اختاپوس حلقه‌ آبی: مرگبارترین موجود آب‌ های شور با سم کشنده

ظاهر زیبا، خطری پنهان

چهار گونه از اختاپوس‌های حلقه‌آبی شامل اختاپوس بزرگ، کوچک، خط‌آبی و رایج، همگی حامل این سم مرگ‌بار هستند و به عنوان مرگبارترین اختاپوس‌های جهان شناخته می‌شوند. حلقه‌های آبی درخشان و زیبای آن‌ها ممکن است جذاب به نظر برسد، اما نباید شما را فریب دهد؛ زیرا این جانداران از جمله خطرناک‌ترین ساکنان دریا هستند.

راز قدرت سمی بالا

گفته می‌شود تمام گونه‌های اختاپوس دارای یک نوع سم هستند، اما قدرت سمی اختاپوس‌های حلقه‌آبی قابل مقایسه با سایر گونه‌ها نیست. مایکل وکیونه، جانورشناس مؤسسه اسمیتسونین، معتقد است که دلیل این قدرت بالا، زیست‌بوم این جانداران در آب‌های کم‌عمق و وجود تعداد زیاد شکارچیان در این ناحیه است.

نکته جالب‌تر این‌که اختاپوس‌های حلقه‌آبی، خود این سم را تولید نمی‌کنند! بلکه وجود باکتری‌های همزیست مستقر در غدد بزاقی آن‌ها، عامل تولید سم تتروتودوکسین است.

زیستگاه و ویژگی‌های ظاهری

اختاپوس‌های حلقه‌آبی معمولاً در آب‌های اقیانوس آرام و هند یافت می‌شوند و زیستگاه آن‌ها در صخره‌های مرجانی و بسترهای سنگی در عمق ۲۰ تا ۵۰ متری دریا قرار دارد. طول این اختاپوس‌ها بین ۱۲ تا ۲۲ سانتی‌متر، شامل بازوهایشان است و اندازه کوچکشان نباید شما را به اشتباه بیندازد.

عملکرد سم

با وجود اندازه کوچک، سیستم دفاعی این اختاپوس‌ها بسیار پیشرفته است. سم آن‌ها از موادی مانند هیستامین، استیل‌کولین و دوپامین تشکیل شده، اما کلیدی‌ترین جزء آن تتروتودوکسین است. این سم با مسدود کردن کانال‌های سدیمی در سلول‌های عصبی، انتقال پیام‌های میان اعصاب و عضلات را مختل می‌کند و در نتیجه باعث توقف تنفس یا ضربان قلب می‌شود.

روش استفاده از سم

اختاپوس‌های حلقه‌آبی از طریق گاز گرفتن، سم خود را وارد بدن قربانیان می‌کنند. این سم معمولاً در غدد بزاقی پشتی آن‌ها یافت می‌شود. علاوه بر این، آن‌ها قادرند سم را در آب پخش کنند و در چنین حالتی، حیوانات اطراف با استنشاق آب آلوده دچار فلج عضلانی می‌شوند.

نقش سم در جفت‌گیری

تقریباً باور نکردنی است که این سم حتی در فرآیند جفت‌گیری نیز نقش دارد. در عین حال که ماده‌ها سه تا پنج برابر بزرگ‌تر از نرها هستند، خطر بلعیده شدن نر هنگام جفت‌گیری از جانب ماده وجود دارد. نر با فلج موقت ماده، فرصتی برای انتقال اسپرم خود فراهم می‌کند. همچنین تخم‌های این اختاپوس‌ها نیز با این سم پوشانده می‌شوند تا از خطر شکارچیان در امان بمانند.

گازگرفتن نادر اما مرگبار

هرچند گاز گرفتن این اختاپوس‌ها برای انسان به ندرت اتفاق می‌افتد، اما مواردی از مرگ ناشی از آن گزارش شده است. به طور خاص، سه مورد مرگ تاییدشده در استرالیا و سنگاپور به این موجود خطرناک نسبت داده می‌شود.

علائم و عواقب

علیرغم این‌که همه افراد به سم این اختاپوس یکسان واکنش نشان نمی‌دهند، در مواردی فلج عمومی و حتی مرگ در عرض ۲۰ دقیقه گزارش شده است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۶، یک پسربچه ۴ ساله در استرالیا توسط یکی از این اختاپوس‌ها گاز گرفته شد. ظرف ۱۰ دقیقه، او علائمی چون حالت تهوع، تاری دید و ناتوانی در ایستادن را تجربه کرد. او به بیمارستان منتقل شد و پس از ۱۷ ساعت اتصال به دستگاه تنفس مصنوعی، نجات یافت. خوشبختانه این کودک بدون هیچ آسیب دائمی، ۲۸ ساعت بعد از حادثه مرخص شد.

کارشناسان تاکید دارند که تنها راه نجات در برابر گازگرفتگی این اختاپوس، اقدام فوری پزشکی و استفاده از دستگاه تنفسی مصنوعی است.