نگاهی به پرتره خسرو آواز ایران؛ محمدرضا شجریان به مناسبت زادروز او
رکنا: امروز، زادروز محمدرضا شجریان، اسطوره بی‌تکرار موسیقی ایران است؛ هنرمندی که صدایش در حافظه تاریخی مردم ایران جاودانه مانده و نامش به‌عنوان نماد موسیقی ایرانی در جهان می‌درخشد.
به گزارش رکنا، می‌توان گفت که نقش محمدرضا شجریان در موسیقی ایران چنان برجسته و پررنگ است که وی را به یکی از مهم‌ترین چهره‌های معاصر این هنر تبدیل کرده است. او با صدایش، نگاهی تازه به موسیقی ایرانی داد و به‌عنوان نمادی اصیل در تاریخ هنر ایران جاودانه شد.
نام محمدرضا شجریان در ذهن و قلب بسیاری از ایرانیان، مترادف با موسیقی و آواز سنتی ایرانی است. صدای روح‌نواز او نه تنها در ایران بلکه در اقصی نقاط جهان هم طرفداران خود را دارد. نوای ماندگار شجریان برای مردمی که عاشق موسیقی اصیل هستند، فراموش‌ناشدنی است.
دوران کودکی تا بالندگی هنری
محمدرضا شجریان در تاریخ اول مهرماه ۱۳۱۹ در شهر مشهد متولد شد. از همان کودکی، نبوغ موسیقایی‌اش به وضوح آشکار بود. با راهنمایی و تعلیم پدرش که قاری برجسته قرآن بود، از سنین پایین به قرائت قرآن روی آورد. بعدها و در جوانی به‌عنوان معلم در روستاهای مشهد فعالیت کرد و در حین تدریس، علاقه و تلاش خود را در دنیای موسیقی نیز حفظ کرد.
تا اینکه در سال ۱۳۴۶، نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای او رقم خورد؛ زمانی که در تهران با احمد عبادی آشنا شد. این آشنایی باعث جهش بزرگی در زندگی هنری شجریان شد. او در کلاس‌های احمد عبادی و اسماعیل مهرتاش، تعلیم دید و در کنار یادگیری موسیقی، هنر خوشنویسی را نیز آموخت و حتی به جایگاه استادی در این زمینه دست یافت.
تغییر نام و آغاز شناخته‌شدن
به دلیل رشد در خانواده‌ای مذهبی، شجریان ابتدا با نام هنری «سیاوش بیدگانی» پا به عرصه موسیقی گذاشت. اما بعدها تصمیم گرفت تا فعالیت‌های خود را با نام اصلی خود ادامه دهد. او هرگز از یادگیری دست نکشید و برای مدت‌ها تحت تعلیم استادانی بزرگ چون فرامرز پایور، نورعلی‌خان برومند و عبدالله دوامی قرار گرفت و دانش موسیقی‌اش را بیش از پیش ارتقا داد.
شجریان با همکاری هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ‌فر، حسین علیزاده و جلال ذوالفنون، گروهی تشکیل داد که نقشی برجسته در حفظ و پایداری موسیقی سنتی ایران ایفا کردند.
کناره‌گیری از نهادهای دولتی و تأسیس کانون چاووش
در سال ۱۳۵۷، شجریان مانند بسیاری دیگر از هنرمندان تصمیم گرفت همکاری خود را با رادیو و نهادهای دولتی متوقف کند. چرا که سیاست‌های آن زمان را نوعی انحطاط فرهنگی می‌دانست. همین دوره، زمینه‌ساز تأسیس کانون چاووش شد. شجریان در کنار هنرمندانی مانند هوشنگ ابتهاج و دیگر اعضای گروه‌های شیدا و عارف، آثاری خلق کرد که باوجود گذر سال‌ها همچنان تازگی خود را حفظ کرده‌اند.
پس از ترک همکاری رسمی، شجریان تمرکز اصلی خود را به پژوهش، تدوین ردیف‌های آوازی و آموزش نسل جدید موسیقیدانان معطوف کرد. او همچنین در تولیدات موسیقایی کانون چاووش مثل چاووش ۱، ۶ و ۹ نیز حضوری تأثیرگذار داشت.
دوران طلایی همکاری با پرویز مشکاتیان
دهه شصت برای شجریان دوره‌ای استثنایی و پر از آفرینش‌های هنری بود. همکاری او با پرویز مشکاتیان در این زمان به اوج رسید و نتیجه آن انتشار آثاری چون «بهاریه»، «جان عشاق» و «گنبد مینا» بود. یکی از آخرین فعالیت‌های مشترکشان نیز آلبوم «قاصدک» بود، که به‌صورت رسمی منتشر نشد.
در دهه ۱۳۷۰، شجریان در پروژه‌های متفاوتی شرکت کرد؛ از همکاری با پسرش، همایون شجریان در آلبوم «یاد ایام» تا تلفیق موسیقی محلی با موسیقی ایرانی در آلبوم «شب، سکوت، کویر» به همراه کیهان کلهر.
ادامه مسیر هنری و چالش‌های دهه نود
شجریان فعالیت‌های خود را در دهه هشتاد نیز به اوج رساند. اما در دهه نود، به دلایل برخی محدودیت‌های سیاسی، از اجرای کنسرت در داخل ایران منع شد. این موانع تا پایان عمر او ادامه داشت.
سرانجام در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۹۹، محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران ، پس از سال‌ها خدمت به هنر موسیقی، دیده از جهان فروبست. مراسم وداع با او با شکوه و حضور گسترده مردمی برگزار شد و نشان‌دهنده عشق همیشگی مردم به او بود.
شجریان در طول زندگی‌اش همیشه آرزو داشت تا موسیقی اصیل ایرانی را نجات داده و آن را به نسل‌های آینده منتقل کند. اگرچه حواشی بسیاری پیرامون او وجود داشت، اما نمی‌توان انکار کرد که وی از بزرگ‌ترین موسیقیدانان تاریخ ایران بود و با عشقی خالصانه به ایران و هنر، زیست.
ارسال نظر