کدام دسته از انواع کمال گرایی هستید؟ راهنمای کامل برای شما
رکنا: کمال‌گرایی یک ویژگی مشترک میان بسیاری از افراد است، اما روان‌شناسان آن را به سه نوع مختلف تقسیم کرده‌اند که هر کدام اثرات متفاوتی بر زندگی فرد و اطرافیانش دارند؛ شناخت این انواع می‌تواند به مدیریت بهتر کمال‌گرایی و دستیابی به تعادل در زندگی کمک کند.
به گزارش رکنا، همه ما ممکن است تا حدی با مفهوم «کمال‌گرایی» آشنا باشیم و بسیاری از افراد این ویژگی را به‌عنوان یکی از خصوصیات خودشان معرفی کنند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کمال‌گرایی تنها یک ویژگی نیست؛ بلکه ابعاد مختلفی دارد که فهمیدن آنها می‌تواند گامی حیاتی برای ایجاد تعادل در زندگی باشد.
واژه «کمال‌گرا» در مکالمات روزمره بسیار شنیده می‌شود، اما معنای واقعی این اصطلاح ممکن است برای بسیاری روشن نباشد. کمال‌گرایی می‌تواند به شکل‌های مختلفی نمود پیدا کند و هر یک از این شکل‌ها تأثیرات متفاوتی بر زندگی روانی افراد دارند.
روند افزایش کمال‌گرایی در دوران اخیر
تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد افرادی که خود را کمال‌گرا می‌دانند، بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۶ رشد قابل توجهی داشته است. این افزایش به‌ویژه در میان زنان رنگین‌پوست به چشم می‌خورد؛ زنانی که فشارهای اجتماعی و فرهنگی بر آنها تأکید می‌کند که هیچ گزینه‌ای جز بی‌نقص بودن ندارند.
مطالعات نشان می‌دهد که کمال‌گرایی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: کمال‌گرایی خودمحور، کمال‌گرایی دیگرمحور و کمال‌گرایی تجویزی اجتماعی. شناخت این دسته‌بندی‌ها کلیدی است برای مدیریت این ویژگی در زندگی و کاهش بار روانی آن.
کمال‌گرایی خودمحور؛ استانداردهای سختگیرانه نسبت به خود
کمال‌گرایی خودمحور به این معناست که فرد استانداردهای بسیار سختی برای خود تعیین می‌کند. افراد این دسته معمولاً خودانتقادگر هستند و دستاوردهایشان هرگز به نظرشان کافی نمی‌رسد. به گفته امیلی سیمونیان، درمانگر خانواده و ازدواج:
«افراد با کمال‌گرایی خودمحور معمولاً احساس خستگی، فرسودگی و ناکامی می‌کنند زیرا همیشه به دنبال دستیابی به اهدافی هستند که از واقعیت فاصله دارد.»
مثالی از این نوع کمال‌گرایی را ناتاشا رز میلز، بازیگر و مدرس یوگا، به یاد می‌آورد: «من همیشه در جزئیات غرق می‌شوم و تلاش دارم تا همه چیز را کامل انجام دهم، اما این باعث می‌شود به جای جشن گرفتن موفقیت‌هایم، دائماً خودم را ملامت کنم.»
چگونه با کمال‌گرایی خودمحور مقابله کنیم:
-
یک قدم عقب‌نشینی کنید و به یاد داشته باشید که درخواست کمک از دیگران هیچ اشکالی ندارد.
-
سعی کنید بین فعالیت‌های کاری، اجتماعی و تفریحی تعادل برقرار کنید.
-
با خودتان مهربان باشید؛ مثلاً اگر یک روز ورزش نکردید، به خودتان بگویید: «این یک روز از زندگی سالم من است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.»
کمال‌گرایی دیگرمحور؛ توقع زیاد از اطرافیان
در این نوع کمال‌گرایی، فرد از دیگران انتظار دارد که معیارهای سختگیرانه او را برآورده کنند. در صورت عدم تحقق این انتظارات، فرد ممکن است دچار خشم یا ناراحتی شود. سیمونیان توضیح می‌دهد:
«کمال‌گرایی دیگرمحور معمولاً منجر به ایجاد محیطی قضاوت‌گرانه می‌شود، جایی که روابط انسانی پر از تنش و نارضایتی هستند.»
ایزابل لودیک، مدیر بازاریابی، تجربه خود را اینگونه شرح می‌دهد: «من همواره از اطرافیانم انتظار دارم به همان سطح حرفه‌ای‌گری که خودم ارائه می‌دهم، پاسخ دهند. وقتی این اتفاق نمی‌افتد، روابط من تحت فشار قرار می‌گیرد.»
راهکارهای کاهش انتظارات در کمال‌گرایی دیگرمحور:
-
با دیگران همدل باشید و در مورد رفتارشان به جای قضاوت فوری، دلایل احتمالی را در نظر بگیرید.
-
ویژگی‌های مثبت اطرافیانتان را یادداشت و بر آنها تمرکز کنید.
-
ذهن‌آگاهی را تمرین کنید تا به جای انتظارات افراطی، روی لذت‌های کوچک زندگی تمرکز داشته باشید.
کمال‌گرایی تجویزی اجتماعی؛ فشار نگاه دیگران
کمال‌گرایی تجویزی اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که فرد احساس می‌کند دیگران از او انتظار دارند بی‌نقص باشد. در این شرایط، فرد دائماً در تلاش است تا تأیید اطرافیان را جلب کند و ارزش خود را براساس دیدگاه دیگران سنجش می‌کند. سیمونیان توضیح می‌دهد:
«این نوع کمال‌گرایی افراد را به مرحله‌ای می‌رساند که زندگی‌شان تحت فشار شدید نگاه دیگران قرار می‌گیرد.»
نانسی لاندارم، مربی روابط، می‌گوید: «از کودکی یاد گرفتم که مهمترین چیز این است که در چشم مردم خوب به نظر برسم. این نگرش باعث شد احساس ارزشمندی من تنها در ارتباط با دیگران تعریف شود.»
چگونه از دام کمال‌گرایی تجویزی اجتماعی خلاص شویم:
-
ویژگی‌ها و توانایی‌های مثبت خود را به یاد آورید و فهرستی از آنها تهیه کنید.
-
نگرانی‌های خود را از زاویه واقعیت بررسی کنید؛ آیا واقعاً دیگران شما را قضاوت می‌کنند یا این فقط یک تصور ذهنی است؟
-
زمانی که فکر می‌کنید دیگران از شما ناخرسند هستند، شواهد واقعی را بررسی کنید و داستان ذهنی خود را با حقیقت تطبیق دهید.
آیا کمال‌گرایی مسیر تغییر ناپذیر است؟
خبر خوب این است که هیچ نوعی از کمال‌گرایی دائمی و غیرقابل تغییر نیست. با تلاش مداوم می‌توان این ویژگی را تعدیل کرد. سیمونیان می‌گوید: «کمال‌گرایان معمولاً به دنبال تغییرات سریع و تحولات بزرگ هستند، اما واقعیت این است که پیشرفت‌های کوچک نیز ارزشمند است.»
او توصیه می‌کند که به جای تمرکز بر تغییرات وسیع، بر یک موضوع کوچک تمرکز کنید و از مسیر رشد خود لذت ببرید. به یاد داشته باشید که زندگی صرفاً رسیدن به قله‌های بزرگ نیست؛ بلکه باید از هر قدم و هر تجربه لذت برد.
کمال‌گرایی گرچه یک ویژگی انگیزه‌بخش است، اما در صورت مدیریت نادرست می‌تواند مخرب باشد. شناخت انواع مختلف این ویژگی به ما کمک می‌کند که با آگاهی بیشتری از آن برخورد کنیم. مهم است که بدانیم هیچ‌کس محکوم به ماندن در چرخه کمال‌گرایی نیست و از طریق تمرین همدلی، خوددلسوزی و توجه به جنبه‌های مثبت زندگی، می‌توان فشارهای ناشی از این ویژگی را کاهش داد.
ارسال نظر