88 درصد از جوانان ایران تمایل به ازدواج دارند اما نمی توانند/ اگر سیاست فرزندآوری دولت شکست بخورد وارد بحران جدی می شویم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،70 سال دیگر جمعیت ایران به 42 میلیون نفر می رسد. 7 سال دیگر نرخ رشد جمعیت ایران صفر می شود.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در گزارشی با عنوان "تحولات جمعیتی رشد جمعیت، باروری و آینده آن، ساختار سنی و ازدواج" مولفه های موثر بر نرخ رشد جمعیت ایران و سناریوهای احتمالی در مورد آینده جمعیت ایران را مورد بررسی قرار داده است. در این گزارش عنوان شده است که رشد جمعیت و باروری در دهه 70 کاهش یافته و در دهه 80 این روند کاهشی ادامه داشته است.

کاهش سریع نرخ باروری از 6.5 فرزند به ازای هر زن به طور متوسط در دهه 60 به حدود 1.8 فرزند به ازای هر زن در سال 1390 و افزایش جزئی آن تا حدود 2 فرزند به ازای هر زن در سال منتهی به سرشماری 1395و سپس کاهش آن به حدود 1.65 فرزند به ازای هرزن در سال 1400در طول تاریخ کشور بی سابقه بوده است.

این مطالعه که شاخص های بسیاری از جمله تعداد جمعیت، رشد جمعیت، باروری و آینده آن، تعداد ازدواج ها، تراکم، توزیع جغرافیایی، ساختار سنی و جنسی، نحوه مهاجرت و جابه جایی فیزیکی یا طبیعی در آن مدنظر قرار گرفته است، نشان می دهد نرخ باروری زنان از 6.5 فرزند به ازای هر زن در دهه 60 به حدود 1.8 فرزند در سال 1390 رسیده است و با افزایش جزئی آن تا حدود 2 فرزند در سال منتهی به سرشماری ،1395 رخداد بی مانندی را برای کشور رقم زده است.

در سالهای اخیراوج سن فرزندآوری در سنین ٢٥-٢٩ ساله متمرکز شده است و الگوی سنی باروری نشان دهنده کاهش میزان باروری در گروه های سنی ،٢٠-٢٤ ٢٥-٢٩ و٣٠-٣٤ ساله است. تمام استان های کشور کاهش میزان باروری کل را در سالهای اخیر تجربه کرده اند، به طوری که کاهش میزان باروری در اقصی نقاط ایران به مسالهای فراگیر تبدیل شده است.

تغییرات در مولفه های جمعیتی ایران در شیب تند کاهش نرخ باروری

نادر مطیع حق شناس، جمعیت شناس و پژوهشگر حوزه جمعیت در گفتگو با خبرنگار رکنا، تصریح کرد: شیب تند کاهش نرخ باروری در کشور تغییراتی را در مولفه های جمعیتی کشور ایجاد کرده است همچنین تغییری که در هرم سنی کشور اتفاق افتاده باعث یک تورم در جوانی جمعیت در کشور شده است. این مساله چالش های عمده ای را به همراه داشته است اما من معتقدم که سیاست گذاری در حوزه جمعیت با توجه به تغییر در ساختار جمعیت یک عامل تک ساحتی نیست.

88 درصد از جوانان تمایل به ازدواج دارند

وی با اشاره به اینکه عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هم در این مساله موثر است، افزود: عوامل اقتصادی در این تغییرات بسیار مهم است اما نتایج یک پژوهشی که در مرکز مطالعات جمعیت کشور انجام گرفته است نشان می دهد نزدیک به 88 درصد از جوانان تمایل به ازدواج دارند اما اینکه این تمایل به ازدواج منجر به ازدواج نمی شود ریشه های اقتصادی و فرهنگی دارد.

این پژوهشگر حوزه جمعیت بیان داشت: عدم وجود امنیت روانی در بین جوانان در خصوص مقوله ازدواج که از عدم وجود امنیت اقتصادی سرچشمه می گیرد یکی از مهمترین مولفه ها در وقوع پدیده اجتماعی کاهش تمایل به ازدواج است.

مطیع حق شناس اضافه کرد: حل این مساله نیازمند یک عزم نهادین در جامعه است و دانشگاه علوم پزشکی به تنهایی نمی تواند این مساله را حل کند و با توجه به اینکه مساله ازدواج یک مساله ساختاری است باید برای حل این مساله یک برنامه ریزی بین دستگاهی داشته باشیم.

این جمعیت شناس ادامه داد: وقتی فرد جوانی شغل داشته باشد تمایل به ازدواج او نیز افزایش می یابد اما شکل خانواده ها نیز اکنون تغییر پیدا کرده است اما لازم است در این خصوص باید شاهد یک همکاری بین دستگاهی باشیم و با توجه به اینکه این مساله مختص کشور ما نیست و اغلب کشورهای دنیا در حال تجربه کردن رخدادهای اجتماعی از این دست هستند، لازم است مطالعات پژوهشی و دانشگاهی گسترده ای بر روی این مساله انجام گیرد.

وی عنوان کرد: وقتی فرصت شغلی در جامعه وجود نداشته باشد، جوان ها به علت بیکاری دچار آسیب های عمده اجتماعی می شوند و این هم هزینه ای افزون بر گردن جامعه خواهد بود و تاثیر خود را برای ما نشان می دهد.

باید منتظر بازخورد قانون حمایت از خانواده باشیم

این پژوهشگر حوزه جمعیت گفت: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت قانون خوبی در این زمینه بود و تمامی زمینه ها نیز در آن دیده شده بود اما نهایتا باید ببینیم که این قانون به چه شکلی در عمل انجام خواهد گرفت و بازخورد اجتماعی آن توسط مردم و خانواده ها چگونه خواهد بود.

مطیع حق شناس اظهار داشت: این قانون به مدت 7 سال به صورت آزمایشی انجام خواهد گرفت و باید ببینیم که این مساله به چه شکلی در طی سه تا چهار سال آینده اجرایی خواهد شد تا بتوانیم نقاط ضعف آن را برطرف کنیم.

این جمعیت شناس در مورد اینکه آیا این قانون از جانب مردم مورد استقبال قرار خواهد گرفت یا نه، توضیح داد: احتمال دارد گفتمان غالب در جامعه با سیاست های جمعیتی دولت ها در سطح کلان با یکدیگر تناقضاتی داشته باشد اما باید نهایتا به یک نقطه مشترک در این مورد دست یابیم با در نظر گرفتن اینکه خانواده هیچ گاه سعی ندارد ناامیدی را به جوان القا کند و این می تواند نقطه اشتراک گفتمان حاکمیت با جامعه در مورد جمعیت باشد.

وی افزود: این دغدغه صاحب نظران نیز هست که جمعیت کشور همیشه پویا و سالم و در عین حال جوان باشد اما شکاف هایی بین دیدگاه های حاکمیت و جامعه وجود دارد که باید به سرعت برای رفع آنها راه حل هایی پیدا کنیم تا بتوانیم مسائل و مشکلاتمان را در آینده حل کنیم.

این پژوهشگر حوزه جمعیت افزود: اگر تمایل به هم افزایی شکل بگیرد امیدوار هستیم که مساله جمعیت در کشور حل شود اما نمی توان به راحتی در این مورد پیش بینی کمی انجام داد به همین خاطر باید تا سه سال آینده منتظر ماند و دید چه مقدار این سیاست ها، راه حل های مناسبی برای مشکلات ما هستند.

وی تاکید کرد: اگر این سیاست ها با شکست روبه رو شود ما قطعا وارد یک بحران جدی خواهیم شد و لازم است برای جلوگیری از این مساله پژوهش های عمیق اجتماعی و جمعیتی در این خصوص توسط دانشگاه ها انجام گیرد تا از وارد شدن به این مرحله جلوگیری کنیم.