ارتباط جالب جذابیت بصری و تقویت سوخت مغزی

به گزارش رکنا، مطالعات جدید نشان داده‌اند که درک انسان از زیبایی ممکن است با نظریه‌ای جالب درباره صرفه‌جویی مصرف انرژی مغزی پیوند داشته باشد.

پیوند میان زیبایی و مصرف انرژی مغز

بر اساس تحقیق منتشر شده در نشریه PNAS Nexus، تصاویری که پردازش آن‌ها انرژی کمتری از مغز طلب می‌کند، معمولاً به‌نظر ما زیباتر می‌آیند. این نتایج نشان‌دهنده یک سازوکار تکاملی است که احتمالاً به حفظ منابع متابولیکی کمک می‌کند. مغز انسان یکی از پرمصرف‌ترین اندام‌های بدن است و مصرف حدود ۲۰ درصد انرژی روزانه بدن را بر عهده دارد. جالب‌تر آن‌که فرآیند بینایی مسئول بیشترین مصرف انرژی در مغز است و حدود ۴۴ درصد از انرژی مصرفی را به خود اختصاص می‌دهد.

ارتباط بینایی با فعالیت مغزی

تماشای هر صحنه در دنیای پیرامون، شبکه‌ای از فعالیت‌های شیمیایی و الکتریکی در مغز ایجاد می‌کند که هزینه سوخت و اکسیژن قابل توجهی دارد. موجودات زنده، از نظر تکاملی، برای کاهش انرژی مصرفی بهینه‌سازی شده‌اند و مغز با ایجاد احساسات مثبت، افراد را تشویق به انجام رفتارهای کم‌هزینه‌تر می‌کند. این موضوع ممکن است در درک بصری نیز صدق کند، به این معنا که زیبایی تنها نشان‌دهنده سهولت پردازش اطلاعات باشد.

بررسی علمی فرضیه

محققان دانشگاه تورنتو به سرپرستی ییکای تانگ، ویلیام کانینگهام و دیرک والتر به مطالعه این مسئله پرداختند. آن‌ها با استفاده از شبکه عصبی عمیق VGG-19، که برای شبیه‌سازی عملکرد سیستم بینایی طراحی شده است، حدود پنج هزار تصویر بررسی کردند. «هزینه متابولیکی» برای هر تصویر طبق تعداد نورون‌های مصنوعی فعال و شدت فعالیت آن‌ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که تصاویری که با هزینه پردازشی کمتری همراه هستند، توسط انسان‌ها زیباتر رتبه‌بندی شدند.

آزمایش‌های انسانی

برای تأیید این نتایج، پژوهشگران داده‌های تصویربرداری مغزی چهار شرکت‌کننده را در دستگاه MRI تجزیه و تحلیل کردند. بر اساس سیگنال‌های BOLD که میزان مصرف انرژی مغز را نشان می‌دهد، مشخص شد که تصاویر پرهزینه‌تر از نظر متابولیکی، کمتر زیبا ارزیابی شدند. این یافته در مناطق پیچیده‌تر بینایی که اطلاعات پیشرفته‌تر را پردازش می‌کنند، قوی‌تر بود.

سیستم مغزی و تعادل انرژی

نتایج نشان داد که مغز به‌طور طبیعی به‌دنبال تعادل میان ارائه اطلاعات کافی و کاهش مصرف انرژی است. نظریه «سهولت پردازش» در روان‌شناسی نیز همین سازوکار را تأیید می‌کند و بیان می‌دارد که اطلاعات آسان‌تر موجب پاسخ عاطفی مثبت‌تر می‌شوند.

موارد استثناء و محدودیت‌های پژوهش

بااین‌حال، برخی بخش‌های مغز، مثل شبکه پیش‌فرض، گاه فعالیت بیشتری را با لذت بالاتر مرتبط می‌کنند. این مسئله نشان می‌دهد که بخش‌های شناختی مغز ممکن است از چالش ذهنی لذت ببرند. همچنین بررسی تصاویر ساده و سریع تنها بخشی از زیبایی‌شناسی است، و پردازش تصاویر پیچیده‌تر همچنان نیازمند تحقیق بیشتری است.

پتانسیل پژوهش‌های آینده

مطالعات آینده می‌توانند به بررسی رابطه علت و معلولی پردازش مغز با زیبایی بپردازند. مثلاً تغییر هزینه پردازش تصاویر یا سایر حواس مانند شنوایی، ممکن است داده‌های جذابی درباره ارتباط میان بهره‌وری زیستی و زیبایی ارائه دهد.

در نهایت، این پژوهش نشان می‌دهد که زیبایی نه تنها به فرهنگ یا سلیقه فردی وابسته است، بلکه از نظر فیزیکی و متابولیکی ریشه در سازوکارهای مغز برای مدیریت انرژی دارد. به‌طور طبیعی، مغز ما به سمت تصاویری جذب می‌شود که برای مصرف متابولیکی آن «مهربان‌تر» هستند.