ارائه بسته راهکارهای مقابله با فرونشست زمین در اصفهان

به گزارش رکنا از اصفهان؛ وحید مهدویان معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با اشاره به پدیده فرونشست گفت : متاسفانه فرونشست  زمین در بسیاری از کلانشهر های کشور و از جمله اصفهان وجود دارد.البته هنوز فرونشست در شهر اصفهان به مرحله بحرانی نرسیده است و به صورت علمی می توان با همکاری دستگاه های ذی ربط استانی  وحمایت سازمان های ملی  از پیشرفت  این پدیده جلوگیری نمود.

وحید مهدویان افزود: برای بررسی علل و راهکارهای مقابله با توسعه پدیده فرونشست زمین در شهر اصفهان یک نشست  تخصصی با حضور مسئولین مرکز تحقیقات مسکن ، راه و شهرسازی، مدیران شهری و اساتید دانشگاه به همت شهرداری درسال 1400 برگزار نمودیم . در نتیجه این نشست ، مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی به عنوان مرجع اصلی، مطالعه ای پیرامون رفتار فرونشست در دشت و محدوده کل استان اصفهان انجام داد . اما چون این مطالعه به بررسی  رفتار فرونشست در دشت اصفهان  و نه  شهر اصفهان پرداخته بود  شهرداری اصفهان برای   بررسی دقیق تر و ارایه راهکارهای عملیاتی  به منظور کاهش و مقابله با پیشرفت فرونشست   در محدوده شهر اصفهان ، قراردادی با یک شرکت دانش بنیان در راستای مسئولیت اجتماعی منعقد نمود. 

وی با اشاره اقدامات شهرداری اصفهان در خصوص فرونشست زمین شهر اصفهان در قالب پروژه مطالعاتی بررسی و مدل سازی فرو نشست شهر اصفهان اظهار کرد: مطالعات انجام شده در این خصوص حاکی از آن است که عمده رخدادهای فرو نشست زمین در ایران، در اثر فرو نشست سطح ایستایی ناشی از برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی است و سازمان نقشه‎برداری کشوری، سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان ارگان‌های دولتی متولی در این حوزه مطالعاتی تا کنون دو اطلس برای اصفهان در سال‌های 1397 و 1398 منتشر کرده اند که مطالعه سازمان زمین‌شناسی با شبکه GPS نرخ نشست بیشتری را در بین سایر مطالعات نشان می‌دهد که برابر 8‌/18 سانتی‌متر بر سال بوده است و کمترین مقدار در بین بیشینه نرخ سالانه نشست عدد 7‌/6 سانتی‌متر در سال با روش تداخل‎سنجی رامحاسبه کرده است.

مهدویان گفت: زاینده‌رود یکی از پرچالش‌ترین حوضه‌های آبریز کشور است و  مناقشات بسیاری را به دنبال داشته‌است. افزایش جمعیت این حوضه از 1 میلیون به حدود 4 میلیون نفر و افزایش صنایع آلاینده و پرمصرف مانند فولاد، پالایش نفت و سیمان در حاشیه زاینده‌رود به همراه صنایع کوچکتر همچنین تامین آب شرب استان های همجوار از این حوضه همواره آن را درگیر کمبود آب کرده است، بدین منظور با استفاده از بررسی سطح آب های زیرزمینی در محدوده شهر اصفهان و همچنین با استفاده  از آمار چاه‌های پیزومتری در محدوده پنج چاه شامل امین‌آباد، یونارت، خاتون‌آباد، پل سرهنگ و تقاطع اتوبان خورزوق در یک دوره 17 ساله نشان از کاهش تراز سطح آب و به نوعی متوسط افت درازمدت (سال 1381 تا 1397)  برابر با 0.48 متر می باشد.

مهدویان ادامه داد در این مطالعات با استفاده از تصاویر سنجنده سنتینل و دو روش قابل اعتماد PSInSAR  و SBAS در محدوده‌ی شهری اصفهان و روش SBAS برای مطالعه جابه‌جایی در حوزه آبخوان دشت اصفهان در فواصل سالهای 2015 الی 2016، 2017 الی 2018 و 2019 الی 2021  نشان داد که مناطق وسیعی از محدوده‌ی پردازشی دچار فرونشست شده و اغلب در سال‌های اخیر فرونشست بیشینه 10 الی 11 سانتی‌متر در منطقه‌ی وسیعی گسترده شده است که گاهی میزان نرخ فرونشست به 16 سانتی‌متر در سال نیز می‌رسد. همچنین محدوده‌ی آبخوان دشت اصفهان با استفاده از سه مسیر جداگانه پردازش شدند. نتایج روش SBAS از ابتدای سال 2019 تا انتهای سال 2021 نرخ جابه‌جایی را در حدود 12 سانتی‌متر در سال را نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: در راستای مدل‌سازی ژئوتکنیکی، تهیه نقشه زمین‌شناسی، حدود 400 گمانه از شرکت‌های مشاور ژئوتکنیکی، گمانه‌های شرکت مترو شهر اصفهان و چاه‌های معتبر شرکت آب منطقه‌ای اصفهان بررسی شد و با بررسی مدل سه‌بعدی ژئوتکنیکی به همراه مقاطع عرضی در سراسر دشت اصفهان تهیه شد که بروز تغییرات زیرسطحی، عمق سنگ بستر و تغییرات لیتولوژیکی سطحی بدست آمد.

وی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مهم در شناخت آبخوان اصفهان‌- برخوار؛ بررسی ارتباط ساختارهای گسلی با آبخوان و پهنه‌های درگیر فرونشست است، گفت خروجی این مطالعات نشان داد که ساختارها ارتباط خوبی با پهنه‌های تحت تاثیر فرونشست در دشت اصفهان و دشت مهیار دارند.

اصفهان/ بهمن راعی