راز پیچیدگی مذاکرات ایران و آمریکا چیست؟

دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا هنوز تاریخ مشخص یا محل برگزاری مشخصی ندارد، اما در آستانه دور پنجم مذاکرات، ابهامات مذاکره، روندی صعودی دارد. رهبر انقلاب در جدیدترین سخنان خود از مواضع چندگانه آمریکایی ها انتقاد کرده و گفته اند: «اینکه می‌گویند اجازه نمی‌دهد ایران غنی‌سازی کند، غلط زیاد است».

به گزارش فرارو، نگاهی به سخنان اخیر ویتکاف، واکنش های عراقچی و جمع بندی سخنان متناقض طرف آمریکایی درباره حجم و میزان غنی سازی، این پرسش بیش از هر زمان دیگری پررنگ شده که گره مسئله غنی سازی چگونه حل می شود و چه راه حل هایی در این زمینه وجود دارد. فرارو در گفت‌و‌گو با محسن جلیلوند، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل و استاد روابط بین الملل به بررسی این موضوعات پرداخته است:

صحبت از غنی سازی صفر منطقی به نظر نمی رسد

محسن جلیلوند به فرارو گفت: «آمریکایی ها ابتدا ایران را به سر میز مذاکره کشاندند اما مدتی بعد شروع به اعمال فشار علیه ایران کرده اند. ویتکاف در مرحله اول مذاکرات اشاره کرده بود که ایالات متحده حاضر است روی غنی سازی 3.67 درصدی صحبت کرده و توافق کند، اما بعد از این که ایران وارد مرحله گفتگو شد و نشان داد در مذاکرات حسن نیت دارد، ماجرا تغییر کرد. به نظر می رسد نیروهای تندرو داخل ایالات متحده معتقدند صحبت درباره غنی سازی 3.67 درصدی درواقع نسخه دیگری از برجام است. درواقع آنها می گویند اگر قرار بوده که روی همین غنی سازی بمانیم اصلا چرا از برجام خارج شده ایم. اما ایران نیز خواست هایی دارد که نمی توان از این خواست ها گذشت. ایران روی حداقل ها در حال بحث است اما این حق را برای خود قائل می داند که توانایی نرم افزاری خود را حتی با وجود فریز کردن توانایی سخت افزاری حفظ کند. آمریکایی ها صحبت از رساندن غنی سازی ایران به صفر درصد می کنند که منطقی به نظر نمی رسد. ضمن این که مقامات ایران باید از چند زاویه حساس به ادامه یا لغو مذاکرات نگاه کنند که همین موضوع، پیچیدگی ها را دوچندان می کند.»

وی افزود: «فرض کنید آقای عراقچی تصمیم بگیرد اعلام کند از مذاکرات خارج می شویم. این سخن تا حد زیادی روی بازارهای مالی اثر خواهد داشت حتی اگر این اثر موقت باشد، به هر حال مهم است. برعکس نیز همین است درواقع اگر آقای عراقچی اعلام کند که مذاکرات به سمت مثبت و نتیجه بخش پیش می رود، باز هم نتایج قابل توجهی خواهد داشت. اگر قرار است مذاکرات را ادامه دهیم باید به این نکته توجه کنیم که مذاکرات باید بر اساس هدف پیش برود. رهبری در سخنان اخیر خود اشاره کرده اند که "گمان نمی‌کنیم به نتیجه برسد. نمی‌دانیم چه خواهد شد". این سخن بسیار مهم است و اتفافا من هم در مورد به نتیجه رسیدن مذاکرات خوشبینی ندارم و معتقدم به نتیجه ای که در روزهای اول در ذهن برخی کارشناسان بود نمی رسد. اگر قرار است به نتیجه ای برسد ، حالت stand by است. یعنی فعلا هیچ اتفاقی رخ نمی دهد تا به آخر تیرماه برسیم و ببینیم آن زمان که مصادف با مهلت آغاز ساز و کار مکانیسم ماشه توسط اروپا است، چه اتفاقی رخ می دهد.»

خبری از دیدگاه‌های میانه رو در چشم اندازهای مذاکرات نیست

این کارشناس ارشد و تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه گفت: «مذاکرات باید هرچه سریعتر نتیجه خود را مشخص کند. چرا که مهلت زیادی تا فعال سازی اسنپ بک باقی نمانده است. در تاریخ 26 مهرماه، اسنپ بک منقضی می شود و در نتیجه با توجه به زمانی که برای اجرای کارهای اداری آن لازم است، بنابراین، تا آخر تیرماه باید نتایج مشخص شود. درواقع ما تقریبا دو ماه زمان لازم داریم و بی تعارف بگویم هر راه حلی هم که تا کنون ارائه شده، راه حل ویژه و مثبتی نبوده یا امکان اجرایی نداشته است. برای مثال راه حل فریز در برابر فریز که برخی به عنوان توقف غنی سازی ایران در برابر توقف تحریم ها مطرح می کنند، اصلا چشم انداز منطقی ندارد و دیدگاه میانه رو را ارائه نمی دهد. گزینه دیگری که نمی توانیم در مذاکرات نادیده بگیریم اسرائیل است. علیرغم صحبت هایی که درباره کنار گذاشته شدن اسرائیل از مذاکرات گفته می شود اما همچنان اسرائیل نفوذ خود را در آمریکا ادامه می دهد و می تواند عنصری تعیین کننده در رویکرد آمریکا باشد.»

وی افزود: «من نسبت به ماهیت مذاکرات کاملا خوشبینم اما نسبت به نتیجه مذاکرات، خوشبین نیستم. پرونده هسته ای ایران به راحتی قابل حل نیست و شامل پیچیدگی های متعددی می شود. شاید تنها راه حل دیپلماتیک در شرایط فعلی این باشد که دشمنانه گفتگو انجام نشود و طرفین یکدیگر را نه در قالب دو دشمن بلکه در قالب دو طرف که قرار است با مذاکرات به نتیجه منطقی برسند نگاه کنیم.»