کشف جرم متقارن و رازآلود در قلب کهکشان راه شیری

به گزارش رکنا، کهکشان راه شیری ، منزلگاه اجرام شگفت‌انگیزی است که همواره توجه محققان را به خود جلب کرده است؛ اما کشف تازه‌ای، باعث سردرگمی و حیرت گروهی از ستاره‌شناسان شده است.

کشف جرمی کروی در میان داده‌های تلسکوپ قدرتمند

گروهی از دانشمندان ، در داده‌های دریافتی از یک تلسکوپ رادیویی قدرتمند، به ساختاری تقریباً با تقارن کامل دست یافتند که شبیه به یک حباب کروی به‌نظر می‌آید. این جرم که به‌عنوان توپی از مواد در حال انبساط شناخته می‌شود، ظاهراً بقایای ستاره‌ای است که در حال انفجار، مواد خود را به بیرون پرتاب کرده است. اما اینکه چگونه به چنین ساختار منظم و بی‌نقصی دست یافته، هنوز معمای بزرگی است.

نامگذاری این جسم به نام "تلیوس"

تیمی از محققان بین‌المللی به سرپرستی میروسلاو فیلیپوویچ از دانشگاه وسترن سیدنی، این جسم ناشناس را "تلیوس" نامیده‌اند که برگرفته از واژه‌ای یونانی به معنای "کمال" است. با این حال برای درک چگونگی شکل‌گیری این جرم اسرارآمیز، به اطلاعات بیشتری نیاز است.

دایره‌های عجیب در کهکشان و پروژه EMU

رهیاب آرایه کیلومتر مربعی استرالیا (ASKAP) که در پروژه نقشه‌برداری تکاملی جهان (EMU) مشغول فعالیت است، پیشتر دایره‌های غیرمعمولی را در آسمان کشف کرده بود. برخی از این اجرام به‌نام دایره‌های رادیویی عجیب (ORC) شناخته شده‌اند و در فواصل بسیار دور از کهکشان قرار دارند. اما تلیوس در داخل خود کهکشان راه شیری قرار دارد و منشأی متفاوت با ORC-ها دارد.
مشاهدات رادیویی پیوسته ASKAP از تلیوس و اطراف آن. صفحه کهکشانی در بالای تصویر مشخص است.

رصدهای پر رمز و راز تلیوس

تلیوس، فقط در طول‌موج‌های رادیویی با درخشش ضعیف قابل مشاهده است و داده‌ها نشان می‌دهد این جرم ممکن است بقایای یک ابرنواختر نوع Ia باشد؛ یکی از درخشان‌ترین انواع انفجارهای ستاره‌ای در جهان.

ابرنواخترهای نوع Ia زمانی شکل می‌گیرند که یک کوتوله سفید، پس از جذب ماده از ستاره همراه، از حد جرم مجاز خود فراتر می‌رود و منفجر می‌شود.
تصویر بزرگنمایی‌شده از تلیوس در مشاهده‌های رادیویی پیوسته.

تعیین دقیق فاصله، چالش اصلی محققان

محققان توانستند دو فاصله احتمالی برای تلیوس تخمین بزنند که یکی حدود ۷۱۷۵ سال نوری و دیگری ۲۵٬۱۱۴ سال نوری است. هر کدام از این فاصله‌ها، تاریخچه تکاملی متفاوتی را برای تلیوس ارائه می‌دهد. در فاصله نزدیک‌تر، عرض این جرم ۴۶ سال نوری خواهد بود و در فاصله دورتر، این مقدار به ۱۵۷ سال نوری افزایش می‌یابد.

بر همین اساس، سن این جرم نیز متفاوت خواهد بود؛ از حدود ۱۰۰۰ سال در فاصله نزدیک تا بیش از ۱۰٬۰۰۰ سال در فاصله دورتر.
تصویر سبز تلیوس برخی ویژگی‌های قطبش آن را به نمایش گذاشته است.

تناقض نبود پرتوهای ایکس در تلیوس

مدل‌های تکاملی نشان می‌دهند که بقایای ابرنواخترهای نوع Ia باید پرتو ایکس ساطع کنند؛ اما این ویژگی در مورد تلیوس مشاهده نشده و به یکی از جنبه‌های گیج‌کننده آن تبدیل شده است.

بر اساس فرضیه دیگر، تلیوس ممکن است بقایای یک نوع متفاوت از ابرنواختر به نام نوع Iax باشد که کوتوله سفید خود را به‌طور کامل نابود نکرده و یک ستاره "زامبی" باقی گذاشته است.

چالش تقارن بی‌نظیر تلیوس

بقایای معمولی ابرنواخترها، غالباً نامتقارن هستند. اما تقارن تقریباً کامل تلیوس مسئله‌ای منحصر به فرد است. اگر یک ابرنواختر به‌صورت متقارن در منطقه‌ای خالی از ماده رخ دهد، می‌تواند انبساط متقارن را تجربه کند. این اتفاق بسیار نادر است و جذابیت این جرم را دوچندان کرده است.

محققان امیدوارند با مطالعه بیشتر، بتوانند از رازهای تلیوس پرده بردارند. پژوهش‌های اخیر در مجله نشریات انجمن اخترشناسی استرالیا منتشر شده‌اند و هم‌اکنون در دسترس علاقه‌مندان قرار دارند.