تنگی کانال نخاع چیست؟ / علت تنگی کانال نخاعی + جدول

به گزارش رکنا، تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis) به حالتی گفته می‌شود که در آن فضای اطراف نخاع یا ریشه‌های عصبی در ستون فقرات تنگ می‌شود. این تنگی می‌تواند فشار بیشتری بر نخاع یا ریشه‌های عصبی وارد کرده و باعث بروز علائم مختلف شود. این بیماری معمولاً در ناحیه گردن (Cervical Spinal Stenosis) یا کمر (Lumbar Spinal Stenosis) رخ می‌دهد و می‌تواند موجب درد، ضعف، بی‌حسی یا مشکلات حرکتی شود.

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی کانال نخاعی بسته به محل تنگی و شدت آن می‌تواند متفاوت باشد. این علائم معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند. در اینجا به برخی از علائم رایج تنگی کانال نخاعی اشاره می‌کنیم:

درد در کمر یا گردن: درد مداوم یا شدید در ناحیه کمر (تنگی کانال نخاعی کمری) یا گردن (تنگی کانال نخاعی گردنی) که ممکن است با فعالیت یا ایستادن بدتر شود.

بی‌حسی و ضعف: بی‌حسی یا احساس ضعف در دست‌ها، پاها یا انگشتان. این علامت ممکن است به تدریج شروع شود و در برخی موارد به کاهش قدرت عضلانی منجر شود.

درد یا گزگز در اندام‌ها: احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز در دست‌ها یا پاها که به علت فشار بر ریشه‌های عصبی ناشی از تنگی کانال نخاع است.

مشکلات حرکتی و تعادل: اختلال در تعادل و هماهنگی که ممکن است باعث مشکلات در راه رفتن یا حتی زمین خوردن شود.

درد هنگام ایستادن یا راه رفتن: درد در هنگام ایستادن یا راه رفتن که معمولاً در هنگام نشستن یا خم شدن به جلو کاهش می‌یابد.

دردی که با حرکت‌های خاص بدتر می‌شود: در برخی موارد، درد ممکن است در هنگام حرکت‌های خاص مانند ایستادن طولانی، چرخش بدن یا راه رفتن بدتر شود.

مشکل در کنترل مثانه یا روده (در موارد شدید): تنگی کانال نخاعی می‌تواند به عصب‌های کنترل‌کننده عملکرد مثانه و روده فشار بیاورد و منجر به مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شود. این علامت معمولاً در موارد شدید تنگی نخاع مشاهده می‌شود.

علائم بسته به محل تنگی کانال نخاع:

تنگی کانال نخاع گردنی (Cervical Spinal Stenosis):

درد و بی‌حسی در گردن، شانه‌ها و بازوها.

ضعف یا احساس سنگینی در دست‌ها.

درد در ناحیه شانه‌ها، بازوها و انگشتان.

تنگی کانال نخاع کمری (Lumbar Spinal Stenosis):

درد در کمر که ممکن است به پاها و ران‌ها پخش شود (درد سیاتیکی).

ضعف یا بی‌حسی در پاها یا ناتوانی در ایستادن یا راه رفتن طولانی.

چگونه بفهمیم تنگی کانال نخاع داریم؟

برای تشخیص تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis)، معمولاً پزشک مراحل مختلفی را انجام می‌دهد که شامل بررسی تاریخچه پزشکی، علائم بالینی و انجام آزمایش‌های تصویربرداری است. در اینجا چندین روش معمول برای تشخیص تنگی کانال نخاع آورده شده است:

1. بررسی تاریخچه پزشکی و علائم بالینی

پزشک ابتدا از شما می‌خواهد تا علائم خود را توضیح دهید. به طور خاص، نوع درد (درد مداوم، درد در حین ایستادن، یا درد در هنگام راه رفتن)، نواحی درد و هر گونه علائم دیگری مانند بی‌حسی، ضعف یا مشکل در تعادل را بررسی می‌کند.

همچنین ممکن است پزشک سوالاتی در مورد سابقه آسیب‌ها، بیماری‌های قبلی یا مشکلات ستون فقرات از شما بپرسد.

2. معاینه فیزیکی

پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی کامل انجام دهد تا توانایی حرکت، تعادل، و قدرت عضلات شما را بررسی کند.

در این معاینه، ممکن است از شما خواسته شود که در موقعیت‌های خاصی قرار بگیرید یا حرکات خاصی را انجام دهید تا ببینید درد یا علائم شما بدتر می‌شود یا خیر.

در صورتی که احساس ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها داشته باشید، پزشک ممکن است به بررسی دقیق‌تر اعصاب شما بپردازد.

3. آزمایش‌های تصویربرداری

MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی): این آزمایش بهترین روش برای تشخیص تنگی کانال نخاعی است. MRI تصاویری دقیق از ستون فقرات ایجاد می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تا ببیند آیا فضای کانال نخاع تنگ شده است و فشار به نخاع یا ریشه‌های عصبی وارد می‌شود یا خیر.

CT Scan (سی‌تی اسکن): اگر MRI در دسترس نباشد یا نتایج کافی نباشند، ممکن است از سی‌تی اسکن برای بررسی وضعیت ستون فقرات استفاده شود. این آزمایش می‌تواند تغییرات استخوانی و اندازه کانال نخاع را نشان دهد.

سیاهه تصویربرداری رادیوگرافی (X-ray): رادیوگرافی می‌تواند وضعیت استخوان‌های ستون فقرات را بررسی کند و در صورت وجود تنگی، به پزشک کمک کند تا تغییرات استخوانی مانند خارهای استخوانی را شناسایی کند.

4. آزمایش‌های عصبی (در صورت نیاز)

در صورتی که پزشک به مشکلات عصبی مشکوک شود، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند الکترومیوگرافی (EMG) یا مطالعه سرعت هدایت عصبی (Nerve Conduction Study) تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌توانند عملکرد عصبی و میزان فشار وارده بر ریشه‌های عصبی را اندازه‌گیری کنند.

5. تست‌های ویژه حرکت

در برخی موارد، پزشک از شما می‌خواهد که برخی حرکت‌های خاص را انجام دهید (مانند خم شدن به جلو، ایستادن یا راه رفتن برای مدت زمان طولانی) تا ببیند آیا این حرکات علائم شما را بدتر می‌کند. این می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دقیق‌تری داشته باشد.

جدول عوارض و تاثیرات تنگی کانال نخاعی

علت تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی زمانی رخ می‌دهد که فضای اطراف نخاع یا ریشه‌های عصبی در ستون فقرات تنگ شود، و این تنگی می‌تواند به نخاع یا اعصاب فشار وارد کرده و علائم مختلفی ایجاد کند. علل مختلفی می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند که به شرح زیر است:

1. افزایش سن

با افزایش سن، تغییرات طبیعی در ستون فقرات رخ می‌دهد که می‌تواند به تنگی کانال نخاعی منجر شود. این تغییرات شامل:

زوال دیسک‌ها: دیسک‌های بین مهره‌ها به تدریج نازک می‌شوند و ممکن است فضا را تنگ‌تر کنند.

آرتروز (استئوآرتریت): بروز خارهای استخوانی یا رشد غیرطبیعی استخوان‌ها (اسپوندیلوز) می‌تواند باعث کاهش فضای کانال نخاع شود.

2. آسیب‌های ستون فقرات

تصادفات یا آسیب‌های جدی می‌توانند منجر به شکستگی یا جابجایی مهره‌ها شوند که این مسئله می‌تواند فضای نخاع را تنگ کند و به نخاع فشار وارد کند.

3. فتق دیسک

در این حالت، یکی از دیسک‌های بین مهره‌ها ممکن است از محل خود بیرون بزند (فتق کند) و به ریشه‌های عصبی فشار بیاورد که به تنگی کانال نخاع منجر می‌شود.

4. ساییدگی و پارگی دیسک‌ها

دیسک‌های بین مهره‌ها با گذشت زمان ممکن است دچار پارگی و ساییدگی شوند که این امر می‌تواند باعث گسترش مواد دیسک به فضای نخاعی و تنگی کانال نخاعی شود.

5. تومورها

رشد تومور یا ضایعات غیرطبیعی در ستون فقرات یا اطراف نخاع می‌تواند فضای کانال نخاع را تنگ کرده و به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد کند.

6. انواع بیماری‌های ژنتیکی

برخی بیماری‌های ژنتیکی می‌توانند باعث بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در ساختار ستون فقرات شوند که این ناهنجاری‌ها به تنگی کانال نخاعی منجر می‌شود. برای مثال، بیماری‌هایی مانند ناتوانی استخوان‌سازی می‌توانند بر نحوه رشد ستون فقرات تأثیر بگذارند.

7. رشد غیرطبیعی رباط‌ها

در برخی موارد، رباط‌ها و بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات می‌توانند به طور غیرطبیعی ضخیم شوند و به نخاع فشار وارد کنند که باعث تنگی کانال نخاعی می‌شود.

8. اختلالات التهابی

برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید می‌توانند باعث التهاب در مفاصل و ساختارهای ستون فقرات شوند که می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود.

9. انواع ناهنجاری‌های ستون فقرات

ناهنجاری‌های مادرزادی یا ناشی از شرایط خاص می‌توانند باعث ایجاد تنگی در کانال نخاعی شوند. این ناهنجاری‌ها ممکن است با گذر زمان شدت یابند.

جدول درمان های مختلف تنگی کانال نخاعی

عوارض بعد از عمل تنگی کانال نخاع

عمل جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی می‌تواند به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند، اما مانند هر جراحی دیگری، ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. این عوارض می‌توانند بلافاصله بعد از جراحی یا در طولانی‌مدت رخ دهند.

یکی از عوارض شایع پس از عمل، درد و ناراحتی در ناحیه جراحی است. این درد معمولاً موقت است و با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما در برخی موارد می‌تواند ناراحتی زیادی برای بیمار ایجاد کند.

عفونت یکی دیگر از عوارض احتمالی است که ممکن است در ناحیه برش جراحی یا بافت‌های اطراف نخاع بروز کند. این عارضه نیاز به درمان فوری دارد تا از گسترش آن جلوگیری شود. همچنین، در بعضی موارد، خونریزی بعد از جراحی ممکن است رخ دهد که نیاز به مراقبت‌های ویژه یا حتی جراحی مجدد داشته باشد.

یکی از خطرات جدی که در جراحی تنگی کانال نخاعی وجود دارد، آسیب به اعصاب یا نخاع است. این آسیب می‌تواند منجر به ضعف عضلانی یا حتی فلج شود که تاثیرات منفی شدیدی بر کیفیت زندگی بیمار خواهد گذاشت.

علاوه بر این، ممکن است پس از جراحی، بیمار دچار مشکلات تنفسی شود، به ویژه در صورتی که از بی‌هوشی عمومی استفاده شده باشد. همچنین، به دلیل کاهش فعالیت بدنی بعد از عمل، خطر بروز ترومبوز وریدی عمقی (لخته‌های خون) نیز افزایش می‌یابد که در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند آمبولی ریه منجر شود.

در برخی از بیماران، ممکن است علائم قبلی مانند درد، بی‌حسی، یا ضعف عضلانی پس از عمل دوباره بازگردد. این امر می‌تواند نشان‌دهنده عدم بهبودی کامل یا عدم موفقیت در جراحی باشد. علاوه بر این، مشکلات در حرکت و تحرک ممکن است پس از جراحی به وجود آید، به‌ویژه در صورت وجود درد یا ضعف عضلانی.

عدم بهبودی کامل یا برگشت علائم از دیگر مشکلات شایع است که ممکن است بیمار پس از عمل تجربه کند. این وضعیت ممکن است به دلیل عوارض جانبی، روند کند بهبود، یا مشکل در عمل جراحی باشد.

همچنین، اسکار (جای زخم) در محل جراحی یا عفونت در محل برش می‌تواند یکی از عوارض دیگر جراحی باشد. این اسکار معمولاً به مرور زمان بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است عفونت ایجاد شود که نیاز به درمان بیشتر دارد.

در نهایت، یکی از عوارض دیگر که بیماران بعد از عمل جراحی ممکن است تجربه کنند، محدودیت‌های حرکتی و توانایی‌های بدنی است. برخی افراد به دلیل درد یا ضعف عضلانی، ممکن است قادر به انجام حرکات طبیعی خود نباشند. برای بازگشت به توانایی‌های بدنی پیشین، انجام فیزیوتراپی ضروری است.

در مجموع، اگرچه جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد، اما عوارض احتمالی آن نیاز به دقت و مراقبت‌های ویژه دارد. بیمارانی که این عمل را انجام می‌دهند باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و در صورت بروز هرگونه مشکل، سریعاً اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.

جدول انواع حرکات اصلاحی تنگی کانال نخاع

حرکات اصلاحی می‌توانند به تسکین درد و کاهش فشار بر روی نخاع در افرادی که از تنگی کانال نخاعی رنج می‌برند، کمک کنند. این حرکات به تقویت عضلات پشت، کمر و شکم و همچنین به بهبود انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کنند.

جدول راه‌های پیشگیری از تنگی کانال نخاعی