رقابت موشکی در منطقه؛ ایران و وضعیت زرادخانه کشورهای همسایه
رکنا سیاسی: رقابت موشکی در منطقه با تمرکز بر توان دفاعی ایران پس از بمباران تأسیسات هسته‌ای؛ کشورهای غربی به جای مذاکرات هسته‌ای، تمرکز بر قدرت موشکی تهران را اولویت خود قرار داده‌اند.
اظهارات مقامات ارشد کشورمان درباره برد موشک‌های ایران ، این فرض را بار دیگر تقویت کرده است که کشورهای غربی پس از جنگ ۱۲ روزه، تمرکز خود را بر موشک‌های ایران گذاشته‌اند.
به گزارش فرارو، علی لاریجانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در این باره، خطاب به کشورهای غربی گفت: «به شما چه ربطی دارد که درباره برد موشک‌های ایرانی نظر می‌دهید. امروز روشن شده است که مسئله هسته‌ای بهانه‌ای بیش برای مبارزه با مردم ایران نبود.»
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل یکی از نخستین افرادی بود که موضوع برد موشک‌های ایران را مطرح کرد. او ۲۳ تیرماه در گفتگویی با فاکس‌نیوز ادعا کرد که «یکی از شروط او برای حمایت از توافق احتمالی با ایران، محدود کردن برد موشک‌های بالستیک این کشور به 480 کیلومتر (معادل 300 مایل) است.»
روزنامه فرهیختگان در شماره ۱۳ شهریور ۱۴۰۴ نوشت: «مطرح‌کردن پیش‌شرط‌هایی مثل محدودکردن برد موشک‌های ایران تا ۵۰۰ کیلومتر و قطع ارتباط با محور مقاومت وعدم حمایت از حزب‌الله لبنان و حشدالشعبی عراق، طبیعتاً خواسته‌هایی نیستند که ایران آنها را بپذیرد. این خواسته‌ها در شرایطی مطرح می‌شوند که تأسیسات هسته‌ای ایران مورد حمله مستقیم آمریکایی‌ها قرار گرفته است و هیچ تضمینی هم برای‌عدم تجاوز مجدد به ایران وجود ندارد.»
حجم خسارت حمله موشکی ایران به اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه
۳۱ شهریور، فواد ایزدی، استاد دانشگاه مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفتگویی رسانه‌ای اظهار داشت: «اروپایی‌ها امیدوارند که بتوانند با اسنپ‌بک از ایران باج‌گیری اطلاعاتی کنند. الان اروپا می‌گوید برد موشک‌های شما باید تا نجف و کربلا باشد نه تل‌آویو و حیفا.»
علی لاریجانی به عنوان یک مقام رسمی نیز اول مهر ۱۴۰۴ طی سخنانی در اتاق بازرگانی و در جمع فعالان اقتصادی گفت: «در طرح اولیه‌ی آمریکایی‌ها شرطی مطرح شد که هیچ انسان با غیرتی نمی‌پذیرد؛ کاهش برد موشک‌ها به کمتر از ۵۰۰ کیلومتر! آیا چنین چیزی برای یک ایرانی قابل قبول است؟ مشکل دقیقاً همین‌جاست که آنها مطالباتی غیرقابل‌قبول مطرح می‌کنند.»
تابستان ۱۴۰۴ و پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران، شنیده‌های خبرنگار فرارو از منابع آگاه حاکی از آن بود که مقامات آمریکایی با توجه به شرایط جدید دیگر تمایلی به مذاکرات هسته‌ای و تبادل امتیاز در این حوزه نشان نمی‌دهند و با توجه به تحولات پس از ۷ اکتبر، موضوع منطقه نیز مانند سال‌های گذشته برای آنها پررنگ نیست؛ اما تمرکز خود را بر توان دفاعی ایران گذاشته‌اند. توانی که در جریان جنگ ۱۲ روزه علیه اسرائیل و همچنین یکی از پایگاه‌های آمریکا در منطقه (پایگاه العدید در قطر) استفاده شد. همانطور که سال ۱۳۹۸ پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق هدف قرار گرفت.
العدید پس از حمله ایران
این عدد یعنی ۴۸۰ تا ۵۰۰ کیلومتر که مورد تاکید قرار می‌گیرد، مربوط به بعضی قراردادهای رسمی و تفاهم‌های غیررسمی کنترل تسلیحات مربوط به دوران جنگ سرد است و در قوانین بین‌المللی، محدودیتی برای افزایش برد موشک‌ها وجود ندارد. اما با توجه به این که ایران بر اساس بند چهارم معاهده عدم اشاعه مانند دیگر کشورها می‌تواند از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز برخوردار باشد – هرچند که تفسیرهای دو طرف از این بهره‌مندی به خصوص در موضوع غنی‌سازی متفاوت است – ناظران بر این باورند که فشار بر ایران برای تحدید قابلیت‌های موشکی‌اش، نیاز به دستاویز قانونی ندارد. علاوه بر این که ایران در هیچ کدام از این پیمان‌ها و تفاهم‌ها عضویت ندارد.
سخت‌گیری بیشتر در حوزه موشکی
نقاط فشار سه‌گانه بر ایران یعنی موشکی، هسته‌ای و منطقه در دهه هشتاد شکل گرفتند و ادامه پیدا کردند اما طرح آنها یکباره نبود. با گذر زمان و رخداد برخی تحولات مانند جنگ ۳۳ روزه در لبنان، جنگ داخلی سوریه، توسعه توان موشکی ایران و ... از جمله مواردی بودند که پرونده‌های باز میان غرب و ایران را بیش از پیش در هم‌تنیده می‌کردند. مرور متن مذاکرات در دهه ۹۰ نشان می‌دهد که طرف‌های غربی بیشتر بر موضوع توانایی حمل کلاهک هسته‌ای در موشک‌های ایران حساسیت نشان می‌دادند و این قابلیت، نقطه فشار اصلی بود. اما امروز اظهارات بر برد موشک‌ها متمرکز شده است. در دوران مذاکرات هسته‌ای، ایران از ورود به گفتگو در حوزه موشکی (و منطقه‌ای) پرهیز می‌کرد اما اصلِ عدم ورود به حوزه کلاهک‌های هسته‌ای آن زمان در گفتگوها حل شده بود. در قطعنامه ۲۲۳۱ (مصوب سال ۲۰۱۵ شورای امنیت) نیز بر این موضوع تاکید شده بود که ایران فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را انجام ندهد. با این حال، این قطعنامه برد خاصی را مشخص نمی‌کند و به جای آن بر نوع کلاهک تمرکز دارد.
کشورهای منطقه در چه وضعیتی هستند؟
سیاستگذاران بر این باورند که طرف مقابل توان دفاعی ایران را هدف گرفته و نشانه آن نیز، تاکید بر محدود کردن برد موشک‌های ایران است؛ تسلیحاتی که با توجه به مشکلات ایران در حوزه‌های دیگر نظامی به خصوص توان هوایی، نقشی محوری در دکترین نظامی ایران بازی می‌کنند. کمتر کشورهایی در جهان هستند که تا این حد بر توان موشکی متکی باشند.
سامانه اسرائیلی لورا
در کنار توانایی‌های ایران، پیشرفته‌ترین برنامه موشکی به رژیم اسرائیل تعلق دارد. اسرائیل تنها واحد سیاسی در خاورمیانه است که سبد متنوعی از پیشرفته‌ترین موشک‌ها از جمله موشک‌های بالستیک قاره‌پیما در اختیار دارد. برنامه موشک بالستیک پاکستان تا حدی به ایران شبیه است با این تفاوت که پاکستان به دلیل برخورداری از سلاح هسته‌ای، تمرکز خود را بر موشک‌های دارای قابلیت حمل این نوع از کلاهک گذاشته است. شاهین ۳، با برد ۲۷۵۰ کیلومتر، برد بلندترین موشک پاکستان است.
موشک شاهین ۳ پاکستان
ترکیه نیز طیفی از موشک‌های بالستیک تاکتیکی و برد کوتاه به خصوص تسلیحات هوا به سطح در اختیار دارد اما تابستان امسال اعلام شد که برنامه موشک ۲۵۰۰ کیلومتری این کشور نیز در دست توسعه است. در حال حاضر نسخه سوم موشک J-600T Yıldırım با برد ۹۰۰ کیلومتر، برد بلندترین موشک ترکیه محسوب می‌شود. عربستان سعودی در نیروی موشکی خود، از دو مدل موشکی چینی دانگ فنگ استفاده می‌کند. DF-21 با برد نهایی ۱۷۷۰ و DF-3A با برد ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلومتر. دیگر کشورهای جنوب خلیج فارس زرادخانه موشکی خاصی ندارند. عراق پس از سقوط صدام، موشک بالستیک ندارد. اطلاعاتی درباره اما قطر یک سیستم بالستیک برد کوتاه چینی با نام sy-400 در اختیار دارد. آذربایجان از سه سیستم موشکی بالستیک برد کوتاه استفاده می‌کند که دو مدل آن یعنی Predator Hawk و LORA از اسرائیل خریداری شدند. ارمنستان یکی از استفاده‌کنندگان سیستم بالستیک کوتاه‌برد اسکندر روسی است. ترکمنستان نیز سیستم مشابهی در اختیار دارد.
سامانه موشک بالستیک دانگ فنگ - ۲۱
ارسال نظر