ناعدالتی توزیع پزشک در کشور / تهران و کلان‌شهرها لبریز از پزشک، شهرستان‌های کوچکتر در حسرت درمانگر

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در بسیاری از شهرهای کوچک ایران، کمبود پزشکان و خدمات درمانی به یک بحران خاموش بدل شده است؛ بحرانی که هر روز زندگی هزاران خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد .

در پایتخت و دیگر کلان‌شهرها، تراکم پزشکان و مراکز درمانی به حدی است که برخی از محله‌ها حتی با مشکل ازدحام مطب‌ها روبه‌رو هستند، در حالی که بسیاری از شهرستان‌ها و مناطق محروم به سختی می‌توانند به یک پزشک عمومی دسترسی پیدا کنند. این نابرابری باعث شده بیماران مجبور شوند کیلومترها مسیر طی کنند، هزینه‌های هنگفت سفر و درمان را بپردازند و حتی در برخی موارد درمان‌های حیاتی خود را به تأخیر بیندازند.

ریشه این مشکل چندوجهی است. از یک سو، بازار کار و امکانات رفاهی و اقتصادی پزشکان در شهرهای کوچک کمتر جذاب است و بسیاری ترجیح می‌دهند در شهرهای بزرگ فعالیت کنند؛ از سوی دیگر، نبود سیاست‌های حمایتی و مشوق‌های مالی باعث شده مناطق محروم از کمبود پزشک رنج ببرند. در نتیجه، شکاف بهداشتی میان شهرهای بزرگ و کوچک به شدت افزایش یافته و پیامدهای آن در آمار مرگ و میر، شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری و نارضایتی عمومی نمود پیدا می‌کند.

کارشناسان سلامت معتقدند راهکارهای چندجانبه می‌تواند این معضل را کاهش دهد. نخست، ایجاد بسته‌های مشوق مالی و رفاهی برای پزشکان که حاضر به خدمت در شهرهای کوچک و دورافتاده باشند، می‌تواند انگیزه لازم را فراهم کند.

دوم، استفاده از فناوری‌های نوین مانند تله‌مدیسین به بیماران امکان می‌دهد بدون نیاز به سفرهای طولانی، از خدمات تخصصی بهره‌مند شوند و فاصله جغرافیایی بین پزشک و بیمار کاهش یابد.

سوم، اعمال سهمیه‌های هوشمند در توزیع فارغ‌التحصیلان پزشکی به گونه‌ای که حضور پزشکان در مناطق محروم تضمین شود، می‌تواند به یک راهبرد پایدار برای کاهش شکاف سلامت تبدیل شود.

اما تنها اقدامات مقطعی کافی نیست. برای دستیابی به عدالت واقعی در دسترسی به خدمات درمانی، باید نگاه بلندمدت و سیاست‌محور اتخاذ شود؛ نگاهی که توسعه انسانی، کاهش مهاجرت پزشکان به شهرهای بزرگ و ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی در شهرستان‌ها را در اولویت قرار دهد. تجربه کشورهای موفق در این زمینه نشان داده است که ترکیب مشوق‌های مالی، فناوری و برنامه‌ریزی هوشمند می‌تواند فاصله نابرابر میان مناطق مختلف را به شکل ملموسی کاهش دهد.

نابرابری در توزیع پزشکان تنها یک مسأله پزشکی نیست؛ بلکه یک معضل اجتماعی، اقتصادی و انسانی است که پیامدهای آن سلامت جامعه را تهدید می‌کند. تا زمانی که این شکاف حل نشود، عدالت سلامت در ایران ناقص خواهد بود و بخش قابل توجهی از جمعیت کشور از حقوق ابتدایی خود برای دسترسی به مراقبت‌های پزشکی محروم خواهند ماند. اصلاح این نظام نیازمند اراده جدی دولت، برنامه‌ریزی استراتژیک و مشارکت جامعه پزشکی است؛ مسیری که اگر پیموده شود، می‌تواند باعث تقویت اعتماد مردم به نظام سلامت و کاهش فشار بر کلان‌شهرها شود.