تهران وارد دویستمین روز بی‌بارانی خود شد/ پایتخت در رکوردی بی‌سابقه در ۶۰ سال اخیر

به گزارش  خبرنگار اجتماعی رکنا، امروز، پایتخت ایران وارد دویستمین روز بی‌بارانی خود شد. از هفتم اردیبهشت تا امروز، آسمان تهران حتی یک‌بار هم نباریده است؛ یعنی نزدیک به هفت ماه خشکی مطلق در شهری که زمانی باران‌های بهاری و پاییزی‌اش بخشی از حافظه جمعی‌اش بود. این آمار، بنا بر داده‌های هواشناسی، در شصت سال گذشته بی‌سابقه است. اما این فقط یک عدد نیست؛ نشانه‌ای است از تغییری عمیق در ریتم طبیعی اقلیم و در سازوکار حیاتی شهری که دیگر حتی نفس کشیدن در آن سخت‌تر شده است.

تهران، در گذشته، اقلیمی نیمه‌خشک اما متعادل‌تر داشت. باران‌های فروردین و اردیبهشت، هرچند کوتاه و پراکنده، زمین تشنه را سیراب و هوا را زنده می‌کردند. اما حالا، در نتیجه سال‌ها دخالت انسان در طبیعت، این چرخه به هم ریخته است. تخریب گسترده پوشش گیاهی در کوهپایه‌ها و دامنه‌های شمالی، تبدیل مسیرهای طبیعی آب به اتوبان و برج، ساخت‌وسازهای بی‌وقفه، آلودگی هوا و افزایش دمای سطح شهر، همه دست به دست هم داده‌اند تا ابرها دیگر تمایلی برای ماندن بر فراز تهران نداشته باشند.

از سوی دیگر، تغییرات اقلیمی در مقیاس منطقه‌ای نیز سهم بزرگی در این وضعیت دارد. الگوهای بادهای غربی که زمانی توده‌های باران‌زا را از مدیترانه به فلات ایران می‌آوردند، به دلیل گرمایش کره زمین و افزایش دمای سطح آب‌ها، تغییر مسیر داده‌اند. نتیجه این شده که سامانه‌های بارشی یا به شمال و قفقاز منحرف می‌شوند، یا قبل از رسیدن به پایتخت تخلیه می‌گردند.

در این میان، سیاست‌های غلط مدیریت منابع آب هم به بحران دامن زده‌اند. سدسازی‌های بی‌رویه، خشکاندن تالاب‌ها، و انبوه چاه‌های غیرمجاز در اطراف تهران، نه‌تنها ذخایر زیرزمینی را تهی کرده، بلکه چرخه رطوبت محلی را نیز از کار انداخته‌اند. شهری که زمانی به کمک باغ‌ها، فضای سبز، و آب‌های جاری خنک می‌شد، حالا در میان سیمان، آسفالت و ذرات معلق گرفتار شده است.

وقتی باران نمی‌بارد، همه‌چیز تغییر می‌کند، کیفیت هوا، سلامت شهروندان، ذخیره آب شرب، و حتی خلق‌وخوی مردم. تهرانی که روزی با مه، باران و بوی خاک نم‌خورده‌اش شناخته می‌شد، حالا به شهری بدل شده که در آن آسمان نه می‌بارد، نه آبی است.

دویست روز بی‌بارانی فقط یک رکورد اقلیمی نیست؛ هشداری است برای شهری که دیگر نمی‌تواند منتظر «رحمت آسمان» بماند. اگر سیاست‌های محیط‌زیستی و شهری تغییر نکند، اگر تهران باز هم با منطق «ساخت و مصرف» اداره شود، روزی فرا خواهد رسید که باران، برای پایتخت، نه یک رویداد طبیعی، بلکه خاطره‌ای از گذشته باشد.