سود چندین هزار میلیارد تومانی فروش فیلترشکن‌ها در اختیار چه کسانی قرار گرفته?/اتاق فکرهای کشور دچار فرسایش فکری شده اند

مرتضی کیارسی ، پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا، بیان داشت: امروزه اینترنت جزء اقلام اساسی سبد خانواده است و هرگونه اختلالی در این حوزه می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی برای مردم شود. هرچند اختلال خود خواسته یا فیلترینگ بحثی است که باید به صورت جداگانه به آن پرداخته شود.

وی افزود: دولت ها در طول 3 دهه اخیر تلاش زیادی کردند تا سرویس اینترنت را در 4 گوشه کشور در اختیار مردم قرار دهند و در این زمینه محدودیت‌های بسیاری وجود داشت هم به لحاظ محدودیت‌های اقلیمی و جغرافیایی و هم به لحاظ محدودیت‌های بودجه ای، زیر ساختی و فنآوری  اما علی رغم تمام این محدودیت ها، اینترنت همزمان با توسعه آن در سطح جهان، در کشور ما نیز در اختیار مردم قرار گرفت.

این پژوهشگر اجتماعی عنوان کرد: اما امروز مردم نقد جدی به کیفیت سرویس اینترنت در کشور دارند و نه تنها این سرویس را به صورت مطلوب دریافت نمی‌کنند بلکه در کنار آن بعضا شاهد اختلالات سیستماتیک و فیلترینگ برخی پلتفرمها هستند و این مسئله منجر به برخی نارضایتی ها در بین مردم و بعضاً افزایش خشم اجتماعی گشته.

کیارسی ادامه داد: حاکمیت دغدغه های مختلفی دارد که قابل درک است و از فیلترینگ به عنوان راهکاری برای کاهش دغدغه‌های خود بهره می برد. اما ما اگر به تجربیات سالهای قبل مراجعه کنیم می بینیم که از اوایل دهه 60 تا اواخر دهه 80 تجربیات مختلفی از جمله برخورد با نوار کاست در خودروها، برخورد با دارندگان ویدیو در منزل و همچنین دارندگان دستگاه ماهواره ا در کارنامه عملکردی خود داشته‌ایم؛ که همه اینها نه تنها تجربیاتی شکست خورده محسوب می شوند بلکه هزینه های‌ مادی و ‌معنوی را برای نهادهایی مانند نیروی انتظامی به عنوان ضابط قضایی تحمیل کرده است.

وی اضافه کرد: ما باید دلسوزانه به حاکمیت این پیام را بدهیم که اگر در مورد دسترسی آزاد مردم به فضای سایبری و پلتفرمها همچنان اصرار در بهره جویی از مکانیزم‌های سلبی دارد باید مروری به تجربیات مشابه در گذشته داشته باشد. تجربیات گذشته مصداقی بر این مطلب است که نمیتوان در مقابل جریانات اجتماعی و  نفوذ تکنولوژی ایستادگی کرد.

همه امورات در کشور به سیاست گره خورده است

این پژوهشگر اجتماعی تاکید کرد: یکی از ضعف‌هایی که ما اکنون در کشور با آن مواجه هستیم این است که دانشگاه های ما فارغ التحصیلان بسیاری را به جامعه تحویل داده اند اما در تولید، عرضه و بهره جویی از مدیر متبحر ناکام بودیم و همین مسئله منجر به آن است که ما در سطح حاکمیتی خلع اشخاصی را داشته باشیم که قادر به تهیه راهکار برای حل مسائل هستند؛ نتیجتاً در مواجه با مشکلات و بحران ها زمانی که شما قادر به ارائه پاسخ منطقی به جامعه نباشید، ناچار هستید چوب در دست بگیرید و از مکانیزم چماق بهره ببرید.

برخی الگوهای رفتاری که توسط حاکمیت ضد ارزش است از سوی مردم اینگونه قلمداد نمی شود

کیارسی یادآور شد: یکی از دلایل اتخاذ روش های قهری از سوی حاکمیت در مواجهه با پدیده های اجتماعی، این است که برخی از الگوهای رفتاری که توسط حاکمیت الگویی ضد ارزش تلقی میشود، در بین مردم نه تنها ضد ارزش نیست بلکه مورد اقبال جامعه می باشد و این نشات از آن است که ما بدون ارزیابی فضای جامعه، بصورت یک سویه برای جامعه ای هشتاد میلیونی بدون لحاظ کردن توپولوژی فرهنگی و اجتماعی، متناسب با ذائقه خودمان نسخه ای واحد و یکجانبه تجویز می کنیم.

این پژوهشگر اجتماعی بیان کرد: دغدغه حاکمیت در مورد اینترنت به دو مسئله محتوای نامناسب و محتوای ضد امنیتی بر می‌گردد و راهکارهای حاکمیت نیز در این مسئله کاملا سلبی است و شواهد نشان می دهد به لحاظ عدم بهره جویی از صاحب نظران و اندیشمندان ، راهکار دوم یا سوم نیز در این زمینه وجود ندارد.

اتاق فکرهای کشور، دچار فرسایش فکری شده و از خروجی مطلوبی‌ برخوردار نیستند

کیارسی افزود: اگر نگاهی به نحوه مدیریت اینترنت در کشورهای غربی و حتی شرقی داشته باشیم آنها نیز محدودیت هایی را مطابق با سن افراد و نوع سیاست های خود اعمال می کنند اما آنها چنین مسائلی را به اتاق فکر ارائه می‌دهند و از آنها می خواهند تا برای آن مسئله پاسخ و راهکاری مناسب ارائه دهند و البته اتاق فکر آنها متشکل از افرادی است که علم حل آن مسائل را دارند اما در کشور ما گاها تصمیم گیری در مورد یک مسئله به اتاق فکرهایی سپرده می شود که اندک آگاهی نسبت به خود مسئله ندارند چه برسد به اینکه بخواهند آن را برای جامعه ای به بزرگی جامعه ایران حل کنند و لذا چون فهم موضوع برایشان دشوار است به جای حل مسئله، صورت مسئله را پاک‌ میکنند و به سراغ چماق و بهره جویی از روش های هزینه ساز خود می روند.

وی اظهار داشت: زمانی که دایره تصمیم گیری حاکمیت به جهت برخی ملاحظات غیر ضروری و نامانوس محدود باشد و فضای کارشناسی و قوه عاقله حاکمیت متاثر از ادبیات و دیدگاه "خودی و غیر خودی" شود، نمی‌توان انتظار داشت که بتوانیم به راهکارهای مناسب دست پیدا کنیم لذا شاهد آن هستیم که طی ایام اخیر عمده تصمیمات منبعث از کانون‌های تصمیم‌گیری نظام، توام با هزینه‌سازی و ریزش سرمایه اجتماعی بوده.

این پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: حاکمیت باید در مواجه با مسائل اجتماعی و فرهنگی از مکانیزم‌های هزینه ساز پرهیز کند و به جای بهره بردن از روش های سلبی، تحمیلی و ناکارآمد، بر روی آگاه سازی جامعه و بالا بردن سواد رسانه ای جامعه سرمایه گذاری کند و تشخیص درست از غلط را به خود مردم واگذار کند و میزان دخالت خود در حریم خانواده ها را کاهش دهد.

در شش ماه دوم سال گذشته، 47 درصد کسب و کارهای خرد در فضای مجازی تا بیش از 50 درصد کاهش فروش داشتند

کیارسی تاکید کرد: در سال 1400 نزدیک به 40 هزار میلیارد تومان گردش مالی شبکه اجتماعی اینستاگرام در کشور بود که البته بر سر این آمار اختلاف نظرهایی بین دولت و فعالان بخش خصوصی وجود دارد که با شروع اتفاقات پاییز 1401 و آغاز اختلالات در اینترنت کشور حدود 80 هزار میلیارد تومان به بازار اقتصاد دیجیتال بود خسارت وارد شد یعنی در هر ساعت از بابت قطعی یا فیلترینگ حدود 100 میلیارد تومان (بر مبنای دلار 25000 تومان) لازم به ذکر است اینستاگرام سهم 95درصدی از بازار اقتصاد دیجیتال را بر عهده دارد.

حدود 47 درصد کسب و کارهای وابسته به فضای مجازی، کاهش فروش تا مرز 50 درصد داشتند و 32 درصد موقت تعطیل شدند و حدود 27 میلیون نفر شاغلین وابسته به بستر اینستاگرام بطور مستقیم و غیر مستقیم متضرر و موقتاً بیکار شدند.

وی اضافه کرد: اینترنت در 6 ماهه دوم سال گذشته به گونه ای پیش رفت که مردم از اوایل دی ماه شروع به خرید فیلترشکن پولی کردند و در واقع هزینه تامین فیلتر شکن به سبد هزینه خانواده ها افزوده شد. این در حالی بود که در همان مقطع زمانی عده‌ای که بر حسب فیلترینگ، کسب و کار و ارتزاق مالی آنها در بستر فضای مجازی آسیب دیده بود باید این هزینه را به سبد هزینه های خود اضافه می کردند علاوه بر آن فیلترینگ موجب اختلال کامل در ارتباطات مردم با خارج از کشور و اعضای خانواده خود در شهرهای دیگر و خارج از کشور شده بود البته آسیبی که به فعالیت شرکت ها و تُجار به ویژه در روند ارتباطات روزانه آنها با خارج از کشور وارد شد، خود قصه‌ای مفصل است.

این پژوهشگر اجتماعی تاکید کرد: تمامی این اقدامات از سوی حاکمیت برای این بود که بتوانند رویدادهای پیش روی خود را مدیریت نمایند.

اکنون سوال این است که آیا مسئله ای که بابت آن تا این میزان هزینه بر جامعه تحمیل شد، حل شده است یا نه؟

حاکمیت اینترنت را قطع کرد و در همان مقطع تصمیم گرفت برای حل مسئله برخی پلتفرم ها را بطور دائم از دسترس خارج کند؛ سئوال اینجاست آیا مسئله ای که از بابت آن، پلتفرمها را بر روی مردم بستیم، امروز آن مسئله حل شده است یا خیر؟

کیارسی گفت: در مقطع فعلی باید پرسید که چرا حاکمیت سعی در حل مسئله ندارد و در صدد کاهش شکاف بین خود و مردم نیست و به طور مثال چرا با رفع فیلترینگ سعی ندارد کدورت بین خود با جامعه را حل کند و فضای غبار آلود بین خود و جامعه را غبار زدایی و تلطیف نماید؟

رهبری همواره بر حل مسائل فرهنگی با راهکارهای فرهنگی تاکید دارند

وی افزود: بارها رهبر معظم انقلاب تاکید داشتند که باید برای حل مسائل فرهنگی راهکارهای فرهنگی داشته باشیم و تاکید داشتند با پاک کردن صورت مسئله و خالی کردن میدان، دشمن را میدان دار موضوع نکنیم. متاسفانه متولیان امر به دلیل عدم بهره مندی از دانش کافی و ضعف در عملیاتی کردن منویات رهبری، باعث هزینه سازی برای نظام می شوند.

این پژوهشگر اجتماعی بیان داشت: متاسفانه به نظر می‌رسد عده ای به دنبال التهاب آفرینی و هزینه سازی برای کشور هستند و در اتخاذ تصمیمات راهبردی و جسورانه دچار تعلل و لکنت زبان شده‌اند.

اکنون با دسترسی مردم به فیلترشکن ها کلیه فضاهای فیلتر شده در اختیار و دسترس مردم است؛ در واقع نه تنها پلتفرمهایی که نظام دسترسی مردم به آن را تهدیدی برای امنیت ملی میدانست، بلکه با نصب فیلتر شکن فضایی‌هایی بیش از آن، در اختیار مردم قرار گرفته و می‌بینیم که تاکنون تهدیدی از بابت آن، متوجه نظام نشده است؛ حال سئوال اینجاست؛ با وجود چنین شرایطی انگیزه استمرار فیلترینگ چیست و این سود چندین هزار میلیارد تومانی حاصل از فروش فیلترشکن‌ها مشخصا! در اختیار چه کسانی قرار گرفته؟