باران آمد، بحران ماند / سدهای ایران در وضعیت هشدار!

به گزارش خبرنگار اقتصادی رکنا، هرچند بارش‌ های سال آبی جاری نسبت به سال گذشته رشد قابل توجهی داشته اما کاهش ورودی آب به سدها و افت محسوس ذخایر آبی، زنگ خطر تداوم تنش آبی را به‌ ویژه در استان‌ های مرکزی و پرجمعیت کشور به صدا درآورده است.

رشد بارش‌ ها در سال آبی جاری؛ پرشدگی سدها همچنان نگران‌ کننده است

بر اساس تازه‌ترین آمار رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای سال آبی جاری (آغاز مهرماه ۱۴۰۴) تا روز گذشته، مجموع بارش‌های ثبت‌شده در کشور به ۶۲ میلی‌متر رسیده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته که ۳۸.۸ میلی‌متر بوده، افزایش ۶۰ درصدی را نشان می‌دهد؛ رشدی قابل توجه نسبت به سال گذشته که یکی از سال‌های خشک کشور محسوب می‌شد.

همچنین متوسط بارش بلندمدت کشور در بازه مشابه ۵۹.۵ میلی‌متر اعلام شده که مقایسه آن با بارش‌های سال آبی جاری، حاکی از رشد ۴ درصدی نسبت به میانگین درازمدت است.

کاهش ورودی آب به سدها علی‌رغم افزایش بارش‌ها

با وجود بهبود نسبی وضعیت بارندگی، آمارها نشان می‌دهد که ورودی آب به سدهای کشور همچنان با کاهش همراه است. طی ۸۹ روز ابتدایی سال آبی جاری (از ابتدای مهرماه تا ۲۹ آذرماه)، مجموعاً ۴ میلیارد و ۹۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای کشور شده که در مقایسه با ۵ میلیارد و ۴۰ میلیون مترمکعب ورودی در مدت مشابه سال گذشته، کاهش ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد.

در همین مدت، میزان خروجی آب از سدها برای تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و نیازهای زیست‌محیطی، ۵ میلیارد و ۲۷۰ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به خروجی ۷ میلیارد و ۱۰ میلیون مترمکعبی سال گذشته، کاهش ۲۵ درصدی داشته است.

در حال حاضر، حجم ذخایر آبی سدهای کشور به ۱۷ میلیارد و ۴۶۰ میلیون مترمکعب رسیده که معادل ۳۴ درصد ظرفیت مخازن است و ۶۶ درصد ظرفیت سدها همچنان خالی باقی مانده است. این در حالی است که ذخیره سدها در ۲۹ آذرماه سال گذشته ۲۲ میلیارد و ۵۳۰ میلیون مترمکعب بوده و مقایسه این ارقام، کاهش ۲۲ درصدی ذخایر آبی را نشان می‌دهد.

تهران و البرز در صدر استان‌های کم‌بارش

عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، با اشاره به وضعیت منابع آبی گفت: «وزارت نیرو با انجام پیش‌بینی‌های لازم، توانسته از بروز ابربحران‌های آبی جلوگیری کند و شرایط فعلی به هیچ‌وجه با سناریوهای بحرانی اولیه قابل مقایسه نیست.»

وی افزود: «در مقایسه با برخی کشورهای منطقه از جمله ترکیه که با تنش‌های شدید آبی مواجه‌اند، مدیریت منابع آب و اطلاع‌رسانی دقیق در ایران موجب کنترل بهتر شرایط شده است.»

بزرگ‌زاده با اشاره به آمار بارش‌ها تا ۲۷ آذرماه اظهار کرد: «میانگین بارندگی تجمعی کشور در سال آبی جاری حدود ۵۹ میلی‌متر بوده که رتبه ۳۳ را در میان دوره آماری ۵۸ ساله به خود اختصاص داده است.»

به گفته وی، ۹ استان کشور در وضعیت بالای نرمال، ۲ استان در محدوده نرمال و ۲۰ استان در شرایط زیر نرمال قرار دارند. استان‌های خراسان رضوی، فارس، کرمان، ایلام، خراسان جنوبی و هرمزگان از جمله استان‌هایی هستند که وضعیت بارش مطلوبی را تجربه کرده‌اند، اما استان‌های تهران، البرز، قزوین، سمنان، اردبیل، یزد، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و همدان با کاهش شدید بارش مواجه‌اند؛ به‌طوری‌که میانگین اختلاف بارش در این استان‌ها نسبت به متوسط بلندمدت ۵۷ ساله، منفی ۶۲.۲ درصد گزارش شده است.

تداوم وضعیت نامناسب سدهای مهم کشور

سخنگوی صنعت آب با اشاره به بارش‌های سامانه اخیر در بازه ۲۴ تا ۲۸ آذرماه گفت: «این سامانه در ۲۶ استان کشور فعال بوده و استان هرمزگان با متوسط ۲۴۰.۴ میلی‌متر، بیشترین میزان بارش را ثبت کرده است.»

با این حال، وی تأکید کرد که علی‌رغم آبگیری مناسب سدهای استقلال، شمیل و نیان در استان هرمزگان، وضعیت سدهای مهمی همچون امیرکبیر و لار در تهران و البرز، لتیان و ماملو، سد زاینده‌رود اصفهان و سدهای دوستی و طرق در خراسان رضوی همچنان نامطلوب است و حجم ذخایر این سدها بین ۵۰ تا ۸۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش دارد.

بزرگ‌زاده در پایان با اشاره به گستره تأمین آب تهران تصریح کرد: «منظور از آب تهران، پهنه‌ای است که حدود ۲۰ میلیون نفر در استان‌های تهران، البرز و قزوین را پوشش می‌دهد؛ چراکه این استان‌ها از منابع آبی مشترک استفاده می‌کنند و مدیریت آن‌ها به‌صورت یکپارچه انجام می‌شود.»