضیه‌ای وجود ندارد به عقیده من این حالت موروثی است و من فکر می‌کنم ما آن را مانند رنگ چشم یا مو به ارث می‌بریم.»

اکنون آیا درد نوزاد شما ناشی از قولنج است؟‌در این مورد سؤال پرسیده و مصر باشید. شما بهترین حامی کودکتان هستید.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.

مترجم:‌ لیلا کاظمی