11 ویژگی رفتاری برای شناخت چهره واقعی دروغگوها

به گزارش رکنا، دروغگویی مزمن عموما در قالب رفتارهایی پنهان می‌شود که به‌ظاهر طبیعی به نظر می‌رسند، اما شناسایی علائم هشداردهنده آن می‌تواند در پیشگیری از آسیب‌های روانی و عاطفی در روابط شخصی و حرفه‌ای بسیار مؤثر باشد.

دروغ گویی رفتاری پیچیده و دارای ابعاد متعدد است. تقریباً همه انسان‌ها، به دلایل مختلف، در برهه‌هایی از زندگی خود دروغ گفته‌اند؛ گاهی در راستای منافع شخصی و گاهی حتی با نیت خیرخواهانه. در حالی که برخی از این دروغ‌ها قابل درک یا در مواردی قابل چشم‌پوشی هستند، مجموعه‌ای از آن‌ها به این دسته تعلق ندارند. در مواردی که فرد به «دروغ‌گویی مزمن» گرفتار می‌شود، اوضاع به شکلی متفاوت پیش می‌رود. این دسته از افراد برای حمایت از خود یا ایجاد یک تصویر خیالی، دروغ‌های خود را گسترش می‌دهند و مرزی برای آن قائل نیستند.

دکتر درو کرتیس، روان‌شناس، درباره این ویژگی می‌گوید: «دروغ‌گویی بیمارگونه به حجم زیادی از دروغ‌هایی اشاره می‌کند که نه تنها زندگی فرد را مختل می‌کند، بلکه موجب نارضایتی روانی شده و گاه برای خود فرد یا دیگران خطرناک می‌شود.» این نوع دروغ‌ها ممکن است در ابتدا آشکار نباشند؛ اما به مرور زمان و با تکرار الگوهای خاص، قابل تشخیص می‌شوند. زیرا این افراد برای باورپذیر کردن حرف‌های خود، حاضر به هیچ محدودیتی دروغ‌سازی نیستند.

در ادامه، به ۱۱ نشانه رایج که می‌تواند برای شناسایی دروغ‌گویان بیمارگونه مفید باشد، اشاره می‌کنیم.

۱. تغییر مداوم داستان‌ها و روایات

یکی از علائم بارزی که دروغ‌گویان مزمن از خود نشان می‌دهند، تعریف داستان‌های مختلف از یک ماجرا است. دلیل این موضوع روشن است: به یاد داشتن تمامی جزئیات یک داستان خیالی، به‌خصوص اگر از ابتدا ساختگی باشد، دشوار است. به همین دلیل، نسخه‌های مختلف روایت می‌شوند که با هم تطابق ندارند.

به گفته هیلاری آی. لبو، نویسنده حوزه سلامت و روان، «تعویض مکرر داستان‌ها» می‌تواند یکی از مشخصه‌های بارز این افراد باشد. این امر دلیلی بر دروغ‌گویی قطعی نیست، اما هشداری است که نباید از آن غافل شد. دروغ گفتن انرژی روانی بسیاری را مصرف می‌کند، زیرا فرد باید سناریوهای مختلف را به یاد بیاورد و میانشان هماهنگی ایجاد کند.

۲. اغراق و شاخ‌وبرگ دادن به جزئیات

دروغ‌گویان مزمن غالباً به جای بیان پاسخ‌های سریع و مستقیم، به توضیحاتی طولانی با جزئیات اغراق‌آمیز متوسل می‌شوند. آن‌ها تصور می‌کنند با افزودن جزئیات بیشتر، صحبت‌هایشان واقعی‌تر به نظر می‌رسد.

تامارا هیل، مشاور حرفه‌ای، اعتقاد دارد اغراق در توصیف موضوعات جزئی، یکی از شیوه‌های معمول دروغ‌گویان بیمارگونه است. آن‌ها با این کار، تلاش می‌کنند توجه مخاطب از اصل موضوع منحرف شود و دیگران را گیج و سرگردان کنند.

۳. واکنش‌های تدافعی به سؤالات

وقتی کسی پرسش‌های بیشتری مطرح می‌کند، دروغ‌گویان مزمن به جای پاسخگویی شفاف تمایل دارند که حالت تدافعی به خود بگیرند. گاهی حتی با متهم کردن دیگران به فضولی، سعی در تغییر مسیر صحبت دارند.

به عقیده دکتر لیلین گلس، تحلیل‌گر رفتار و زبان بدن، این رفتار معمولاً با نشانه‌های غیرکلامی همراه است، نظیر اشاره کردن با انگشت. هدف دروغ‌گو این است که وضعیت را به نفع خود تغییر دهد و فرد سؤال‌کننده را تحت فشار قرار دهد.

۴. پاسخ‌های گنگ و مبهم

افراد دروغ‌گو اغلب از بیان پاسخ‌های واضح خودداری کرده و به پاسخ‌های کلی و طفره‌آمیز روی می‌آورند. گاهی این رفتار به دلیل فراموش کردن جزئیات داستان‌های قبلی‌شان است.

کندرا چری، مدرس روان‌شناسی، مبهم‌گویی و حذف نکات مهم را یکی از نشانه‌های دروغ‌گویی می‌داند، اما یادآوری می‌کند که هر پاسخ مبهمی الزاما به معنای دروغ‌گویی نیست.

۵. توسل به ادعای فراموشی

افرادی که به دروغ‌گویی مزمن عادت دارند، اغلب ادعا می‌کنند چیزی را به خاطر ندارند. این رفتار عمدتاً برای پنهان کردن تناقض‌ها و فرار از سوالات طراحی می‌شود.

پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند که دروغ‌گویی می‌تواند به تغییرات منفی در حافظه نیز منجر شود و مشکلاتی واقعی در به یادآوری اطلاعات به وجود آورد.

۶. اجتناب از صحبت درباره گذشته

برای جلوگیری از آشکار شدن تناقض‌ها، دروغ‌گویان سعی می‌کنند از مرور رویدادهای گذشته طفره بروند. این روش کمک می‌کند داستان‌هایشان کمتر به چالش کشیده شود.

۷. ناسازگاری در روایت‌ها

تعریف مکرر داستان‌های متناقض می‌تواند یکی دیگر از علائم دروغ‌گویی بیمارگونه باشد. افراد دروغ‌گو معمولاً در تطبیق داستان‌های ساختگی خود دچار مشکل می‌شوند و تناقض‌ها به‌مرور آشکار می‌شود.

۸. جلب توجه با رفتارهای جذاب

بسیاری از دروغ‌گویان با ظاهری جذاب و مطمئن خود را به دیگران نزدیک می‌کنند. این رفتار به آن‌ها کمک می‌کند تا دروغ‌های خود را باورپذیرتر جلوه دهند و اعتماد دیگران را جلب کنند.

۹. نقش قربانی را بازی می‌کنند

یکی از ابزارهای رایج، نشان دادن خود به عنوان فردی مظلوم یا حتی قهرمان است. از این طریق، آن‌ها حس ترحم یا همدلی دیگران را جلب و حقیقت را پنهان می‌کنند.

۱۰. فریب روانی و کنترلگری

دروغ‌گویی نوعی دستکاری روانی است. افراد دروغ‌گو با تغییر واقعیت، دیگران را گیج می‌کنند و باعث بی‌اعتمادی می‌شوند.

۱۱. رفتارهای نمایشی بیش از حد

دروغ‌گویان مزمن اغلب در واکنش‌های خود رفتارهای پرخاشگرانه یا نمایشی نشان می‌دهند. این رفتارها می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گسترده‌تر روانی باشد.

در نهایت، بهترین راه برای مقابله با دروغ‌گویان بیمارگونه، ایجاد مرزهای مشخص و اجتناب از تنش‌های غیرضروری است. درگیر شدن در دنیای دروغ آن‌ها، بهایی سنگین برای روان شما خواهد داشت.