آیا والدین ثروتمند می‌ توانند مانع خرابی دندان کودکان شوند؟

به گزارش رکنا، پوسیدگی زودهنگام دندان در کودکان همچنان یکی از معضلات شایع در حوزه سلامت دهان و دندان به شمار می‌رود. پژوهشی جدید در ایران تلاش کرده بررسی کند که آیا رفاه و شرایط اقتصادی خانواده‌ها می‌تواند نقشی در کاهش این مشکل بازی کند یا خیر.

پوسیدگی دندان کودکان، مشکلی فراتر از درد و ظاهر دندانبه گزارش ایسنا، پوسیدگی دندان در کودکان یکی از بیماری‌های مزمن و رایج در سنین خردسالی است. این مشکل سلامت، علی‌رغم پیشرفت‌های قابل توجه پزشکی در حوزه دندانپزشکی، همچنان خانواده‌های بسیاری را درگیر کرده است. پوسیدگی دندان معمولاً در کودکان سه تا چهار ساله و به خصوص در پسران دیده می‌شود.

این بیماری ابتدا به شکل لکه‌های سفید روی دندان ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به خرابی کامل دندان‌های شیری شود. عواقب این خرابی‌ها تنها به زیبایی و درد محدود نمی‌ماند و می‌تواند پیامدهای جسمی و روحی گسترده‌ای برای کودک به همراه داشته باشد. برخی از کودکان حتی به دلیل شدت خرابی، نیاز به درمان تحت بیهوشی پیدا می‌کنند؛ رویدادی که با مراجعه زودهنگام به دندانپزشک و استفاده از روش‌های ساده‌تر مانند فلورایدتراپی قابل پیشگیری است.

نقش عوامل خانوادگی و اجتماعی در بروز پوسیدگی

تحقیقات حاکی از آن هستند که عواملی مانند رژیم غذایی، وضعیت اقتصادی و میزان تحصیلات والدین می‌توانند در ایجاد پوسیدگی زودرس دندان کودکان اثرگذار باشند. از جمله این تأثیرات، می‌توان به ارتباط میان مادر و کودک اشاره کرد. مادران باکتری‌های دهانی، از جمله استرپتوکوک موتانس، را به کودکان خود انتقال می‌دهند.

این انتقال از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک از ظروف مانند قاشق و لیوان رخ می‌دهد. علاوه بر این، کمبود ویتامین D در دوران بارداری و سوءتغذیه نوزاد از دیگر عوامل خطر زا برای وقوع پوسیدگی هستند. بنابراین، بررسی دقیق‌تر تأثیر شرایط خانوادگی و اجتماعی خانواده می‌تواند در طراحی برنامه‌های پیشگیری مؤثر از پوسیدگی مفید باشد.

بررسی رابطه کیفیت زندگی والدین و پوسیدگی دندان

خانم سمیه حکمت‌فر از دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، با همکاری دو پژوهشگر دیگر و همکاری یک دندانپزشک عمومی از تهران، پژوهشی را در این زمینه انجام داده‌اند. این مطالعه به بررسی رابطه میان کیفیت زندگی والدین و میزان پوسیدگی دندان کودکان پرداخته است.

این بررسی بر روی ۵۵۲ کودک بین سنین ۱۲ تا ۷۱ ماه در شهر اردبیل صورت گرفت. نمونه‌های انتخابی از میان مراجعه‌کنندگان به کلینیک دندانپزشکی دانشگاه گزینش شدند. کودکان از طریق شاخص dmft معاینه شدند و والدین نیز پرسشنامه استاندارد تعیین کیفیت زندگی ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت را پر کردند. همچنین اطلاعات دیگری از جمله سن، تحصیلات و وضعیت اجتماعی والدین برای تحلیل‌های بیشتر جمع‌آوری شد.

نتایج پژوهش

بررسی‌ها نشان داد میانگین نمره کیفیت زندگی والدین ۶۶ است. با این حال، هیچ ارتباط معناداری میان کیفیت زندگی والدین و میزان پوسیدگی دندان کودکان یافت نشد. به عبارت دیگر، میزان رفاه یا سطح اقتصادی خانواده‌ نمی‌تواند به طور مستقیم از بروز این معضل جلوگیری کند. البته عواملی چون سن کودک و سطح تحصیلات پدر تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر این شاخص داشتند.

تحلیل‌های کامل‌تر این پژوهش نشان می‌دهد متغیرهایی چون محل زندگی یا سلامت جسمی و اجتماعی والدین به طور مستقیم بر پوسیدگی زودرس مؤثر نیستند. با این حال، مراجعه به دندانپزشک در زمان مناسب و رعایت اصول بهداشت دهان برخی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از پوسیدگی شناخته شده‌اند.

کاهش آمار پوسیدگی در اردبیل

در سال‌های اخیر یافته‌های تکمیلی این پژوهش که در «مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل» منتشر شده است، نشان می‌دهد که میانگین شاخص پوسیدگی در کودکان این منطقه نسبت به هشت سال پیش کاهش داشته است. این کاهش احتمالاً به دلیل افزایش آگاهی عمومی و دسترسی بهتر به خدمات دندانپزشکی است. البته آمارهای مربوط به ایران همچنان در مقایسه با کشورهایی نظیر کانادا و چین بالاتر است. این ارقام نشان‌دهنده نیاز به تأکید بیشتر بر آموزش عمومی و تغییر عادات بهداشتی در خانواده‌ها است.

پیشنهادها برای آینده

با وجود آن که این تحقیق رابطه مستقیمی میان کیفیت زندگی والدین و پوسیدگی دندان کودک پیدا نکرد، اما عواملی مانند تحصیلات والدین، میزان شاغل بودن آنان و نحوه مراقبت روزمره از کودک، به صورت غیرمستقیم تأثیرگذار هستند. برای نمونه، والدین دارای تحصیلات بالاتر معمولاً درآمد بیشتری دارند که می‌تواند منجر به بهبود شرایط زندگی شود؛ البته این ممکن است با کاهش زمان نظارت بر کودکان همراه باشد.

پژوهشگران پیشنهاد کردند در مطالعات آینده از ابزارهای کیفی مانند مصاحبه با والدین برای بررسی جنبه‌های دقیق‌تر کیفیت زندگی استفاده شود. تأکید آن‌ها همچنین بر گسترش آموزش‌های بهداشتی از دوران بارداری و اوایل کودکی به منظور جلوگیری از بروز مشکلات آتی است.