سبک های مختلف فرزندپروری
رکنا: الهه توانا- روانشناسان روش‌های تربیت فرزند را در یک الگوی چهارگانه به‌نام سبک‌های فرزندپروری تقسیم‌بندی کرده‌اند.در زیر با این سبک ها اشنا می شوید.
سبک مقتدرانه، سهل‌گیرانه، مستبدانه و مسامحه‌کارانه. میزانِ وجود دو مولفه اساسی در هر کدام از این سبک‌ها آن‌ها را از هم متمایز می‌کند:
1) پاسخ دهی: ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻼﺵ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺩﺭ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ، ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥبخشی ﺑﻪ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎی ﺁﻧﺎﻥ.
2) ﺗﻘﺎضا/ کنترل رفتاری: میزان ﺗﻼﺵ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺮﺍی ﻳﻜﭙﺎﺭچگی ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺟﺬﺏ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎﻱ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ با ﺗﻮﺍﻧﺎییﻫﺎی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ، ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﻭﺿﻊ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ.
فرزندپروری مقتدرانه
مشخصه: تقاضا و پاسخ‌دهی بالا
ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻣﻘﺘﺪﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍنشان قانون Law و مقررات ﻭﺿﻊ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺟﺮﺍی ﺁﻥها ﭘﺎﻓﺸﺎﺭی می‌کنند. آن‌ها ﻓﺮﺯﻧﺪﺍنشان ﺭﺍ به مستقل بودن تشویق می‌کنند، علاقه ﺯﻳﺎﺩی ﺑﻪ ﭘﻴﺸرفتشان ﺩﺍﺭﻧﺪ و با ﺑﺎﺯﺧﻮﺭﺩﻫﺎی مثبت ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ تحصیلی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻛﻤﻚ میﻛﻨﻨﺪ. ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻣﻘﺘﺪﺭ همچنین ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ میﻛﻨﻨﺪ. آن‌ها ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ مستدل، ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻴﺎﻥ می‌کنند و ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻴﺎبی ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍفی ﻛﻪ ﺑﺮﺍیشان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ، ﻛﻤﻚ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ میﻛﻨﻨﺪ. به‌طور کلی والدین مقتدر دارای ترکیب متعادلی از ویژگیهایی مثل محبت، اقتدار، انعطاف‌پذیری، نظارت و حمایت هستند.
تاثیرات
ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎییﻫﺎی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺣﺪ ﻣﻌﻘﻮلی ﺍﺯ ﻣﺤﺒﺖ، ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺸﺘﻜﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺩﻛﺎﺭآمدی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ میﺷﻮﺩ. سطح بالای رشدیافتگی اخلاقی و اجتماعی و پیشرفت تحصیلی و موفقیت‌های شغلی نیز از دیگر پیامدهای داشتن والدین مقتدر است. اعمال ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻏﻴﺮمنطقیﺑﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻃﺮﺩﺷﺪگی، ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی ﻭ ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻓﺴﺮﺩگی ﻣﻨﺠﺮ میﺷﻮﺩ.
فرزندپروری سهل‌گیرانه
مشخصه: تقاضا کم و پاسخ‌دهی زیاد
ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺳﻬﻞﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍنشان توجه بیش از حد ﻧﺸﺎﻥ می ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ آن‌ها ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ کمی ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﺁﺯﺍﺩی ﺯﻳﺎﺩی ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ می ﺩﻫﻨﺪ، ﻭلی به‌طورمعمول ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ روشنی ﺑﺮﺍﻱ آن‌ها ترسیم نمیﻛﻨﻨﺪ. والدین سهل‌گیر الگوی مناسبی برای فرزندانشان نیستند؛ آن‌ها ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ میﻛﻨﻨﺪ و قانون و چهارچوب خاصی هم برایشان وضع نمی‌کنند.
تاثیرات
ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﺳﻬﻞﮔﻴﺮ اغلب ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ تحصیلی ﭘﺎیینی ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻮﺍﺩﻣﺨﺪﺭ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺿﺪﺍﺟﺘﻤﺎعی ﺩﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ تربیت‌شده با ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ. این افراد به‌طورمعمول ناپخته توصیف می‌شوند و هنگام مواجهه با ناملایمات، تمایل به عقب‌نشینی و واپس‌روی دارند.
فرزندپروری مستبدانه
مشخصه: تقاضا بالا و پاسخ‌دهی کم
ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻیی ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ آن‌ها ﻋﻮﺍﻃﻒ ﺍﻧﺪکی ﻧﺸﺎﻥ می ﺩﻫﻨﺪ. والدین مستبد ﻟﺰﻭمی نمی‌بینند برای ﺩﺳﺘﻮﺭﺍتشان دلیل ارائه کنند؛ آن‌ها ﺑﺮ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ بیﭼﻮﻥ ﻭﭼﺮﺍی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. محیط خانه خشک و دور از محبت است. تخطی از قوانین به‌هیچ‌وجه پذیرفته نمی‌شود و تنبیه موثرترین راه‌حل تربیتی به‌شمار می‌رود. والدین مستبد (برخلاف والدین مقتدر)، به فرزندانشان اجازه دخالت در تعیین قوانین را نمی‌دهند و انعطاف‌پذیری خیلی کمشان، آن‌ها را به فرماندهان نظامی شبیهتر می‌کند تا والدین.
تاثیرات
ﻛﺎﻫﺶ ﻋﺰﺕ ﻧﻔﺲ، ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻭ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﺭﺷﺪ ﺍﺧﻼقی ﺍﺯ ﻭﻳﮋگیﻫﺎی ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎی ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺍﺳﺖ. والدین با سختگیریهای بیش از اندازهشان حس مسئولیت‌پذیری را در فرزندان از بین می‌برند و در آن‌ها احساس سرخوردگی ایجاد می‌کنند. فرزندانِ در این روش به طور معمول همواره با احساس گناه و شرم زندگی می‌کنند.
فرزندپروری مسامحه‌کارانه
مشخصه: ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﭘﺎﺳﺦﺩهی کم
ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ مسامحه‌کار، ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﻧﻈﺎﺭتی ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎیﻓﺮﺯﻧﺪﺍنشان ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﮔﺮمی ﻭ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻢ ﺍﺳﺖ. ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ به‌طورمعمول ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻓﺎﺻﻠﻪ میﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎی ﺁن‌ها ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻧﺪکی ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭباره ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻓﺮﺯﻧﺪﭘﺮﻭﺭی ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺒﻚﻫﺎ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻧﺪکی ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ؛ چون به‌طورمعمول ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ نبود ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮی ﻭ بیﺗﻮجهی ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎیی ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯمینه ﻓﺮﺯﻧﺪﭘﺮﻭﺭی ﺻﻮﺭﺕ میﮔﻴﺮﺩ، ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ.
آن‌چه از گفته‌های بالا مشخص است و بیشترکارشناسان امور تربیتی هم به آن معتقدند، برتری با سبک تربیتی «مقتدرانه» است. شاه‌کلید این سبک تربیتی نیز برقراری «تعادل» در روابط والد-فرزندی است.
برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.
ارسال نظر