آقای عراقچی! سوار مترو شوید و از مردم بپرسید که نظرتان در مورد برکات تحریم چیست؟

جاوید قربان اوغلی در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: تحریم نه نعمت است و نه برکتی دارد. اگر تحریم نعمت بود و برکاتی داشت، ضرورتی نداشت که از سال ۱۳۹۱ کشور تمام وزن سیاسی خود را در کفه ترازوی دیپلماسی بگذارد. مذاکرات نفس‌گیری که ۲۲ ماه طول کشید تا به نتیجه برسد و هدف اصلی آن بر اساس اجماع همه مسئولان وقت رفع تحریم‌ها بود. تمام تلاش‌های ما در آن زمان برای رفع تحریم بود و ما حاضر شدیم امتیازهای بسیاری بدهیم تا تحریم‌ها برطرف بشود.

تجربه پس از برجام را همه می‌دانند، اینکه چه چیز باعث شد برجام شکست بخورد، تقریباً برای همگان روشن است. اما چه آن زمان و چه امروز، دستگاه دیپلماسی کشور مسئولیتی مهم‌تر از حل مشکل تحریم‌ها و خروج از تنگنا ندارد. اگر مسئولان کشور به این نتیجه رسیده‌اند که رفع تحریم‌ها از طریق دیپلماسی دیگر میسر نیست و امکان رفع تحریم‌ها وجود ندارد، آنگاه باید به صراحت به مردم بگویند که همه راه‌ها پیموده شده، تمام مسیرهای مذاکراتی طی شده، تمام ابتکارها به کار گرفته‌شده، انواع معامله‌ها امتحان شده و راهی برای رفع تحریم پیدا نشده‌است.

حتی در این شرایط هم وقتی آقای عراقچی می‌گوید باید به زندگی با تحریم عادت کنیم، باید در شرایطی باشد که ما با همه جهان رابطه صمیمانه و نزدیک داشته‌باشیم و صرفاً مشکل ما تحریم‌های آمریکا باشد. اما آیا واقعیت این است که ما صرفاً با آمریکا مشکل داریم؟ آیا دسنگاه دیپلماسی ما بقیه جهان را به خط کرده‌است که با ما مناسبات تجاری داشته‌باشند؟

امروز بازرگانان و حتی دولت ما هر جایی که پا بگذارند با مشکل و محدودیت مواجه‌‌اند. حتی در چین که بزرگ‌ترین شریک تجاری و تنها خریدار نفت ماست، دولت چین حاضر نیست به صورت رسمی با ما مبادله کند و آمار رسمی خرید نفت چین از ایران صفر اعلام می‌شود. برای فروش هر قطره نفت به چین باید کاملاً رد پای ایران از آن نفت پاک شود، بماند که برگرداندن درآمد فروش این نفت اساساً معلوم نیست که چگونه ممکن بشود یا نشود.

آقای عراقچی! مردم فشارهای تحریم را سر سفره خودشان، در زندگی روزمره خودشان و در آینده فرزندان خودشان می‌بینند. ممکن است شما با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم نکنید، اما بدانید که شاید ۸۰ درصد مردم با پوست و استخوان مشکلات تحریم را احساس می‌کنند. باید مسئولان سیاست خارجی ما بفهمند که دوران شعار به پایان رسیده‌است.

مردم باید در کنار این شعارها عمل ببینند. سوالی که برای بسیاری از کارشناسان وجود دارد این است که اصلاً این سفرهای استانی عراقچی برای چیست؟ اگر بنا بر فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی است که خب معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر خارجه به این سفرها برود، چرا شخص وزیر در استان‌های کشور می‌گردد؟ سوال اینجاست که وقتی ما در سطح دولت ملی در برقراری ارتباط با کشورهای دیگر دچار مشکل هستیم، چه انتظاری وجود دارد که در سطح استان بتوانیم ارتباط مؤثر برقرار کنیم؟

حرف‌های اخیر آقای عراقچی به‌هیچ‌وجه برای من قابل درک نیست. خدا کند که انگیزه‌های دیگری پشت این حرف‌ها وجود نداشته‌باشد. اینکه ما صبر کنیم تا طرف مقابل سر عقل بیاید، اسمش مقاومت نیست، بلکه انداختن فشار روی گرده مردم است. مقاومت ابزار و لوازمی دارد. برای مثال شما ادعا می‌کنید که فشار از طرف آمریکا وارد می‌شود، اما من می‌توانم از طریق روابط با کشورهای دیگر در مقابل این فشار مقاومت کنم. مقاومت وقتی معنا پیدا می‌کند که شما بتوانید فشار مساوی به طرف مقابل وارد کنید، نه اینکه طرف مقابل مدام فشار وارد کند و ما با آن فشار مداوم عقب‌تر و عقب‌تر برویم.

این حرف‌ها بیش از اینکه در چارچوب مسئولیت‌های حرفه‌ای دیپلماتیک و با هدف کاهش مرارت مردم از طریق از بین بردن یا کاهش تحریم‌ها باشد، به نظر می‌رسد که مخاطب داخلی دارد و پیام‌هایی را برای برخی جناح‌ها و افراد خاص دارد.

آقای عراقچی! دست کم با خانواده، اطرافیان، نزدیکان و همسایگان خودتان در مورد وضعیت فعلی صحبت کنید. حتی با چندین محافظ در بین مردم بروید و از آنها در مورد برکات تحریم‌ها بپرسید. آقای عراقچی! سوار مترو شوید و از مردم بپرسید که نظرتان در مورد برکات تحریم چیست. وقتی ما از مقاومت مردم مایه می‌گذاریم باید نظر آنها را هم بدانیم.

مقاومت یک مفهوم ذهنی و انتزاعی نیست، بلکه تاب‌آوری و مقاومت امری واقعی و انسانی است. آقای عراقچی! سوار مترو و اتوبوس شوید و با مردم عادی صحبت کنید و نظرشان را در مورد برکات تحریم و عادت به زندگی با تحریم سوال کنید. آقای عراقچی! بازخورد حرف‌های اخیرتان را از مردم عادی بگیرید و در سفر استانی بعدی در نطق خود نتیجه‌ای را که از مردم شنیدید بیان کنید.

پیشنهاد من این است که افراد معتمد خود را مامور کنید تا صادقانه در میان مردم تحقیق کنند و نظرات مردم را در مورد تحریم‌ها و آثار آنها بر زندگی خودشان به شما اطلاع دهند.  تردیدی ندارم که اگر نظرات واقعی مردم را بشنوید، در گفته‌های خود در مورد برکات تحریم تجدیدنظر خواهید کرد.