تونل زمان در قلب تهران / این پمپ بنزین پرماجراست !+ فیلم

به گزارش خبرنگار رکنا: مسیر غرب به شرق خیابان انقلاب ،جنب ایستگاه دروازه دولت ،نبش کوچه قدیمی فیات،پمپ بنزین دروازه دولت.دیروز هرکدام از تهرانی را که گذرشان به این محل می افتاد جمعیت زیادی را مشاهده می کرد که در این مکان دور هم جمع شده بودند تا موزه پمپ بنزین دروازه دولت افتتاح شود.

سفری به گذشته

یک حیاط نسبتا بزرگ ،چند تلمبه بنزین قدیمی ،یک ساختمان به قدمت تاریخ در انتهای حیاط .اینجا یکی از ده پمپ بنزین اولیه در تهران است و حالا فقط همین جایگاه مانده و یک پمپ بنزین دیگر در پانزده خرداد تهران.

وقتی قدم به پمپ بنزین دروازه دولت بزنید،گویا قدم به تونل زمان می گذارید. فولوکس قورباغه ای قرمز رنگ،چند خودوری قدیمی دیگر،یک تاکسی قدیمی ،از همان تاکسی هایی که قدیمی های پایتخت با آن خاطره دارند،تلمبه های قدیمی بنزین، هرکدام به تنهایی آنقدر زیباست که چشم هر بیننده ای را می گیرد.

در گوشه ای از حیاط تلمبه خانه نفت هم بر پا شده ،نفت ،مایعی که مدت ها با زندگی دهه سی و چهل و پنجاه و حتی شصت عجین شده بود،صف های طولانی برای دریافت نفت،صدای بلند آقای نفت فروش که فریاد می زد ،نفتی نفت.

داخل ساختمان قدیمی که یک روز دفتر جایگاه سوخت دروازه دولت بوده نیز این روزها پر از عکس و نازل های قدیمی بنزین و قوطی های ام شی است ،شاید سوالتان این باشد که ام شی چیست ،همان حشره کش های قدیمی که با پیشرفت صنعت نفت کشور جزء محصولات نفتی بودو راه به خانه مردم باز کرد.

یادگای از قدیم

اولین پمپ بنزین تهران در خیابان اعیان نشین امیریه، چهار راه گمرک ساخته و افتتاح شد. انتخاب این مکان برای احداث پمپ بنزین، بیشتر به دلیل سکونت رجال مملکتی در این محله بود. دومین پمپ بنزین در خیابان بوذرجمهری، ایستگاه درخوانگاه، سومی در خیابان سعدی، دروازه دولت، چهارمی میدان بهارستان، مقابل مطبعه (چاپخانه) مجلس و پنجمی در خیابان سی متری نظامی (کارگر فعلی) نزدیک چهار راه لشگر بود. و به همین ترتیب تا سال 1330 تعداد ده پمپ در تهران مشغول به کارشدند و شرکت نفت اقدام به شماره گذاری آنان کرد.

اما جایگاه پمپ بنزین دروازه دولت در تقاطع خیابان انقلاب – سعدی، سر کوچه فیات واقع شده، چرا که در گذشته در این کوچه نمایندگی فیات قرار داشته است. بنای اصلی این جایگاه آجرنما بوده که با کاشی های هفت رنگ و معرق تزئین شده است.

کاربرد این پمپ بنزین و از همه مهم تر موقعیت آن در شهر باعث شده این مکان شاهد بسیاری از حوادث تاریخی معاصر نیز باشد که از آن جمله می توان به دوران ملی شدن صنعت نفت اشاره کرد.

در سال 1330 خورشیدی عده ای از مردم در حمایت از دکتر مصدق و قانون ملی شدن صنعت نفت، به جایگاه پمپ بنزین دروازه دولت رفتند و پرچم سه رنگ ایران را بالا بردند. آنان همچنین کلمه شرکت نفت انگلیس را از تابلو حذف و نفت ایران را باقی گذاشتند.

جایگاه پمپ بنزین دروازه دولت اگر چه بارها از نظر ظاهری دچار دگرگونی های اساسی شده است، اما به نظر می رسد که نسل های مختلفی از تلمبه های بنزین، خودروها و ... را به خود دیده است. این جایگاه تنها یادگار بجا مانده از آن دوران است که تغییر کمتری در نمای خود دارد و ساختمان اصلی آن با نمای آجری و کاشی های معرق و هفت رنگش به همان صورت اولیه باقی مانده است. بعلاوه وجود یک شعبه فروشندگی نفت و فرآورده های آن همچون گازوئیل، امشی و ... در کنار این جایگاه بر اهمیت آن افزوده است.

سرانجام اولین ها چه شد

اگر از سرنوشت اولین جایگاه های سوخت شهر تهران با خبر نیستید بدانید که متاسفانه اولین جایگاه که در تقاطع خیابان ولیعصر و مولوی قرار داشت تخریب شده است ، سومین جایگاه به نام پمپ بنزین ری با توجه به ثبت در فهرست آثار ملی ،به صورت شبانه تخریب شد. چهارمین جایگاه در خیابان ۱۵ خرداد قرار دارد که با وجود اینکه به صورت غیرحرفه ای مرمت شده اما باز جای شکرش باقی است که آن را تخریب نکرده اند و هنوز به مردم خدمات می دهد.

افتتاحیه موزه در بعدازظهرگرم اولین روز تابستان

و اما پمپ بنزین دورازه دولت ،دیروز همه بودند ،تا موزه پمپ بنزین دروازه دولت افتتاح شود،موزه ای که بغل به بغل موزه خانه عروسکی تهران جا خوش کرده است ،در این مراسم مهمان های زیادی حضور داشتند.اکبر نعمت اللهی مدیر موزه‌های شرکت نفت گفت: موزه‌ها و مرکز صنعت نفت از سال ۹۳ تشکیل شدند. ما به فکر افتادیم بعد از ۱۱۰ سال موزه‌های صنعت نفت را احیا کنیم و جلوی از بین رفتن بیشتر این ابنیه گرفته شود.

وی افزود: امروز ۲۸ موزه در فهرست برنامه‌های ما قرار دارد و توانسته ایم دو موزه در آبادان و این موزه به عنوان سومین موزه را به جمع موزه‌های صنعت نفت اضافه کنیم.

رئیس موزه‌های صنعت نفت گفت: دو موزه سبزوار و کرمان نیز به زودی افتتاح خواهند شد. پایان امسال در نظر داریم ۵ موزه در حوزه صنعت نفت داشته باشیم. امروزه ۱۲۴ ابنیه باکمک سازمان میراث فرهنگی در فهرست ملی ثبت شده اند. ۱۰ ابنیه دیگر نیز قرار است به ثبت برسند. تیمی برای این منظور در نظر گرفته شده و ۲۰ میلیون برگ سند جمع آوری شده است که بیشتر از مکان‌های فراموش شده بدست آمده اند.

وی ادامه داد: ۱۰ هزار شیئی مرتبط با صنعت نفت شناسایی شده و در گنجینه در حال مرمت هستند. بخشی از این آثار در موزه پمپ بنزین دروازه دولت قرار گرفته است. این اشیا شامل اتومبیل، اتوبوس، پمپ، برق قدیمی و … است.

رئیس موزه‌های صنعت نفت تصریح کرد: کار اجرایی این موزه از سال ۹۶ آغاز شد. این مکان در واقع سومین پمپ بنزین و جایگاه شماره ۶ بوده است که از سال ۱۳۱۷ زمین آن خریداری شد و در سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ تقریباً این مجموعه به دلیل ساخت مترو تعطیل شد و در اختیار شهرداری قرار دارد. این ساختمان به فراموشی سپرده شد و حتی هواکش آن نیز جابجا کردیم تا نمای بهتری داشته باشد و اکنون به عنوان موزه از آن دیدن خواهید کرد.

نعمت اللهی افزود: اتومبیل‌هایی که در فضای باز این موزه قرار گرفته اند همگی قدیمی هستند از تاکسی دوره پهلوی تا اتومبیل شهید تندگویان که مرمت و به نمایش گذاشته شده است.

حناچی شهردار تهران نیز در مراسم افتتاحیه موزه پمپ بنزین دروازه دولت گفت: پیروز حناچی، شهردار تهران نیز در این مراسم گفت: امروز یکی از ارزش‌های شهر تهران برای بازدید عموم باز شد و ما خوشحالیم که این بار برخلاف معمول یک دستگاه متولی این کار را انجام داده است.

شهردار تهران با اشاره به ارزش‌های شهر گفت: اگر از مردم بپرسید که ارزش‌های یک شهر چیست شاید از مال‌ها، مراکز تجاری یا برج‌های بلند نام ببرند این‌ها احتیاجات شهر است اما ارزش‌های شهر در واقع تعداد صفحات شناسنامه شهر است. بناهایی هستند که تاریخ و سیر تحولات شهر را به نمایش می‌گذارند و این پمپ بنزین یکی از این بناهاست. متاسفانه اولین پمپ بنزین تهران در دوره‌های گذشته تخریب شده است و اکنون از ۱۰ جایگاه آن نسل تنها دو جایگاه باقی مانده است.

او همچنین از ساماندهی کارخانه سیمان خبر داد و گفت: قرار است این کارخانه نیز با همچین نگاهی مرمت و ساماندهی شود. کوچه فیات با حضور این موزه، موزه عروسک و خانه شهید تندگویان در یک محله تاریخی در بخش شمال حصار ناصری قرار دارد که می‌تواند ارزش‌های تاریخی شهر را نمایان کند.

شهردار تهران همچنین گفت: کاری ندارد که با شهر فروشی و صدور مجوزهای غیرقابل دفاع درآمدهای شهری را بالا ببریم اما ما دنبال آرامش مردم و تغییر شهر هستیم.

گزارش ازجعفر پاکزاد

برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.